Avrupa Birliği (AB) Kurulu Lideri Ursula von der Leyen’in hafta sonunda tekrar Ukrayna’ya gitmesi, Brüksel’in Ukrayna’nın Birliğe üyeliği konusunu ciddiye aldığını vurgulamak gayeli bir ileti olarak yorumlandı. Ukrayna’nın AB’ye aday ülke statüsüne kavuşmasına ait resmi açıklamanın yakında yapılması bekleniyor. Öte yandan bu bahiste AB üyesi ülkelerin ikiye ayrıldığı da görülüyor. Birlik’in ağır topları Fransa ve Almanya Kiev’e üye ülke statüsü verilmesine kuşkuyla bakanlardan.
AB Komitesi’nin tavrı nasıl?
8 Nisan’da Kiev’e giden AB Komitesi Lideri, Alman siyasetçi Ursula von der Leyen, “Ukrayna, Avrupa ailesinin bir parçasıdır” demiş, temsil ettiği kurumun Ukrayna’nın AB’ye aday ülke statüsüne kavuşmasına sıcak baktığı iletisini vermişti. Önümüzdeki haftalarda AB Kurulu, Ukrayna, Gürcistan ve Moldova’nın üyelik için yaptığı müracaatlara dair kararını açıklayacak. Bu husus, 23 ve 24 Haziran’da düzenlenecek AB devlet ve hükümet liderleri doruğuna de damgasını vuracak. Merakla beklenen, AB üyesi ülkelerin başkanlarının bilhassa Ukrayna’nın müracaatına nasıl karşılık vereceği.
Ukrayna başkanı Volodimir Zelenskiy, cuma ve cumartesi günleri yaptığı açıklamalarda, ülkesine aday ülke statüsü verilmesi istikametindeki davetlerini tekrar vurguladı. Aday ülke statüsünü kastederek Ukrayna’nın “gri bölgeden” alınması gerektiğini belirtti. Zelenskiy, “AB’nin Ukrayna halkının Avrupa ailesine aidiyetine ait kelamların rüzgara söylenmiş kelamlar olmadığını kanıtlama fırsatına sahip olduğunu” da vurguladı.
Ukrayna önderi ülkesinin aday ülke statüsüne kavuşmasına ait konuşmasında, Avrupa’da yapılan kamuoyu yoklamalarına da dikkat çekti ve bunlara nazaran Avrupalıların yüzde 71’inin Ukrayna‘yı Avrupa’nın bir kesimi olarak gördüğünü hatırlattı. Zelenskiy, “O halde hala neden AB’ye üye olmamızı engelleyerek bu süreci uzatan kuşkucular var ki?” diye de sordu.
AB Ukrayna’nın üyeliği konusunda hemfikir değil
Bir ülkeye aday statüsü verilmesi, o ülke ile, bu durumda Ukrayna ile AB ortasında onlarca yıl sürmesi olası müzakerelerin resmen başlatılması için birincil kaide. Halihazırda AB’ye adaylık statüsüne sahip ülkeler Arnavutluk, Kuzey Makedonya, Sırbistan, Karadağ ve Türkiye.
Ukrayna’ya adaylık statüsü verilmesi AB içinde hayli büyük tartışma konusu. Ukrayna’nın adaylık müracaatına Doğu Avrupa ülkeleri sıcak bakarken açıkça karşı çıkan ülkelerin başında Hollanda ve Danimarka dikkat çekiyor. Ay sonuna kadar periyot başkanlığını elinde tutan Fransa ile AB’nin ağır toplarından Almanya da şimdiye kadar Kiev’in üyeliğine uzaklıklı bakan iki ülke.
İtalya Başbakanı Mario Draghi Mayıs ayı sonunda, “Hemen çabucak bütün büyük üye ülkeler Ukrayna’ya adaylık statüsü verilmesine karşı, İtalya hariç” diye bir açıklama yapmıştı.
Ukrayna’nın üyeliğine karşı çıkan ülkeler öncelikle ülkenin içinde bulunduğu savaş durumuna dikkat çekiyor. Ayrıyeten Ukrayna’nın yolsuzlukla çabadaki meseleleri ile yerine getirmediği reformlara da işaret ediyor. Ukrayna’da yolsuzlukla gayret ve oligarkların güçlü olması problemi geçen yıllarda da Kiev’e yöneltilen tenkitler ortasında dikkat çekmişti.
AFP’ye konuşan ve isminin açıklanmasını istemeyen bir kaynak, “AB’ye üyelik için var olan kriterleri zayıflatamayız, aksi takdirde AB’yi öldürmüş oluruz” halinde uyarıyor.
Brüksel’deki diplomatik kaynaklar da Ukrayna ile şu periyot üyelik müzakerelerinin başlamasının epey güç olduğunun altını çiziyor. Kelam konusu kaynaklar, bu zorluğa karşın üye ülkelerin kendi ortasında ağır görüşmeler yürüttüğü ve Rusya’nın açtığı savaş karşısında en gerçek iletinin hangisi olacağına da ağır biçimde baş yorulduğunu aktarıyor.
AB doruğunda karar bekleniyor
İhtimal dahilinde görülen birinci senaryo, 23-24 Haziran’da yapılacak AB başkanlar doruğunda Ukrayna’ya aday ülke statüsü verilmesi lakin bunun muhakkak kurallara da bağlanması.
AB uzmanı François Heisbourg, dolambaçlı kelamlar ve vaatlerle Kiev’e perspektif sunulmasının kâfi olacağı görüşünde. Lakin “Berlin ve Paris’te Kiev’e üyelik statüsü hiç de heyecanla karşılanmıyor” diye de hatırlatıyor.
Başka uzmanlar ise örneğin Krisi Raik, Ukrayna’nın gayretlerine olumsuz verilecek bir karşılığın Ukrayna’da ve Kiev’in üyeliğinde değerli jeostratejik bir zaruriyet gören ülkelerde büyük moral bozukluğuna yol açacağını savunuyor.