Fazilet Şenol / Milliyet.com.tr – Pek çok kişi için düşler büyük bir gizem. Hayal görür görmez tabirlerini, bizlere vermek istediği bildirileri anlamaya çalışırız. Birçok rüyayı başımıza gelecek makus yahut yeterli bir olaya ya da sevdiğimiz birinin başına geleceklere yorumlarız. Hayallerimizde düşeriz, çıplak kalırız, kaçarız, aldatılırız ya da sevdiklerimizin mevtini ve daha birçoğunu görürüz. Aslında bütün bu düşlerin manası kendimize çıkıyor. Pekala gördüğümüz düşlerden hangi dersleri almalıyız? Gördüğümüz hayaller bize hangi iletiler veriyor? Bütün bu soruların karşılığını Psikolog ve Düş Analisti Ahmet Öztürk verdi.
‘RÜYA GÖRMÜYORSAK UYKUDA DEĞİLİZDİR’
Çok küçük yaşlardan itibaren hayal görmeye başlanıyor. Kimimiz hayalleri çok güzel hatırlarken kimimiz ise düşlerini hiç hatırlamıyor. Aslında hayalleri hatırlamanın ya da hatırlayamamanın da belli nedenleri var. Psikolog ve Hayal Analisti Ahmet Öztürk, “Yaşayan ve uyuyan herkes hayal görür. Şayet biz hayal görmezsek uykuda değilizdir” dedi. Uyumaya başladığımız andan uyunana kadarki periyotta düş süreci devam ediyor. Düşlerimizin kendi tasarrufumuzda gerçekleşmediğini söyleyen Ahmet Öztürk, gün içinde gördüğümüz, heyecanlandığımız, korktuğumuz ne varsa düşlerimizde da misal durumların ortaya çıktığını öne sürdü.
Bu durumun ortaya çıkma sebebinin duyularımızı hareketlendiren ve niyet tertibini yapan korteks olduğunu söyleyen Öztürk, korteksin hayatımızdaki fonksiyonunu, “Çayın sıcak olduğuna yönelik bir algımız var. Buna yönelik ne yapıyoruz; bir bardakta çay gördüğümüz vakit onun sıcak olduğunu, rengine ve kokusuna bakarak çay olduğunu iddia ediyoruz. Buna yönelik de kendimizi organize ediyor ve düşünerek içiyoruz. Mesela ayrana bu türlü yapmıyoruz. Soğuk olduğunu biliyoruz ve ona nazaran bir yaklaşım gösteriyoruz. Bunları duyulara yönelik gerçekleştiriyoruz. Lakin bunları organize eden beyin, yöneten değil. Beyin çoklukla bir hakim olarak düşünülüyor ancak beyin yalnızca tertip yeri. Duyu sistemindeki alışverişlerle karşılıklı olarak her şeyi organize ediyor. Bu da bizim alışkanlıklarımız ve deneyimlerimiz üzerinden gerçekleşiyor” kelamlarıyla açıkladı.
ALARM ZİLLERİNİN ÇALDIĞI AN!
Uykuya daldığımızda korteksin uyuyana kadar devrede olmadığını belirten Öztürk, “Aslında duyular çalışmıyor lakin bu beynimiz duruyor manasında değil. Korteks yaşamsal faaliyetlere karışmıyor. Günlük hayatın içerisindeki tertibe katılıyor. Uyku, yüzde 80 ölümdür denilen kıssanın yüzde 80’i korteksin devreden çıkması. Korteks devreye girdiğinde yaşamsal faaliyetlere tekrardan devam ediyoruz” sözlerini kullandı. Duşun nerede ortaya çıktığına yönelik bilimsel bir delil olmadığının üzerini çizen Öztürk, beyin sapının ucundan gördüğümüze yönelik bir tez olduğunu ancak bunun ispatlanmadığını söyledi.
