Derleyen: Zeynep Dilara Akyürek / Milliyet.com.tr – 1918-1928 yılları ortasında güç veren, gençleştiren ilaçlar dünya genelinde çok popülerdi. ‘Radithor’ de o periyotta çok sık kullanılan ilaçlardan biriydi. ABD’nin New Jersey eyaletindeki Bailey’s Radium Laboratories, Radithor’u piyasaya çıkardığında güç içeceği olarak tanıttı. 20’nci yüzyılın başlarında radyum hususunun gücü yeni keşfedimişti. Bu unsurun ışıltı yaydığının tespit edilmesinden sonra birçok alanda gücüne başvuruldu. Kimse onun zararlarından bahsetmiyor, sırf yaydığı ışığa odaklanıyordu. Marie Curie tarafından bulunan unsur, kısa bir müddet içinde ABD’de de her alanda kullanılmaya başlandı. Bilhassa harfleri renkli ve gece görünür olan kol saatleri satışları rekor kırdı. Durum bu türlü olunca radyum, uygulanabilirliği sorgulanmadan birçok alana hizmet verir hâle geldi.
ŞAMPUANI BİLE VARDI
Öyle ki 1911’de İngiltere’nin başşehri Londra’da ‘Caradium Hair Restorer’ isimli bir eser piyasaya sürüldü. Saçları onarıp parlatan ve kuvvetlendiren bir eser olduğuna dair reklamlar yapılıyor ve eser gittikçe popülerleşiyordu. ‘Cavendish Radium’ markası yalnızca saç bakım eserleri de üretmiyordu. Geniş bir eser yelpazesi olan şirket, radyum kadar zehirli bir unsurun başrolde olduğu diş macunları, cilt bakım kremleri, parfümler de çıkarmıştı. Temas ederek ya da soluyarak büyük bir tesir yaratmıyor olsa da bir zehrin ağız yoluyla kana karışmasının ya da enjekte edilmesinin önüne geçilemez sonuçları olabilirdi. Hakikaten o denli de oldu.
ACISINI DİNDİRMEK İÇİN TAVSİYE: RADYUM!
Eben Byers asıl mesleği sanayicilik olsa da başarılı bir amatör golfçüydü. Sportmen olduğu için ücudunu güçlendirmek ve formda olmak üzere sıkıntıları sıradan bir hayat sürenlere oranla daha fazlaydı. Lakin yararlı ve mucizevi olduğuna inanılan radyum onun sonu olacaktı. Hatta Byers’in vefatıyla bir perde kapanacak ve dünya artık ‘ilaç’ değil, ‘zehir’ kullandığını görecekti. Peki Byers neler yaşadı?
1927 yılında bir spor karşılaşmasında yaralanan 47 yaşındaki Byers, olaydan sonra acısını dindirmek için doktora başvurdu. Karşısındaki hekim ona süratli toparlanabilmesi ve acıyı tesirli bir halde dindirebilmesi için ‘Radithor’ kullanmasını tavsiye etti. Kullandığı birinci andan itibaren kendini çok düzgün hisseden Byers, ilacı uzun yıllar kullanmaya devam etti. Birinci başta bu ilaçtan günde 1 şişe kullanırken daha sonra bu doz günde 3 şişeye çıktı. İlacın bağımlısı olan Byers 1931’e kadar bu ilacı tam 4 yıl boyunca kullandı. Toplamda 1400 şişeden fazla ‘Radithor’ kullanmıştı. Bütün iç organları parçalanan, bedenindeki tüm hudutları eriyen ve kemikleri dahi kırılan Byers’ı kurtarmak için tabipler seferber oldu.
33 YIL ORTAYA ÇIKAN MÜTHİŞ SONUÇ
Yaklaşık bir yıl boyunca ağır tedavi gören bahtsız adama radyumdan eriyen kendi çenesi yerine protez bir çene yapıldı. Lakin iç organları ağır derecede hasar görmüştü. Bedeninde delikler bile oluşan Byers, tüm eforlara karşın 31 Mart 1932’de çoklu organ yetmezliğinden hayatını kaybetti. Bu olaydan sonra şirket kapatıldı lakin ilaç tüm dünyada ziyanlı olarak kabul edilmesine karşın farklı isimlerle satılmaya devam etti. Byers’in cansız vücudu de kurşundan bir tabutla karantina altına alınmış bir bölgeye gömüldü.
ABD’nin Boston kentindeki Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nde (MIT) nükleer fizik profesörü olarak misyon yapan Robley D. Evans, şanssız adamın trajik vefatından 33 yıl sonra cesedini mezardan çıkardığında Byers’in bedenindeki toplam radyum düzeyini yaklaşık 1000 μCi (37 MBq) olarak hesapladı. Bu, bir insanın dayanabileceğinden çok daha fazla bir orandı.
Ölüm nedeni vaktin terminolojisi kullanılarak ‘radyasyon zehirlenmesi’ olarak isimlendirildi, lakin bunun nedeni akut radyasyon sendromu değil, kanserdi. Bu acı dolu mevtin sorumlusu ise ‘Radithor’dü. Byers’den sonra radyumla ilgili araştırmalar arttı ve sonuçta ’88’ numaralı elementin gerçek yüzü ortaya çıktı. Artık tüm dünya bir jenerasyonun seri katilini tanıyordu.