Vergi mükelleflerinin değerli kısmının emlak vergisi olsun öteki vergiler olsun yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirdiği malumdur. Lakin nerdeyse her yıl yapılan af düzenlemeleri bu alanda değerli problemlerin olduğunu gösteriyor. Örneğin, an itibariyle yürürlükteki 7440 sayılı Af/Yapılandırma Kanunu emlak vergisi istikametinden de düzenlemeler içeriyor. Kanunun 4/10-b unsuru ile 31.12.2022 tarihine kadar ödenmeyen emlak vergisi ile taşınmaz kültür varlıklarının korunmasına ait katkı hissesinin tamamının Yi-EFE aylık oranlarıyla ödenmesi halinde gecikme faizi, gecikme artırımı ve vergi cezalarından vazgeçiliyor.
VERGİ TAHSİL İŞLERİNİN BELEDİYELERE BIRAKILMASI
Ülkemizde, bina ve yerde alınan emlak vergisi gelirleri belediyelere tahsis edilmiştir. Bu türlü olunca da, Maliye Bakanlığı vergi daireleri devreden çıkarılmış, tarh, tahakkuk ve tahsil süreçleri belediyeler tarafından yapılmaktadır.
Vergisel süreçlerde, merkezi vergi yönetiminin devreden çıkarılmasının sonuçları olumlu olmuyor. Bunun esas nedeni vergi tahsili faaliyetinin bir sanat olması ve uzmanlık gerektirmesi. Belediyelerin bu türlü bir uzmanlığı yok. Bir o kadar kıymetli bir bahis da vergi üzere sevimsiz alacak verecek işlerinde semt sakinleriyle karşı karşıya gelmek istememeleri. Bir vatandaşın emlak vergisini ödemedi diye banka hesaplarına belediye tarafından haciz konduğunu, işyeri ve meskenine icra memuru gönderildiğini varsayalım. Bu durumun bu belediye liderinin bir daha seçilme bahtını ne kadar olumsuz etkileyeceğini bilmek için siyasi uzman olmaya gerek yok. Belediyeler de bu bilince nazaran hareket ederek emlak vergisinin mükellefi tarafından kendi isteğiyle ödemesini bekliyorlar.
EMLAK VERGİSİNİN GEÇ ÖDENMESİ BELEDİYLERİN İŞİNE GELİYOR
İşin farklı tarafı emlak vergisinin geç ödenmesi halinde, belediyelerin bundan büyük fayda sağlaması. 1980’den bu yana yürürlükte olan bu sisteme nazaran, “her faninin bir gün mevti tatması” üzere emlak vergisinden de kaçışın asla mümkün olmadığı “bir gün kesinlikle ödemenin tadılacağı” bir sistem kurulmuştur. Zamanaşımı üzerinde vergi sisteminin genel işleyişinden ayrılıp, Tapu müdürlüklerine sorumluluk getirilerek kurulan bu sistem sayesinde tarh ve tahakkuk süreçlerini yapmadığı sürece zamanaşımına takılmadan, 10 yıl, 20 yıl sonra da olsa bir tek lira dahi kayıp verilmeden emlak vergilerinin hem de gecikme faizleriyle birlikte tahsili mümkün kılınmıştır. Nasıl mı? Hukuk nelere kadir değil ki?
Emlak Vergisi Kanunun 40’nci hususunda, 1980 şartlarında yapılan bir değişiklikle ( 8/12/1980 – 2350/11 md.) “Bildirim dışı kalan bina ve arazinin vergi ve cezalarında zamanaşımı, bu bina ve arazinin bildirim dışı bırakıldığının idarece öğrenildiği tarihi takip eden yılın başından itibaren başlar.” Kararı getirilmiştir. Bununla birlikte 2801 sayılı Kanun ile 1.3.1980 tarihinden evvelki periyotlara ilişkin emlak vergisi ve cezalarının takibinden vazgeçilmiştir.
