Dokuz Eylül Üniversitesi’nin (DEÜ) Sarsıntı Araştırma ve Uygulama Merkezi (DAUM) Müdürü ve Jeoloji Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Sözbilir, Kahramanmaraş merkezli yaşanan iki zelzele hakkında konuştu. Sözbilir, ‘Kahramanmaraş zelzeleleri 7.5 üstü büyüklüğündeydi. Ama bu zelzeleler 11 şiddeti seviyesinde hasar yaptı.’ dedi.
Türkiye’nin Doğu, Güneydoğu, Akdeniz, İç Anadolu ve Karadeniz bölgeleri, Kahramanmaraş merkezli 10 ili etkileyen 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki zelzelelerle sarsıldı.
Depremler, yıkımlara, vefat ve yaralanmalara yol açtı. DEÜ DAUM Müdürü ve Jeoloji Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Sözbilir, afet bölgesinde Afyon Kocatepe Üniversitesi Zelzele Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Çağlar Özkaymak ve DEÜ-DAUM’dan Öğretim Vazifelisi Dr. Özkan Cevdet Özdağ, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Volkan Karabacak ile incelemelerde bulunuyor.
“Eşi gibisi olmayan bir yıkım gerçekleşti”
Prof. Dr. Hasan Sözbilir, sarsıntının tesir ettiği şiddete dikkat çekerek, ‘Depremin iki ölçeği vardır. Büyüklük ve şiddet. Büyüklük sarsıntı sırasında ortaya çıkan gücün büyüklüğünü belirtir. Bugüne kadar en büyük sarsıntı 1960 yılındaki Şili zelzelesi. Bu zelzele 9.5 büyüklüğündeydi. Bir zelzelenin şiddeti ise zelzelenin insan kaynaklı yapılarla doğal yapılar üzerindeki hasar derecesini anlatır. Roma sayılarıyla yazılır ve I-XII (1- 12) ortasında değişen kıymetlerle tabir edilir.
Kahramanmaraş ve Elbistan zelzeleleri 7.5 üzeri büyüklüğündeydi. Ama bu zelzeleler XI (11) şiddeti seviyesinde hasar yaptı. Binlerce bina yıkıldı. Altyapı sistemi çöktü. Köprüler yıkılıp, demir yolu rayları hasar gördü. Bölgede büyük ölçekli heyelanlar oluştu. Bu hasarlar zelzele şiddetinin 11’e ulaştığını göstermektedir. 9 saat ortayla gelişen sarsıntılar nedeniyle dünyada eşi gibisi olmayan bir yıkım gerçekleşmiş oldu. En ağır yıkımın yaşandığı Antakya, son 2000 yılda 4’üncü büyük sarsıntısını yaşamış oldu. Milattan sonra 115 yılında oluşan birinci zelzelede 260 bin kişi can vermişti. Milattan sonra 526’da yaşanan 2’nci büyük zelzelede yeniden 250 bin kişinin can verdiğine dair kayıtlar bulunmaktaydı. 1822 yılındaki sarsıntıda ise 20 bin kişi can vermişti’ tabirlerini kullandı.
“Deprem yönetmeliği yine gözden geçirilmelidir”
Doğu Anadolu Fayı ile Meyyit Deniz Fayı’nın kesiştiği coğrafyada Antakya’nın yer aldığına değinen Prof. Dr. Sözbilir, ‘Türkiye’de sarsıntı tehlikesi açısından en riskli bölgede bulunmakta. Bu nedenle kentin tekrar yapılandırılmasından evvel, yer seçimi ve bina sarsıntı yönetmeliğiyle ilgili mevcut yasa, yönetmelik ve yönergeler tekrar gözden geçirilmelidir. Bunu yaparken, üniversitelerin en üst bilimsel seviyede sisteme katkı koyması hayati derecede değerlidir. Bunun yanında ehliyetsiz ve ehil olmayan tüm mühendis, mimar, müteahhit ve kent bölge planlamacıların bu sürecin dışında tutulması gerekmektedir’ diye konuştu.