Türkiye’de birçok eserde yurtdışı ile açılan fiyat makası, farklı yollardan tedariki artırdı. Bu eserlerin başında Apple’ın eylül ayında tanıttığı yeni iPhone modelleri geldi. Vergi oranı ve taksit sonu yolcu beraberinde getirilen telefon sayısında rekora yol açarken, pasaport kaydı için Kuzey Kıbrıs ve Gürcistan üzere ülkelerde adeta iPhone turizmi oluştu.
Dünya gazetesinden Yener Karadeniz’in haberine nazaran, klonlanmış (IMEI numarası değiştirilmiş ya da kopyalanmış) telefon sayısı da tepeyi gördü. Dal temsilcilerinden alınan bilgiye nazaran 10 milyona yakın resmi satışa rağmen bu yılın tamamında klonlanmış telefon sayısı 3,9 milyonu, yolcu beraberinin ise 500 bini aşması bekleniyor. Yeni yılda artması beklenen pasaport kayıt fiyatın bu sayısı daha da üst çekmesinden telaş ediliyor.
FİYAT FARKI 20 BİN TL’Yİ AŞIYOR
128 GB’lık iPhone 14 Pro Max, 43 bin 999 TL’lik bir fiyat ile Türkiye’de satışa sunuldu. Yaptığımız hesaplamaya nazaran, tıpkı aygıt ABD’den alındığında bin 99 dolara (20 bin 426 TL) denk geliyor. Kullanıcının yurtdışından getirdiği aygıtı kendi pasaportuna kaydetmesi ile bu fiyata 2 bin 732 TL harç ve 117 TL Özel İrtibat Vergisi ekleniyor ve fiyat 23 bin 275 TL’ye çıkıyor. Yani tüketici tıpkı telefonu yurtdışından alarak 20 bin TL’den fazla kar elde edebiliyor.
Ancak burada 2019’da getirilen IMEI kaydı düzenlemesi dikkat çekiyor. Kelam konusu düzenlemeyle diğerinin pasaportuna telefon kaydettme periyodu sona ermişti. Lakin kullanıcılar bu düzenlemeyi de kolaylaştırılmış vize prosedürü uygulanan Yunan Adaları ve kimlik kartı ile girilebilen Gürcistan ve Kuzey Kıbrıs üzere ülkelere günübirlik seyahatler ile aşmaya başladı. Bu halde fiyata yalnızca seyahat fiyatı eklenmiş oldu.
Bir öteki yol ise klonlama. Artık online satış sitelerinin yanı sıra cadde mağazalarında bile pasaport kaydı olmayan yurtdışı telefonlara rastlamak mümkün. Yeniden Türkiye fiyatının epeyce aşağısında satılan aygıtlar 6 ayda bir 300 TL civarı bir fiyat ile kullanılabiliyor.
“ALGILAR OLGULARIN ÖNÜNE GEÇTİ”
Taşınabilir Bağlantı Araçları ve Bilgi Teknolojileri İş Adamları Derneği (MOBİSAD) Lideri Mustafa Kemal Turnacı, dalda algıların olguların önüne geçtiğine dikkat çekerek, cep telefonunu ithalatının cari açığı artırdığına yönelik algının da bu manada bölümün ülkeye katkısının önüne geçtiğine dikkat çekti. Turnacı, “Cep telefonu birden fazla ülkede ithal lakin gelecek açısından da stratejik değere sahip. Bunu efektif olarak kullananlar yarının teknolojisinde kelam sahibi olacak. Haliyle bu stratejik eserin cari açığı artırdığı algısından fazla katma bedeli doğrultusunda kıymetlendirmek lazım. Ayrıyeten bahsedilen eserin toplam ithalattaki hissesi da yüzde 1’in altında” dedi.
“TEFECİ FAİZİ İLE BORÇLANAN VAR”
Gelinen noktada bu algılar ile vergi, taksit sonu üzere bir grup kararlar alındığını ve dövize bağlı olarak fiyatların da daima yükseldiğini belirten Turnacı, “Vergi oranları arttı, taksitler sonlandırıldı. Derken hem eserlerin fiyatı yükseldi hem de bunlara ulaşmak zorlaştı. Vatandaş teknolojiye ulaşmakta zorlanınca alternatif kanallara eğilim arttı. Bunların başında da klonlama üzere kayıt dışı kanallar geliyor. Tüm bu kararlara karşın vatandaş cep telefonu almakta imtina etmiyor. Yapılan birçok araştırmaya nazaran beşerler cep telefonsuz kalmaktansa aç kalmayı tercih ediyor. Bu yıl 11 milyona yakın resmi satışa rağmen en optimist kestirim ile klonlamanın yüzde 35’e ulaşması (3 milyon 850 bin adet) yolcu beraberinin ise 500 bine çıkması bekleniyor. Her ikisi de rekor seviyeler” diye konuştu.
“CEP TELEFONU ALMA ÇEŞİTLERİ DÜZENLENİYOR”
Bugün klonlamanın çözülememesi halinde 5G’nin hiç konuşulmaması gerektiğini vurgulayan Turnacı, “15 yıldır bu sorun çözülemiyor. Yüzde 35’ten fazlası kayıt dışı olan kesimin ayakta kalması mümkün değil. Yanı sıra yüksek vergiler nedeni ile yurtdışında cep telefonu alma cinsleri düzenleniyor, Yunan adalarına günübirlik ziyaretlerde, eserler için kullandırılan tüketici kredileri rekor kırıyor. Tefeci faizi ile telefon alan vatandaşlarımız var” dedi.
“GENÇLER ÖTV’SİZ AYGIT ALABİLSİN”
Turnacı, MOBİSAD olarak bir ekip tekliflerini ilgili kurumlar ile paylaştıklarını belirterek, “Gençlere 3 yılda bir ÖTV’siz aygıt alma hakkı tanınması üzere bir teklifimiz oldu. İlgili kurumlar bunu makul karşıladı ancak nasıl, ne vakit sonuçlanır bilemiyoruz. Bizim asıl talebimiz vergilerin düşürülmesi, taksit kısıtlamasının esnetilmesi ve klonlamanın önüne geçilmesi. Klonlama için teklifimiz sinyal alınamayan cep telefonunun IMEI havuzundan çıkarılması mühletinin 7 yıldan 1 yıla düşürülmesi. Öte yandan mart ayında 5 bin TL ve altındaki cep telefonları için taksit sayısı 12 ay, 5 bin TL’nin üzerinde olan cep telefonları için 3 ay olarak uygulanmasına karar verilmişti. Biz 5 bin TL taksit sonunun 15 bin TL’ye çıkmasını talep ediyoruz. Çünkü 5 bin TL’ye model sayısı neredeyse kalmadı” şeklinde konuştu.