Moldova’nın başşehri Kişinev’e 40 kilometre uzaklıktaki tarihi Mimi Kalesinde yarın düzenlenecek 1 günlük toplantıya Türkiye dahil 47 Avrupa ülkesinin başkanları ile Avrupa Birliği (AB) kurumlarının liderleri davet edildi. Toplantıya yalnızca Rusya ve Belarus çağrılmadı.
İlki geçen yılın ikinci yarısında Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un teklifiyle AB periyot başkanlığını yürüten Çekya’nın başşehri Prag’da 6 Ekim’de düzenlenen toplantının bu sefer Moldova’da yapılması, AB yetkililerine nazaran Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı sonrasında jeopolitik açıdan sembolik bir değer taşıyor.
Ukrayna’nın akabinde sıranın Moldova’ya geleceğine ait yorumları hatırlatan AB yetkilileri, toplantının Moldova’da düzenlenmesini, Moskova’ya bir bildiri olarak kıymetlendiriyor.
RUSYA-MOLDOVA-TRANSDİNYESTER ÜÇGENİ
Ukrayna’nın çabucak yanında yer alan Moldova’nın 1991’de Sovyetler Birliği’nden ayrılarak bağımsızlığını ilan etmesinin akabinde ülkenin doğu kıyısında bulunan ve Rusya’nın takviyesiyle tek taraflı bağımsızlığını ilan eden Transdinyester bölgesi üzerinden Rusya ve Moldova sıklıkla karşı karşıya geliyor.
Son devirde, Ukrayna’nın bölge sonuna cephane yığdığı argümanları üzerine şubat ayında Rusya, ABD, NATO ile Ukrayna’yı Transdinyester bölgesi ile ilgili “maceracı” adımlar atmamaları konusunda uyardı.
Ayrıca Moldova Başbakanı Dorin Recean’ın bu yıl şubat ayında Transdinyester bölgesinin askerden arındırılması gerektiğine yönelik açıklamalarının akabinde Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, “Moldova ile münasebetlerimiz esasen son derece gergin. Moldova idaresi, Rusya tersi her şeye vurgu yapıyor. Rusya tersi bir histeriye giriyorlar.” tabirini kullandı.
“Barış gücü” ismini verdiği askeri birliklerini Transdinyester’e yerleştiren Rusya’nın, bölgenin desteklenmesi için her yıl milyonlarca dolar aktardığı belirtiliyor. Ayrıyeten Rusya’nın Sovyetler Birliği periyodunda İkinci Dünya Savaşı’ndan kalan en büyük cephanesi, Transdinyester’in Kobasna köyünde bulunuyor.
MOLDOVA’NIN AB’YE ÜYELİK BAŞVURUSU
AB, Rusya’nın Şubat 2022’deki saldırısı sonrası Ukrayna-Rusya Savaşı’nın başlamasının akabinde Ukrayna ve Moldova’nın yaptığı üyelik başvurusu üzerine, 23 Haziran 2022’de iki ülkeye adaylık statüsü vermişti.
AST’nin Prag’daki doruğunda 2. toplantının Moldova’da yapılması kararlaştırılmıştı. AST Doruğunun Moldova’da yapılmasının Moskova’ya verilecek bildiriye ek olarak bu ülkenin AB perspektifini destekleyici bir boyutu da bulunuyor.
AST’nin hukukî bir yapısı bulunmuyor, lakin Avrupa ülkelerinin önderleri için görüş alışverişi yapabilecekleri bir platform imkanı olarak tanımlanıyor. Moldova’daki toplantıda Avrupalı önderlerin güvenlik, güç ve ulaştırma olmak üzere 3 ana başlık altında görüşmeler yapması planlanıyor.
Liderlerin bu ana başlıklarda 4 yuvarlak masa toplantısı yapması, ayrıyeten çok sayıda ikili ve çoklu görüşme gerçekleştirmesi öngörülüyor. Görüşmelerden biri de Azerbaycan, Ermenistan, Fransa ve Almanya önderlerinin iştirakiyle yapılacak.
İlham Aliyev ile Nikol Paşinyan’ın AB Kurulu Lideri Charles Michel ile Brüksel’de yaptığı müzakerelerin yenisi Moldova’da gerçekleşecek. Görüşmeye bu sefer Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile Almanya Başbakanı Olaf Scholz da katılacak.
AST’ye mesken sahipliği yapan Moldova’ya toplantının içeriği ve tertibinde AB de dayanak veriyor. AST’nin gayriresmi niteliği nedeniyle toplantı sonunda resmi bir bildiri yayımlanması beklenmiyor.
AST’nin 3. doruğunun de Ekim 2023’te İspanya’da yapılması planlanıyor.