*Mahfi Eğilmez
Kur muhafazalı mevduat hesabının devreye girmesiyle gerileyen USD/TL kuru, bu uygulamanın da tartışılır hale gelmesiyle birlikte yavaş yavaş tekrar yükselince iktisat idaresi birtakım tedbirler açıklanacağı iletisini verdi. Bu iletiyle birlikte gerileyen kur, alınan tedbirler açıklandıktan sonra yine yükselmeye başladı.
Açıklanan tedbirlerin özeti
Gelire endeksli senet (GES) çıkarılıyor: Yalnızca ismi açıklanan ve şimdi içeriği muhakkak olmayan bu araç konusunda piyasada konuşulanlara nazaran bu borçlanma senetlerinin seçilmiş birkaç kurumun gelirine endeksli olarak ihraç edileceği anlaşılıyor. Bu senetler için getiri oranının yüzde 25 ile 30 ortasında olacağı varsayım ediliyor.
Devlet tahvili ile rastgele bir geliri karşılık göstermeden borçlanmak varken, Osmanlı’nın borçlanamaz hale geldikten sonra Rüsum-u Sitte ismi altında bir ekip vergileri karşılık göstererek Galata Bankerlerinden borçlanması üzere bir usulün niye tercih edildiğini anlamak güç. Tek açıklaması ödenecek olan getiriye faiz ismini vermemek üzere görünüyor.
Kredilere sınırlamalar getiriliyor: BDDK, muhtaçlık kredileri kullanımı yoluyla kredi genişlemesinin sonlandırılmasını amaçlayarak tüketici kredilerinde geri ödeme müddetini kısalttı. Bununla birlikte 50 bin liranın altındaki tüketici kredilerinin 36 ay olan vadesini değiştirmedi. Zira bu meblağın altındaki krediler daha çok kredi kartı borçlarının ödenmesinde kullanılıyor. Bunun yanı sıra 25 bin lira üzerindeki kredi kartı limitlerinde de yüzde 40 oranında minimum ödeme ölçüsü getirilerek sonlandırma pekiştirildi
Kredilere uygulanan zarurî karşılık oranında değişiklik: Merkez Bankası 23 Nisan 2022 tarihli kararla KOBİ kredileri, esnaf kredileri, ziraî krediler üzere birtakım istisnalar dışında kredilere de mecburî karşılık uygulamaya başlayarak selektif kredi siyasetine geçiş yapmıştı. Bu düzenlemede nakdi ticari kredilere yüzde 10 zarurî karşılık uygulanıyordu. Alınan yeni kararla birlikte bu oran yüzde 20’ye yükseltildi. Böylelikle enflasyonu yükselttiği düşünülen kredi genişlemesine set çekilmesi niyeti yaşama geçirilmiş oldu. Doğal olarak bu düzenleme büyüme üzerinde olumsuz tesir yaratacak. Hükümetin enflasyon ve büyüme ortasındaki seçimde tercihi şimdiye kadar büyümeden yana olmuştu. Bu kararla birlikte ya o kanıdan vaz geçiliyor ya da ortada bir çelişki kelam konusu.
Yabancıya swap imkanı yine açılıyor: Yabancı yatırımcıların Türk Lirası’na erişimi bir müddetten beri epeyce hudutlu tutuluyordu. BDDK’nin dün açıklanan kararında, şimdi detayları açıklanmamış olmakla birlikte, ‘yurt dışı yerleşiklere tahsisli swap imkânının getirilmesi’ sözüne yer verilmiş bulunuyor. Piyasa yorumcuları bu düzenlemeyi; açığa satış yapılmayacağı taahhüdüyle gelen yatırımcılara TL’ye erişim imkânı sağlanabileceği halinde yorumluyor.
Sermaye Piyasası Şura fiyatlarında indirimler yaptı: SPK, dün aldığı kararla halka arzlar ve yurtdışına pay arzlarında alınan konsey fiyatlarında indirime gitti. Böylelikle halka arz yoluyla şirketlere sermaye sağlanması özendirilmiş oluyor.
Değerlendirme
Bu tedbirler açıklanmadan evvel USD/TL kuru 17,20’lerdeydi, tedbir açıklanacağı duyulduktan sonra 16,80’in altına geriledi, tedbirler açıklandıktan sonra tekrar 17,20’lere geldi. Ortada inişler olduysa da bu düşülerin açıklanan tedbirlerden ötürü olmaktan çok döviz piyasasına yapılan müdahale satışlarıyla olduğu varsayım ediliyor. Demek ki piyasalar kuru düşürmek maksadıyla alınan bu tedbirlerin kuru ve münasebetiyle enflasyonu düşüreceğine ikna olmamış.
Ekonomi siyaseti ikiye ayrılır: Maliye siyaseti ve para siyaseti. Maliye siyasetinin üç değerli alt siyaseti vardır; vergi siyaseti, harcamalar siyaseti ve borçlanma siyaseti. Bunlar ortasında en tesirli olanı vergi siyasetidir. Para siyasetinin da üç alt siyaseti vardır; açık piyasa süreçleri, mecburî karşılıklar ve faiz siyaseti. Bunlar ortasında en tesirli olanı faiz siyasetidir.
Napolyon, kaybedilen bir savaştan sonra kumandanları toplamış ve savaşı niye kaybettiklerini sormuş. Kumandanlardan birisi: ‘birçok nedeni var’ demiş ve saymaya başlamış: ‘Birinci nedeni barut bitti’ deyince Napolyon kumandanı susturmuş: ‘Gerisini saymana gerek yok.’
Eğer faiz siyasetini faal bir biçimde kullanmıyorsanız enflasyon sıkıntısını çözemezsiniz.
Bu yazı Mahfi Eğilmez’in şahsî blogundan alınmıştır
TIKLAYIN | Hazine, BDDK, SPK; iktisatta yeni adımlar neler?
Hazine’den gelire endeksli devlet iç borçlanma senedi açıklaması
Ekonomistlerden Hazine ve Maliye Bakanlığı reaksiyonu: Bu yaptığınız ayıp; piyasayla ilgili bilgiler piyasalar açıkken açıklanır
‘Gelire endeksli devlet iç borçlanma senedi’ nedir?
SPK’dan yurt dışı fonları için indirim kararı
TCMB’den zarurî karşılıklara ait açıklama