Korteks devrede kaldığında düş gördüğümüzü belirten Psikolog Öztürk, kortekste günlük hayat içerisinde yaşadıklarımıza yönelik bir kayıt sistemi bulunduğunu ve korteks devrede değilken aksaklıkları kaydeden bir kısım olduğunu ve bu kısmın bilimsel olarak amigdala olarak anıldığını ekledi. Gün boyunca yaşadığımız her duyguya karşılık bulmak için hayal gördüğümüzü söyleyen Düş Analisti Öztürk, “Gün boyunca yaşadığınız duyu eşitliğini öbür türlü orantılayamıyoruz. Beden arayışa giriyor. Biz de burada devreye giriyoruz zira kişinin hatırladığı hayal ne şiddetteyse orada alarm zilleri çalıyor. Şayet hayalden sonra korkmuşsa demek ki orada kendi vücuduna, kendi bedenine yönelik endişeyi olağanlaştırmaya çalışıyor” diye konuştu.
ANNEDEN ÇOCUĞA KAN YOLUYLA AKTARILIYOR
Öztürk, düşlerin kökeninin 0-6 yaşa dayandığını, anne karnında geçirilen mühlet dahil olmak üzere 0-6 yaştan sonra düşlerin tekrara girdiğini söyledi. Ahmet Öztürk bebeğin anne karnındaki sürecinde hislerinin şekillenme sürecini, “Sperm ve yumurta bir halde birleşip 15-20. günde plasenta haline geldiğinde bebek bütün besinleri plasentadan alıyor. Yaşamsal bir irtibat kuruyor plasentayla. Anne için çocuğa bağlandığı plasentayla bedenin muhtaçlığı olan tüm kimyasallar çocuğa taşınıyor. En değerli durum ise hormonlar. Hormonlar da kanın içerisinde taşınırlar. Çocuk da ister istemez damara bağlandığı vakit gelişmiş kan sirkülasyon sistemi içerisindeki bütün minerallere ve bütün kimyasallara maruz kalıyor. 20’nci günden itibaren bunlarla muhatap olmaya başlıyor. Yalnızca kendisinden değil, annesinden de kayıtlar geçmeye başlıyor. Nano küçüklükte düşünecek olursak bilgi transferi da gerçekleşmiş oluyor; DNA ve RNA üzere.
İster istemez kayıt altına geçmiş oluyor. Çocuk burada 9 ay üzere bir vakit kalıyor. 9 ayın 24 saati boyunca bu kandan bir formda etkileniyor. Anne sevindiği vakit dopaminden kaynaklı o çocuk anne karnında onu hissediyor ve üzüldüğü vakit da korktuğu vakit da tıpkı oranda etkilenmiş oluyor” biçiminde tanımladı. Daha sonrasında da korteksin birden ortaya çıkmadığının altını çizen Öztürk, “Korteks oluşmadığı için çocuk duyu eşiğini anne üzerinde kayıt eder. RNA yahut DNA üzerinden bunu stabil pozisyonda tutmaya çalıştığı için bilhassa annenin duyuları ve hassasiyetleri üzerinden alışkanlıklara çevirmeye başlıyor. 6 yıl çok uzun bir vakit, çok fazla şey deneyimliyor ve çocuk anne üzerinden de kayıt alıyor” dedi. Bütün hadisenin çocuğun altı yaşında kadar annesinden aldığı alışkanlıklar olduğunu lisana getiren Öztürk, “Anne ne kadar stresliyse ve bunu ne kadar çözümlediyse yahut çözümleyemediyse çocuk bunun üzerinden kendine yol arıyor” ayrıntısını verdi.
RÜYADA NEDEN DÜŞTÜĞÜMÜZÜ GÖRÜRÜZ?
