6 Ocak 2021’de, ABD Kongre Binası’na gerçekleştirilen akının birinci duruşması bugün görülüyor.
Kongre’de davayla ilgili Demokratların öncülüğünde oluşturulan komite, ayaklanmanın ve 2020 başkanlık seçimi sonuçlarını baltalama teşebbüslerini irdeleyecek. Kelam konusu dava, seçim güvenliğini güçlendirmek ismine kovuşturmalara ve yeni kanunlara da öncülük edebilir.
Komite, geçtiğimiz Temmuz ayında Temsilciler Meclisi’nde tartışmalara sahne olan oylamayla belirlendi. Komite ve dava ile ilgili merak edilen soruları cevapladık.
Komitede kimler var?
Mississippi Kongre Üyesi Bennie Thompson’ın başkanlık ettiği heyet, yedi Demokrat ve iki Cumhuriyetçi üyeden oluşuyor.
Komitenin iki Cumhuriyetçi üyesi, Wyoming’den Liz Cheney ve Illinois’den Adam Kinzinger, sıkı birer Donald Trump aykırısı.
Bu iki üye ABD Temsilciler Meclisi’nin Demorkat Lideri Nancy Pelosi tarafından atandı.
Pelosi, bu atamanın öncesinde karşısı Cumhuriyetçi azınlık önderi Kevin McCarthy tarafından önerilen üç kongre üyesini reddetmişti.
- ABD Kongresi 200 yıl sonra birinci kere taarruza uğradı, bu tarihi günde neler yaşandı?
Kongre hücumuyla ilgili daha evvel açılan bir soruşturma var mı?
Evet, var. Şubat 2021’de, eski Lider Donald Trump hakkında açılan azil davasında Ocak ayındaki olayların dakika dakika çetelesi tutuldu. Kongre saldırısına karışan bireylere 861’den fazla suçlama yöneltildi. Bunların birçoğu savcı-sanık uzlaşması ya da mahkumiyet kararı ile sonuçlandı.
Kongre, 6 Ocak olaylarını kapsayan kamuoyuna açık birtakım duruşmalar düzenledi. Komite, geçtiğimiz Temmuz ayında atak esnasında misyonda olan kolluk kuvvetlerini sorguladıkları bir duruşmayı da gördü.
Bu duruşmaların ve komitenin hedefi, sadece 6 Ocak ayaklanmasının değil, birebir vakitte 2020 başkanlık seçimlerinde Trump’ın liderliğinde olduğu argüman edilen seçim sonuçlarını bilakis çevirmeye yönelik “koordine ve çok adımlı çabaları” da soruşturmak.
Duruşmalar nasıl olacak?
Duruşmaların, klâsik komite oturumları üzere olmaması niyetiyle sıkı bir formda kurgulanması bekleniyor. Heyet, buna yardımcı olması ismine eski bir televizyon haber yöneticisini dahi işe aldı.
Komite, dengeli bir anlatı oluşturmak gayesiyle, 6 Ocak olaylarına ilişkin tanıklıkların evvelden kaydedilmiş kliplerinden ve evraklardan yapılan alıntılardan hazırlanan imgeleri sunacak.
Gösterilecek üretimde bir İngiliz belgesel imalcisi tarafından kaydedilen imajlar ve tanıklıklar da yer alacak. Çok sağcı Proud Boys kümesinin 6 Ocak’taki olaylar esnasında ve öncesindeki hareketleri de bu görüntülerin içerisinde olacak. Ayrıyeten, o gün Kongre binasında vazifeli olan polis memurlarından birinin birinci elden tanıklığı da olacak.
- ABD Kongresi’ne 6 Ocak’ta düzenlenen akınla ilgili Trump’ın takımından isimler söze çağrıldı
- Donald Trump’ın oğlunun babasından Kongre’yi basanlara müdahale etmesini istediği ortaya çıktı
Yeni bir şey olacak mı?
Komite, Trump’ın kızı Ivanka, oğlu Donald Jr ve damadı Jared Kushner de dahil olmak üzere mevcut ve evvelden iş yaptığı ortakları, danışmanları ve yöneticileriyle görüştü.
Başkan Yardımcısı Mike Pence’in siyaset takımının üyeleri, kolluk kuvvetleri, Kongre saldırısına yol açan protestoların modülü olan şahıslar ve ABD’deki Cumhuriyetçi yetkililer de sorgulan isimler ortasında.
İfadelerden kesimler, evraklar ve Trump’ın etrafından gelen iletiler halihazırda basına sızdırıldı. Bunlar ortasında nitekim dünyayı sarsacak bir şey olsaydı, muhtemelen şimdiye kadar ortaya çıkarılmış olurdu.
Ancak duruşmada yeni detaylara yer olabilir.
Müfettişler bilhassa de Trump’ın olayların yaşandığı o gün, bir görüntüyle isyancıları dağıtmaya çağırdığı görüntünün yayımlanmasına kadar, üç saatlik bir mühlet boyunca ne yaptığını bulmaya çalışıyor.