Bu kararlar, bildirim dışı kalan bina ve arazinin 1980 yılına kadar vergilerinin zamanaşımına uğramasını engelleyerek tahsilini, 1980’den evvelki yıllara ilişkin tahsil edilmemiş emlak vergisinin ise ortadan kaldırılmasını sağlayan bir sonuç sağlıyor. İşte bu düzenleme emlak vergisi istikametinden hukuken bir zamanaşımı düzenlemesi olmasına rağmen pratik hayatta karşılığı olmayan bir sonuç ortaya çıkarıyor.
EMLAK VERGİSİ TAHSİLATINDA KİLİT ÜNİTE TAPU MÜDÜRLÜKLERİDİR
Emlak Vergisi Kanununun 30’nci unsuru ile Tapu müdürlükleri “Emlak vergisi borcu bulunan bina ve arazinin bölüm ve ferağı yapılmaz“ kararı getirilerek sorumluluk altına alınmışlardır. Bu türlü olunca da, emlak vergileri faiz ve artırımlarıyla birlikte büsbütün ödenmedikçe tapulama yapılmadığından belediyeler zahmetsiz bir biçimde emlak vergilerini tahsil etmiş oluyorlar. Nasıl olsa her taşınmazın bir gün periyodu olur. En nihayet bu mevtle gerçekleşir. İşte belediyeler o güne kadar beklerler. Taşınmazın dönemi, alım ve satımla gerçekleşiyorsa büyük paralar kelam hususudur, ölümse hazır bir mirasa kavuşmuştur. Bu türlü bir ortamda emlak vergisi ne kadar yüksek bir sayıya ulaşırsa ulaşsın, sonuçta pastadaki küçük bir dilimdir, büyük bir memnunlukla ödenmektedir.
EMLAK VERGİSİNDE VERGİ ZIYAI CEZASI YOK
7440 sayılı Kanunun 4/10-b hususunda emlak vergisinin ödenmesi halinde vergi cezalarının da kaldırılacağı yazılı. Lakin emlak vergisinde vergi zıyaı cezası yok. 4751 sayılı Kanun ile emlak vergisinde beyan aslının kaldırılması ve yalnızca vergiyi tadil eden nedenlerin varlığı halinde bildirim alınmasını sağlamaya yönelik değişiklikler yapılmıştır.
Buna nazaran mükellefin bildirim vermemesi durumunda verginin idarece tarh edileceği, idarece tarhiyatta her yıla ait vergi bedelinin 29’uncu husus kararı dikkate alınarak hesaplanacağı belirtilmiş ve vergi ziyaı cezası kesileceğine dair bir karara yer verilmemiştir. Danıştay 9. Dairesi de 17.9.2012 tarih ve 2009/2452 E., 2012/4613 K. sayılı karar ve ayrıyeten 11.10.2018 tarih ve 2014/10833 E., 2018/6152 K. sayılı kararı ile bunu belirlemiştir. Şu halde 7440 sayılı Kanunun 4/10-b hususundaki cezaların kaldırılacağına dair kararı her ihtimalin göz önüne alınarak yazıldığı formunda düşünebiliriz.
ERDOĞAN MI KILIÇDAROĞLU MU KARAR VERECEK
Bu yazı hayatta iki şeyden kaçışın mümkün olmadığını gösteriyor. Birisini “her canlı bir gün ölümü tadacak” kelamlarıyla biliyoruz. Başkası ise emlak vergisi. Emlak vergisinde zamanaşımının fiilen gerçekleşmemesi onu başka vergilerden ayırıyor ve kesinlikle bir gün ödenmesi sonucunu doğuruyor. Özetle olağan olarak bu ayın sonuna kadar, uzatılması halinde Cumhurbaşkanı olarak Sayın Erdoğan mı, yoksa Sayın Kılıçdaroğlu’nun mu karar vereceğinin bugün aşikâr olacağı Haziran sonuna kadar yürürlükte olan Yapılandırma Kanunu kıymetli fırsatlar sunuyor.
Yusuf İleri
Odatv.com