Rüyalarda görülen düşme olayının ya da düşme kaygısının aslında bir annenin çocuğuna hamilelik periyodundaki çocuğunu düşürme dehşetinden geldiğini söyleyen Ahmet Öztürk, “Rüyalardaki düşme olayı annenin aslında hamileliğindeki, çocuğun bir biçimde düşme kaygısıdır. Doğal rüyayı dinlemek gerekiyor. Öteki olaylar da olabilir. İki buçuk yaşında trafik kazası geçirmiştir ya da otomobille geziyorken düşürülmüştür, kucaktan düşmüştür üzere bir sürü şey olabilir. Lakin genelde anne hamileliğindeki çocukla ilgili düşürme yahut kaybetme kaygısıyla temaslı. Bu da az değil, oranı yüzde 95’in üzerinde” dedi. Ahmet Öztürk’e nazaran günlük hayatımızdaki olaylar bir tertip. Bu tertiple alışkanlıkları oluşturuyoruz. Buna nazaran su içmek de bir alışkanlık lakin Ahmet Öztürk hayalde içilen suyun olağan olmayabileceğini söylüyor.
Öztürk bu mevzuyla ilgili, “Bazı şeyler farklılaşabilir zira işin hayal boyutu büsbütün aşırılığa giderek hayalin muhatabının rahatsız olduğu bir mevzuyu öne çıkarma şekli” sözlerini kullandı. Hayalde makus ve saçma olan hiçbir şeyin olmadığına dikkat çeken Öztürk, rüyada saçma ve makûs olarak anılan şeylerin terapist için çok kıymetli olduğuna da dikkat çekti. “Çünkü karanlıkta kalan, görülmeyen lakin görülmesi gereken, kişinin kaçındığı kısımları böylece görebiliyoruz. Rüyanın bedelini düşüren şeylerden birisi de hayalin içerisinde sırf korkulan şeye adapte olunması. Aslında orada bize hayalin tamamı lazım. Bu aslında izlediğiniz bir sinemanın tek sahnesinde gördüğüne yönelik yorum yapmak üzere oluyor. İnternette aranan kısımlar da yanılgı ortaya çıkarıyor. Hayalin bireye anlatmak istediği şeyin böylece yüzde 99’u silinmiş oluyor. Simgeye yönelik yahut duyguya yönelik çalışmak yanlış” diye de ekledi.
‘OLUMSUZ DÜŞ DİYE BİR ŞEY YOKTUR’
Korkuların hayale yansıması rüyayı gören bireye nazaran de değişiyor. Bu durumları hayalin tamamını dinleyerek öğrendiklerini söyleyen Hayal Analisti Öztürk, “Bu rüyayı gören kişinin mizacı, kişiliği edindiği deneyimler içinde bulunduğu aileci şartlar üzere durumların pekiştirilerek ortaya koyduğu hayal farklı olabilir” duşun şahsi ve şahsa özel olduğu konusuna bu cümleleri kullanarak vurguladı. Ahmet Öztürk’e nazaran, düş içinde görülen simgelere bakıp, “Senin rüyan bu anlama geliyor demek yanlış. Ayrıyeten her hayalin olumlu olduğunu olumsuz düş olmadığını söylüyor.
“Bir hayalde bir husus işlenir ve bir evvelki hayallere da misal lakin anlattığı bahis farklı taraflarda tesirini azaltmak için yavaş yavaş kendisini tabir etmeye çalışır” tabirlerini kullanan Ahmet Öztürk bu duruma şöyle örnek verdi: “Diyelim ki günlük hayatta sizin cebinizde 100 TL var ve ben size ‘Benim beş TL’ye gereksinimim var ‘diyorum. Siz de diyorsunuz ki ‘Cebimde beş lira var. Ben de olsaydı da size verseydim.’ Benim bildiğim kısımda sizin cebinizde 5 TL var. Fakat başka cebinizde 100 TL olduğunu ben bilmiyorum. Sadece siz biliyorsunuz. İşte hayal da bu türlü bir şey. Sizin bildiğiniz ancak çözemediğiniz taraflar anlatılıyor hayalde.”
