İBB Lideri Ekrem İmamoğlu, bu sabah Fox TV’de İlker Karagöz’ün sunduğu “Çalar Saat” programına konuk oldu. İmamoğlu, Karagöz’ün Kahramanmaraş merkezli iki büyük zelzeleyle sarsılan bölgedeki izlenimleri, yaşananlar, tartışmalar ve muhtemel İstanbul zelzelesiyle ilgili sorularını yanıtladı.
CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN’IN KELAMLARINA REAKSİYON GÖSTERDİ
İmamoğlu, programda Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın sarsıntı bölgesinde yaptığı “Bir yıl içerisinde inşallah bu yıkılan binaları tekrar elimizdeki tip projelerle inşa edecek, sahiplerine teslim edeceğiz” açıklamasına da reaksiyon gösterdi. İmamoğlu, “Bırakın bu beton kafalılığı. Bu beton anlayışı” tabirlerini kullandı.
İmamoğlu’nun açıklamaları şöyle:
Depremin ikinci günü oradaydık. Bölgeyi, Genel Liderimiz Kemal Kılıçdaroğlu ve belediye liderlerimizle bir arada tümden dolaştık diyebilirim. Bu coğrafyada vatandaşlarımızla bir ortada olmak, onların kederlerini dinlemek, badirelerini hissetmek kıymetliydi. İnsanların umutları vardı. Can kurtarma eforu içerisinde olan bütün arama-kurtarma gruplarına minnet hislerimi iletmek istiyorum. Cansiperane bir efor gösterdiler, olabildiğince. Kurtarabildikleri kadar insan kurtardılar enkaz altından. Lakin öteki yanıyla da ne yazık ki haber alamadığımız ve hayatını yitiren on binlerce de vatandaşımız kelam konusu. İster istemez insan çok etkileniyor. Ben de çok etkilendim. Her giden etkilendi oraya. Orada konakladık. O bölgede akşam geçirdik, gündüz kalktık. ‘Hayata nasıl katkı sunabiliriz’ diye tekrar yola çıktık. Sokakta yürüdük, caddede yürüdük insanlarımızın ortasında. Alışılmış birinci akla gelen, ‘Hayat ne vakit olağana dönecek? Bu coğrafyada ne yapmalıyız? Tekrar hayatı nasıl kurmalıyız? Nasıl organize etmeliyiz? Bu sorumlulukla etrafa baktık, vatandaşlarımızla buluştuk. Elbette biz de periyot devir o ortamın verdiği hisle, ‘Acaba başarabilecek miyiz? Yapabilecek miyiz’ sorusunu sorarak aslında bu söylediğim sorgulamaları yaptık.
“ŞANLIURFA’DA KARŞIMA DİKİLEN ÇOCUĞUN SORUSU GÖRÜNTÜNÜN NET ÖZETİ”
Çoğu vakit biz çocuklara soru soramadık. ‘Biri mi yok sanki yanında’ ya da ‘Etrafında birini mi arıyor’ telaşıyla çocuklarla o acısını hissettirecek soruları biz soramadık. Bizim boğazlarımız düğümlendi ve yalnızca tahminen sarıldık lakin o denli enteresan çocuklar karşımıza çıktı ki. Şanlıurfa’da bir çocuk karşıma dikildi ve şunu şöyle biliyor musunuz? ‘Başkanım’ dedi, ‘Biz konutumuza ne vakit gideceğiz?’. ‘Ne vakit gideceğiz’ sorusuna olağan yanıt vermeyiz. ‘Evinize bakıyoruz, işte sağlam mı değil mi’ dedim. ‘E pekala ne vakit karşılık alacağız’ dedi. Bu türlü bir kalabalığın içerisinde o kadar cesurca, 5-6 yaşındaki çocuğun çok kritik bir sorusu vardı. Aslında sarsıntının ortaya koyduğu görünümün net özeti bir soru biliyor musunuz? Bir çocuğun, o çocuk aklıyla anlamlandıramadığı, yanıt aradığı soru, aslında sarsıntının bize yaşattığı acıların yanıtının bulunması gereken soru. Çokça ‘Okulumuza ne vakit gideceğiz’ diyen çocuklar, ‘Arkadaşlarımızla ne vakit buluşacağız’ diyen çocuklar… Yani hayatın aslında zorlukları o kadar çok fazla önünüze diziliyor ki, döndüklerinde bir bakacaklar ki etrafındaki birçok yakını, birçok arkadaşı sıradaki, sınıftaki arkadaşı, sokakta oyun oynadığı bir arkadaşı yok, gitmiş, hayatını kaybetmiş. Bu travmalarla, bu ruhsal meselelerle boğuşacak bir kitleyle bir ortada olduk. Yalnızca çocuklar değil; bayanlar, anneler, deva bulmaya çalışan anneler, eşlerini kaybetmiş, yaşama tutunmaya çalışan kadınlar… Yeniden bütün ailenin sorumluluğunu üstüne almış, acılarına karşın sorumluluk hissiyle ‘Ne yapabilirim ne yapmalıyız’ hissiyle deva arayan babalar… Yani toplumun her katmanının aslında bize sorup, sorguladığı bizim de düşünmemizi ve bir sefer daha çok önemli düşünmemizi sağlayan çok derin ilgiler yaşadık.
