Evrim Deniz
DİYARBAKIR – Emekli çiftçi 68 yaşındaki Mehmet Sami Uygar, anadili Kürtçe’yi öğrenmek için 68 yaşında Diyarbakır’da Halk Eğitim Merkezi’nde kursa gitmeye başladı. 5 ay boyunca kursa giden ve çocukken bildiği, fakat kullanmaya kullanmaya unuttuğu anadilini yine ‘hatırlayan’ Mehmet Sami Uygar Kürtçe’yle münasebetini şöyle anlattı:
“İlkokulu köyde okudum. İlkokula gidene kadar hiç Türkçe bilmiyordum. Ailemde babam dışında kimse Türkçe bilmezdi. Okula başladıktan sonra çok zorluk çektim, yalnızca ben değil sınıf arkadaşlarım da çok zorlandı. Türkçe bilmediğimiz için daima dayak yerdik. Hele ‘Andımız’ı ezberlemek bizler için eziyetti. Hiç Türkçe bilmiyorduk, nasıl ezberleyelim? İlkokuldan sonra Diyarbakır merkeze taşındık. Kürtçeyi yeterlice unuttuk. Konuşamayınca unutuyor insan.”
‘ÖĞRETMEN DE ŞAŞIRDI’
Gündelik konuşmalarda Kürtçe’yi kullandığını lakin anadilinin inceliklerini öğrenmek istediğini belirten Uygar, “Birkaç sefer Youtube üzerinden öğrenmeye çalıştım fakat yaşlı biriyim. Oradan öğrenemedim. Sordum, araştırdım ve Halk Eğitim Merkezi’nde ders verildiğini öğrendim. Kaydımı yaptırmaya gittim. Öğretmen beni görünce çok şaşırdı ve memnun oldu. Bu yaşta heveslenmiş olmam onu da şaşırtmıştı tabi” dedi.
‘YILLARDIR BU KENTTE YAŞIYORUZ LAKİN ANADİLİMİZİ BİLMİYORUZ’
Kursa başladığında etrafındaki insanlardan, ‘Ne gerek var ki’ üzere yansılar almış. ”Bu yaştan sonra lisan mi öğreneceksin?” diyenlere, “Ben sıfırdan bir lisan öğrenmiyorum, anadilimi öğreniyorum” diye karşılık vermiş.
Başlarda çok zorlandığını söyleyen Uygar, “Zamanla her şey kolaylaştı” dedi: “Sınıf arkadaşlarım her yaştandı. Gençler vardı, yaşı bana yakın olanlar vardı lakin en yaşlı öğrenci bendim. Birden fazla birebir sebeple gelmişti kursa. Yıllardır bu kentte yaşıyoruz fakat çoğumuz anadilimizi bilmiyorduk, bu fecî bir şey. Beş ay gittim kursa ve çok ilerledim. Okumam ve konuşmam çok gelişti. Bir tek yazmayı geliştiremedim. Yazılışı farklı, okunuşu farklı bir lisan.”
Kürtçesini Türkçe kadar gelişemediğini belirten Uygar, “Çünkü okullarda anadil eğitimi yok. Hatta sistem bu lisanın unutulması üzerine kurulu” diye konuştu. Kürtçenin varlıklı bir lisan olduğuna dikkat çeken Uygar, şunları söyledi: “Kürtçenin bu kadar varlıklı bir lisan olduğunu kursa gidince fark ettim. Bölgeler ortası farklılıklar vardı, bunları da çok heyecanla öğreniyordum, hepsi farklı bir zenginlik.”
Kursa başladıktan sonra etrafındaki insanları da teşvik etmiş: “‘Çevremdekilere ‘Gelin birlikte gidelim’ dedim, lakin korktular. Korkulacak ne var, bu yalnızca bir lisan. Lisan öğrenmek dünyayı keşfetmek üzeredir. Bir lisan kime ne ziyan verebilir ki? Bir insanın annesinin, babasının lisanını bilmesi kadar olağan bir hak olabilir mi? Ben Kürtçeyi öğrendiğim için çok memnunum. Tekrar gideceğim, büsbütün öğrenene kadar da ders almaya devam edeceğim:”
‘KÜRTÇE UYDURMA BİR LİSAN DEĞİLDİR’
Üniversitelerde Kürtçe kısımların açıldığını fakat ilgi görmediğini söyleyen Uygar bunun nedenini şöyle açıkladı: “Üniversitelerde Kürtçe kısımlar açıldı fakat atama yok. Beşerler bu yüzden okumak istemiyor. Aslında ekonomik olarak geçinemiyorken neden önü açık olmayan bir kısım okusunlar? Bu nedenle yok olmaya yüz tutan bir lisan oldu Kürtçe. Sahipsiz bir lisan. Bizler kendi gayretimizle öğreniyoruz lakin torunlarımız maalesef öğrenemeyecek. Bu da beni çok üzüyor. Aileme ve çocuklarıma daima bunu söylüyorum. Konutumda Kürtçe konuşmaya çalışıyoruz. En azından kurslarda bu lisanın alfabesini, okunuşunu, yazım kurallarını öğrenebiliyoruz. En değerlisi, Kürtçenin yıllardır söylendiği üzere ‘uydurma bir dil’ olmadığını biliyoruz.”
‘SEÇİMDEN SONRA DURUMUN DEĞİŞMESİNİ BEKLİYORUZ’
Milli Eğitim Bakanlığı’nın Kürtçe için 50 öğretmen kontenjanı vermesine değinen Uygar, bununla ilgili niyetlerini şöyle lisana getirdi:
”Bu ülkede milyonlarca Kürt var, bu lisanı öğrenmesi gereken binlerce kişi var. 50 öğretmen üzere bir sayı dalga geçmektir. Komik bir sayı, göstermelik bile değil. Bu lisan köylerde, meskenlerde, okullarda, metropollerde konuşuluyor. Bizler gerçekçi adımlar beklerken 50 öğretmen üzere bir sayı ile bizlerden alkış bekliyorlar. Seçimden sonra bu durumun değişmesini bekliyoruz, en azından umudum var. Şayet barış ve kardeşlik üzere söylemlerinde samimilerse, bu lisanı artık cürüm ögesi olarak görmekten vazgeçsinler, bir halkın gerçekliği olduğunu fark etsinler. Bu lisan, yüz yıllardır var. Bu lisanı konuşan koca bir halk var, önünü açmak zorundalar. Hastanelerde, resmi kurumlarda bir sürü lisan için tercüman var fakat Kürtçe için hala bilinmeyen lisan deniliyor. Bu bizlere, kimliğimize yapılan en büyük hakarettir.”