Milyonlarca Emeklilikte Yaşa Takılan sigortalı gözünü Aralık ayına dikmiş durumda. Yapılan açıklamalara nazaran yasal düzenlemenin Aralık ayında çıkması bekleniyor.
EYT çalışmasında öne çıkan iki husus ise çalışılan gün sayısı, yani ödenecek primler ve yıl kaidesinin tamamlanması.
Birçok EYT’linin 99 öncesi istenen SSK için 5000 gün ve Bağ-Kur’da ise bayanlar 7200 erkekler 9 bin gün koşullarını tamamlamış olduğu görülüyor.
Bu noktada yasanın getirdiği ve işe girişe nazaran 5000 ile 5975 gün ortasındaki prim kaidesini da tamamlayan EYT’li sayısı çoğunlukta.
Ancak kıymetli bir kesim ise şimdi prim ve yıl kaidesini tamamlayamadı. Bu EYT’liler yıl için bekleyecek fakat primleri tamamlamak için değişik sistemler bulunuyor.
NASIL EYT’Lİ OLUNUR?
8 Eylül 1999 öncesinde toplumsal güvenlik sistemine SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı yahut banka sandıkları vasıtasıyla girerek çalışmaya başlamış ve prim ödemiş olan herkes 1999 yılında çıkartılan yasa ile yaş koşuluna takılmış oldu.]
Bu manada bakıldığında 8 Eylül 1999 ön9cesinde sigortalı olarak çalışmaya başlayan herkes EYT’li oldu. Ancak emeklilik için yalnızca EYT’li olmak yetmiyor.
8 Eylül 1999 öncesindeki kurallara dönüldüğünde bile emeklilik için yıl ve prim koşulları bulunuyor. Buna nazaran yaş kuralı olmadan SSK için erkeklerde 25 yıl ve 5000 gün, bayanlarda ise 20 yıl mesken 5000 gün isteniyordu.
Bağ-Kur da bayanlar için 7200 gün erkekler için ise 9000 gün kaideleri bulunuyor. Emekli Sandığı’nda bayan memurlar için 20 yıl yani 7200 gün kesenek ödemek ve erkek memurlar için ise 9000 gün yani 25 yıl kesenek ödemek gerekiyor.
Yasa öncesine dönülse bile EYT’li olarak emekli olabilmek için bu koşulların yerine getirilmesi gerekiyor. 1999 Yasasında getirilen prim kaideleri işleyecek olursa orada da 5000 ile 5975 gün prim tamamlamak gerekiyor.
EKSİK PRİMİ OLAN EYT’Lİ N YAPACAK: NASIL TAMAMLANACAK?
Bu noktada yıl eksiği olanlar yıllarının dolmasını bekleyecek. Bayanlar için 20 yıl tamamlandı. Erkekler için 25 yıl ise 8 Eylül 2024 tarihine kadar tamamlanmış olacak.
Ancak prim eksiği için beklemek yetmiyor. Eksik primi tamamlamak ve EYT’li olarak emekli olmak için birtakım yollar bulunuyor.
1-Askerlik borçlanması:
Eksik primi olan erkek sigortalılar açısından askerlik borçlanması ile tamamlama imkanı da bulunuyor. Erkekler askerde geçen tüm günlerini satın alarak emeklilik primlerine ekleyebiliyor. Böylece EYT için primi eksik olan bir sigortalı bu yolla prim kazanabilir.
Askerlik sigortadan evvel yapılmışsa borçlanılan gün kadar işe giriş tarihi de geri çekilerek ayrıyeten bir avantaj da kazanılıyor.
2- Doğum borçlanması:
Primi eksik olan bayan sigortalılar için ise doğum borçlanması imkanı bulunuyor. Sigortadan sonra dünyaya gelen 3 çocuğa kadar borçlanma hakkı var.
Her bir çocuk için 2 yıl yani 720 gün kazanılabiliyor. Böylelikle üç çocuk borçlanan bir bayan sigortalı 2160 gün kazanıp eksik primini tamamlayarak EYT’li olabilir. Burada ne kadar mühlete gereksiniminiz varsa o kadar borçlanabiliyorsunuz.
3- İhya ile prim:
EYT kapsamı belirlenirken farklı kurumlardan sigortalı çalışmış vatandaşlar da değerlendirilmeyi alınıyor.
Bunlardan birisi de Bağ-kur. Bu kapsamda işyeri açmış ya da şirket ortağı olmuş vatandaşlar geçmişte şayet primlerini ödememişlerse günleri donduruluyor borçları da siliniyor.
Ancak bu dondurulan günleri ihya sistemi ile tekrar kazanmak mümkün. Geçmiş günlerini ihya etmek isteyenler aktüel taban fiyat üzerinden ödeme yaparak günlerinin tamamını alıyor ve primlerine eklettirebiliyor.
4-İsteğe bağlı sigorta:
Çalışma imkanı bulamayan sigortalılar eksik primlerini isteğe bağlı sigorta yaptırarak tamamlayabilirler.
SGK’ya verilecek bir dilekçe ile başlayan isteğe bağlı sigortada her ay 30 gün kazanılıyor. 18 yaşından büyük Türk vatandaşı olmak ve Türkiye’de ikamet etmek kâfi oluyor.
Burada dikkat edilmesi gereken nokta yapılacak ödemelerin 1261 günü yani 3.5 yılı bulmaması. Bu sayı aşılırsa isteğe bağlı sigorta Bağ-Kur kapsamından olduğu için emeklilik hesabı da Bağkur’a nazaran yapılıyor.
5- Hizmet tespiti ile tescil:
Primi eksik olan EYT’liler için bir öbür imkan da hizmet tespit davası. Geçmişte sigortası yapılmış lakin primi eksik ya da hiç yatırılmamış olanlar ya da sigortasız çalıştırılanlar geçmişe dönük hizmet tespiti yaptırarak bu günlerini tescil ettirebilir giriş tarihini geri çekebilir.
Sigorta girişi yapılıp primi yatırılmayanlar için vakit aşımı müddetine bakılmazken kayıt dışı çalıştırılmış olanlar için geriye hakikat vakit aşımı müddeti bulunuyor.
6- 3600 gün (10 yıl) prim ile kısmi emeklilik:
Mevzuatımıza nazaran 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olup EYT kapsamındaki vatandaşların 3600 günle yani 1 yıllık primle emekli olma imkanları bulunuyor.
Eğer kâfi primi tamamlama imkanı yoksa 360/0 gün de emeklilik için kâfi oluyor. Burada emeklilik için üç kuralın yerine gelmesi gerekiyor.
İlk olarak sigortalılık müddetinin 15 yıla tamamlanması lazım. Fakat bu koşul 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olan herkes için tamamlandı.
İkinci olarak 4A (SSK) kapsamında 3600 gün primin ödenmesi isteniyor. Üçüncü olarak da bayanlarda 50 erkeklerde 55 yaşın dolmuş olmasına bakılıyor.
Bu üç kaideden hangisi en son biterse o tarihe nazaran de emeklilik yaşı belirleniyor.