Beyaz Saray kayıtları kısıtlı ayrıntılar sunuyor. Lakin Lider o gün birtakım telefon görüşmeleri gerçekleştirdi.
Bunlar ortasında Meclis Azınlık Önderi McCarthy ve Alabama Senatörü Tommy Tuberville de vardı.
Komite, o sırada liderin etrafında bulunan çok sayıda bireyle de konuştu.
Belki bu konuşulan bireylerden öğrenilenler de ortaya çıkabilir.
Komite ayrıyeten McCarthy’yi eski liderle yaptığı görüşme hakkında mahkemeye çağırdı lakin kongre üyesi bu davete icabet etmedi.
Amerikalılar duruşmalara ilgi gösterecek mi?
Reyting dataları gelmeye başlamadan bunu bilmek biraz sıkıntı. Fakat duruşma Amerikan medyasında çokça yer alacak. ABC, NBC ve CBS kanalları duruşmaların bir kısmına yayınlarında yer vereceğini duyurdu. Fox News ise genel program yayın akışına bağlı kalacağını söyledi.
Komitenin önündeki zorluk ise olayların tekrar gündemde tutmak olacak. İnsanların ilgisini çekmek üzere duruşma Washington’da Kongre’nin önüne yerleştirilecek dev ekrana yansıtılacak.
Katılımcılara fiyatsız dondurma verilecek.
Duruşmalar esnasında Cumhuriyetçiler nasıl bir hal takınacak?
Cumhuriyetçi yetkililer, bilhassa de Trump’a sadakatiyle bilinenler, komitenin sunumlarına süratli cevap vermeyi planlıyor.
Pelosi’nin komitede misyon alması engellediği Cumhuriyetçilerden Ohio’dan Jim Jordan ve Indiana’dan Jim Banks üzere Kongre üyeleri Fox News, One America News ve Newsmax üzere medya kuruluşlarının yayınlarında yer alacak.
Pek çok Cumhuriyetçi, Demokratların iktisat, göç, ticaret ve kabahat üzere kıymetli ve acil bahisleri ele almak yerine geçmişe odaklandıklarını savunacak.
Cumhuriyetçi Jim JordanDuruşmalar ne kadar sürecek?
Şu an için Perşembe ve gelecek hafta Pazartesi günü olmak üzere yalnızca birinci iki duruşma planlandı.
Ancak komite üyeleri bu ay dört tane daha duruşma olacağını söylüyor.
Duruşmalardan sonra ne olacak?
Komite, ABD seçim sürecinde ıslahat teklifleri sunmak üzere duruşmaların akabinde bir rapor hazırlamayı planlıyor.
Ardından da Eylül ayında öbür bir oturum düzenlenmesi planlanıyor.
Komitenin çalışmalarını sona erdirmek için belirlenmiş bir son tarih yok, lakin Demokratlar Kasım ayında yapılacak orta seçimlerde Meclis’te çoğunluğu kaybedebilir ve meclisin denetimini devredebilir.
Bu durumda Cumhuriyetçilerin soruşturmayı süratle kapatması bekleniyor.
Hukuki sonuçları olacak mı?
Komite suçlamada bulunma yetkisine sahip olmasa da, 6 Ocak saldırısına ait kendi cezai soruşturmasını yürüten ABD Adalet Bakanlığı’na tavsiyelerde bulunabilir ve ispat sunabilir.
Kesin olmamakla birlikte komitenin, Trump’ın kabahat teşkil eden davranışta bulunmakla suçlanmasını tavsiye etmesi mümkün.
Olaylara karışan şahıslara karşı halihazırda başlatılan davalara ek olarak Adalet Bakanlığı iki Trump danışmanına, eski Beyaz Saray stratejisti Steve Bannon ve ticaret temsilcisi Peter Navarro’ya kongre mahkeme celbine uymayı reddettikleri için suçlamada bulundu.
Trump idaresinin kilit isimlerinden Mark Meadows ve danışman Dan Scavino, “Kongre’ye itaatsizlikle” suçlandı. Lakin Adalet Bakanlığı bu iki isim hakkında kovuşturma yapmayacağını söyledi.
Peki ya siyaset?
En büyük soru da hukuksal sonuçlardan çok siyasi sonuçlar üzerinde.
6 Ocak saldırısının akabinde, Demokratlar Amerikan halkının Cumhuriyetçi Parti’yi sorumlu tutacağını öngördüler.
Cumhuriyetçiler ise bundan korktu.
Ancak o vakitten beri ABD’deki klâsik partizan bölünmeler tekrar ortaya çıktı.
Demokratlar bu duruşmaların Kasım ayında sandığa gidecek seçmenlere, Cumhuriyetçi Parti iktidarında neler olduğunu gösterdiğini umabilir.
Ama şu anda Amerikalılar daha çok akaryakıt fiyatıyla ilgileniyor üzere görünüyor.
- Trump idaresinin kilit isimlerinden Mark Meadows, ‘Kongre’ye itaatsizlikle’ suçlandı ve yargılanabilir