TMMOB Besin Mühendisleri Odası tarafından hazırlanan 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Merkezli Zelzeleler Ön Müşahede Raporu, bölgedeki sıhhat risklerine işaret etti.
Raporda son tüketim tarihi geçmiş eserlerin zelzele bölgesine gönderildiği, ayrıyeten besin eserlerinin sıhhatsiz şartlarda saklandığı ve dağıtıldığı tabir edildi.
Rapordan birtakım kısımlar şöyle:
- Lokal toplanma alanlarında gerekli denetimler ve istifler doğru yapılmadığı için; zelzele bölgesinde yine bir denetime (Son Tüketim Tarihi (STT), Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi (TETT), açık ambalaj, deforme olmuş ambalaj, meskenlerde yapılmış konserve, salça, zeytin vb. kontrolleri) ihtiyaç oluşturmuştur. Oluşan bu ihtiyaç, ilgili prosedür ya da denetlemeye yetkinliği olan kişilerin (Gıda Mühendisi/Teknikeri vb.) Afad ve yetkililerce alanayönlendirilmediği/görevlendirilmediği gözlemlenmiştir. Bunun sonucunda lokal toplanma alanlarında giderilemeyen riskler sarsıntı alanına doğrudan yansımıştır.
- Yukarıdaki bahsedilen eksik/hatalı denetimlerle birlikte daha küçük dağıtım alanlarına aktarılan materyaller gerekli ekipmanlar olmamasından kaynaklı (palet vb.) depolama/istif kurallarına uygun yerleştirilmemiştir. İlgili depolama alanlarının neredeyse hiçbirinde ürünlerin yerle teması kesilmemiştir. Bunun nedenleri gerekli şuurun, alanda eğitimli işçinin, kâfi ekipmanın bulunmaması ya da alana sevk edilememesi ve afet anları için tatbikatların yapılmamasıdır.
- Tespit edilen diğer depolama uygunsuzlukları ise; yardım gereçlerinin çöp toplama alanlarına ve tuvaletlere yakın istiflenmesi ve ambalajsız gönderilen besin yardımları şeklindedir. Bu durumların, besin kaynaklı hastalıklara sebep olan patojenlerin bulaşma ve üreme suratlarını arttırması ise kaçınılmaz bir sonuçtur. Depremzedelerin ve alanda bulunan gönüllülerin uyku düzenlerinin olmaması, bağışıklık ve hudut sisteminin zayıfladığı düşünülürse bu patojenlerin alanda bulunan vatandaşların sağlığı için önemli riskler oluşturduğu tespit edilmiştir.
- Alanda ve yardım dağıtım alanlarında STT ve TETT geçmiş ürünlerle karşılaşılmıştır. Bu, zati bağışıklık ve hudut sistemleri zayıflamış olan depremzede ve yakınlarının, besin zehirlenmesi ve besin kaynaklı risklerle karşılaşmasına sebebiyet verebilecek bir durumdur.
- Deprem alanında, uyum merkezlerinde ya da depolama alanlarında zelzelenin birinci 6 gününde hamile, anne, lohusa, yeni doğan bebek ve çocuk beslenmesi için kâfi düzeyde güzel uygulamaya rastlanmamıştır.
- Koordinasyonsuzluk sebebiyle özellikle dağ köylerinin birçoğuna depremzedeler için temel besin unsuru, geçimini hayvancılıkla sağlayan insanların hayvanları için yem ulaştırılmamıştır.