RÜYADAKİ SİMGE DEĞİL, KISSA ÖNEMLİ
“Rüyamda köpek gördüm”, “Rüyamda öldüğümü gördüm” üzere birçok cümle ve daha fazlasına şahit olunuyor. Tabirlere de çoklukla simgeler üzerinden bakılıyor ve Google’da aratılıyor. Ahmet Öztürk bilhassa simgelerin tek başına hiçbir şey tabir etmediğini, simgeler dışında hayalin öyküsünün çok kıymetli olduğuna vurgu yaptı. “Simgeler sırf duşun gidişatını yönlendirir” diyen Öztürk, bu durumu, “Mesela biri düşünde devamlı karabasan görüyor ve gerisinden da devamlı düştüğünü görüyor. Bunu karabasan üzere görüyor. Karabasan üzere gördüğü şey nedir? Biri onu çekiştiriyordur, üzerine oturuyordur, bastırıyordur. Devamında bir biçimde nasıl olursa düşüyordur yahut dehşetle uyanıyordur. Şimdi sırf düştüğüne yönelik bir düş tabirine baktığında hayal tabiri ona bir sürü mümkünlük söyleyebilir. Bu da olabilecektir, şu da olabilecektir üzere. Bir tane sonucu yok zira.
Birey de kendisine internette sunulan birden fazla muhtemellikte kendini aramaya çalışıyor. ‘Acaba şu mu olur, bu mu olur?’ diye. Ama kıssayı bırakıyor. Üzerine çıktığı, korktuğu, kendisini kovaladığı şeyi bırakıyor. Sadece tek bir noktaya odaklanıyor. Kişi orada endişelere yönelik bakmadığı, yalnızca düşmeye yönelik odaklandığı ve düşmeye yönelik de birçok mümkünlük olduğu için ister istemez farklı senaryolarda tekrar misal endişelerin ilişkilendirdiği düşler görüyor. Böylelikle günlük hayatta da daha çok korkmaya devam ediyor. Mesela sıcak bir çay içecek olağan hayatında ancak o çay sıcak ve düşecek diye o çayı içmekten korkuyor. Düne kadar bu türlü bir şey yoktu halbuki. Bunun üzere farkına varmadığı ve denetim de edemediği rol değişiklikleri ortaya çıkıyor” halinde anlattı.
RÜYALAR UYARICI VE ÖNCÜ OLUYOR
Bu durumun ilerleyen yaşlarda demans ve Alzheimer üzere hastalıklara sebep olabileceğini söyleyen Ahmet Öztürk, “Çünkü birey bedeninin ve psikolojisinin muhtaçlığı olan sorulara yanıt bulmadığı için tıpkı sarmallar tekrar ede ede duyuları köreltmeye başlıyor ve organlara ziyan veriyor. Hafıza kaybı üzere, çoklu organ kaybı üzere durumlara bile sebep oluyor. Bu çok savlı üzere görünse de maalesef böyle” diyerek durumu açıkladı. Öztürk, Metaverse’ün de bu durumu tetikleyeceğini söyledi. Ahmet Öztürk her duşun uyarıcı ve öncü olduğunun birebir vakitte insanlara ileti verdiği kanaatinde.
Sıra dışı bir hayalde bile ortaya bir mananın çıktığını söyleyen Psikolog Öztürk, “Gören kişi kendi hayatıyla gördüğü rüyayı ayırt edemediği için anlamlandıramıyor. Burada profesyonel olan kişi tarafsız olduğu için sizin kendi anlaşılamaz tarafınızı anlaşılır hale getiriyor. Mesela siz duşta düştüğünüzü biliyorsunuz. Böyle bir hayal içinde bulunduğunuz için devamlı kendinizi makûs hissettiğinizi düşünüyorsunuz. Ama ben profesyonel olarak annenizin hamileliğinin nasıl geçtiğini soruyorum birinci olarak. Siz bunun annenizin hamileliğiyle ilgili olduğunu hiçbir biçimde aklınıza getiremezsiniz” sözlerini kullandı.
‘UYANIR UYANMAZ 15 DAKİKA İÇİNDE YAZIN’
Ahmet Öztürk’e nazaran görülen her hayalin annenin hamileliği ve çocuklukla ilgili. İnsanın düşünü kendi kendine çözümleyemeyeceği konusu üzerinde duran Öztürk, bu durumu otomobil kullanma metaforu üzerinden anlatarak, “Araba kullanmayı öğrenmeden evvel aynaya bakmak, debriyaja basmak, frene basmak, el frenini çekmek, motor sesini dinlemek bunların hepsi bir karmaşa oluyor. Ancak otomobil sürmeye başladıktan 2-3 sene sonra yavaş yavaş bunlar ortadan kalkıyor. Peki ne oluyor sonrasında? ‘Alışkanlık oldu’ diyebilirsiniz lakin alışkanlık olmadı. Merkezi hudut sistemi bir formda bununla ilgili çok prova yaparak günlük ömürde olağan kıldı bunu. İşte hayal da böyledir. Sizin içerisinde olmadığınız bir yaşantıyı çok şiddetli duyularla, hormonlarla gösteriyor” açıklamasını yaptı.
Görülen rüyayı hatırlamanın çok değerli olduğunu söyleyen Düş Analisti Öztürk, uyanır uyanmaz birinci 15 dakika içerisinde duşun yazılmasını, birinci 15 dakikadan sonra korteksin rüyayı değiştirdiğini ve bu türlü bir rüyayı muhatap alamadıklarını söyledi. “Mesela biri düş anlattı ve biz o şahsa hayal hakkında ne düşündüğünü soruyoruz. Hayalle ilgili ekseriyetle tabir tariflerinde kaldıkları için yaptıkları ya da yapmadıkları tarafında yorumlar yapıyorlar. ‘Annem ölecek, babam gidecek, şöyle bir kaybım ya da gelirim olacak, kardeşim doğum yapacak’ üzere şeyler söylüyorlar. Çoklukla de kendisine bir şey olacağını değil, kaygılandığı bireylere yönelik düşünüyorlar fakat o denli bir şey yok” diyen Öztürk’e nazaran görülen bütün hayallerin rüyayı gören şahısla ilgili olduğunu unutmamak çok değerli.
BABASININ ÖLDÜĞÜNÜ GÖRDÜ LAKİN…
“Birinci kar her vakit rüyayı görenle ilgilidir” diyen Öztürk, bir danışanın düşünde -hayatta ya da değil- babasının öldüğünü gördüğünü, bu hayal üzerinden danışanının çok daha diğer bir rahatsızlığıyla, obsesifliğiyle ilgili bir durumu tespit ettiğini anlattı. “Ölüm korkusu, çok kaçınmalar, tecavüz endişesiyle ilgili şeyler görüyoruz. Kaybetme dehşetiyle ilgili görüyoruz. Mesela kanserle ilgili görüyoruz, en çok gördüğümüz şeylerden biri de budur” diyen Ahmet Öztürk, kişinin hislerinin çok ağırlaşmış ve kendisini çok rahatsız ettiğini bunların da hastalık olarak ortaya çıkabileceğinin altını çizdi. Ahmet Öztürk, “Kişi aslında babamın öldüğünü gördüm sanki babama bir şey mi olacak diye geliyor fakat aslında kendi rahatsızlıklarıyla ilgili, kendi hastalıkları obsesyonla ilgili çıkmış olabiliyor” sözlerini kullandı ve hayalin, rüyayı gören kişiyi ve hayalin tamamının ilgilendirdiği konusuna dikkat çekti. Öztürk, terapiye başladıktan sonra şahısların düşlerinde inanılmaz değişiklikler olduğunu da söyledi.