“BU TOPLUMU ÇARESİZLİĞE, ÜMİTSİZLİĞE SEVK ETMELERİNİ ŞİDDETLE KINIYORUM”
Depremin doğal afet olduğunu hepimiz biliyoruz. Yani zelzele var. Yani sarsıntı bir baht. Yani yazgının içerisinde olduğu net olan, bir gün karşımıza çıkacak olan bir süreç. Tabiatın bir kuralı. Yalnızca Türkiye’ye has bir durum da değil. Dünyanın birçok coğrafyasında, insan tarihi boyunca var olan ve bundan sonra da var olacak bir gerçek. Fakat baht olmayan bir şey var: O da binaların yıkılması, insanların ölmesi. Bu baht değil. Yani buraya bu yaklaşımla bakamayız. ve bu bizim inancımıza da ters. Önlemin, insan tarafından alınmak zorunda olduğu nettir. Hasebiyle bazen her şeyi oluruna bırakıp ‘Kaderimiz’ deyip, yalnızca mukadderat üzerinden yorum yapan insanların, bu toplumu, insanlığı çaresizliğe, ümitsizliğe sevk etmelerini şiddetle kınıyorum. Kaldı ki, inancımızı da o denli bir kısır söyleme hapsetmeye çalışanları da kınıyorum. Akıl ve bilim, bizim inancımızın bize gösterdiği birinci seyahattir. Çok hassas bir mevzudur. ‘Oku’ diyerek insanları eğitime, bilime, akla yönlendiren bir bakış açısını unutarak yorum yapanların, milletimize verdiği ve verebileceği zararın haddi hesabı yoktur. Münasebetiyle bu mukadderat değildir.
“BURADA BU YIKIMIN SEBEBİ BİZLERİZ”
Burada, zelzele bölgesinde yaşadığını bilen yöneticileriz bizler. ya da İstanbul’da ya da Türkiye’nin öbür yerlerinde fay sınırlarının nereden geçtiğini, tarih boyunca hangi dönemlerde nasıl şiddetli sarsıntılar olduğu, bilim insanları tarafından mütemadiyen önümüze koyulan bir gerçek. Münasebetiyle burada, bu yıkımın sebebi bizleriz. ‘Bizleriz’ derken, bunun içinde yöneticiler var. Bunun içinde teknik beşerler var. Bunun içerisinde o kesimi ilgilendiren, inşaat kesiminden tutun da birçok paydaşı, birçok etabı var. İmalatını yapan beşerler var; eğitimli mi, değil mi? Bu sürece nasıl baktığımız kıymetli.
“NE YAZIK Kİ KENDİMİZE BİNA, KONUT, İŞ YERİ YAPAMADIK, TABUT YAPTIK”
İstanbul’un 17 Ağustos 1999’da zelzelesi yaşadığı tarihten sonra, bütün Türkiye’de daha derin hissedilmeye ve yaşatılmaya ve yaşanmaya başlamıştır. Ağustosta yaşadığımız Gölcük sarsıntısı, çabucak akabinde birkaç ay sonra yaşadığımız ve İstanbul’da hissedilen Düzce zelzelesi. Her iki sarsıntı, İstanbul’daki milyonlarca insanımız tarafından yaşandığında ve bütün Türkiye’de daha fazla gündem olduğu andan itibaren daha derin hissedilmişti. O vakit hepimiz bunu yaşadık, hissettik ve o an itibariyle zelzele yönetmeliğini konuşmaya başladık, fay çizgisini konuşmaya başladık, tabanı konuşmaya başladık, binaların üretim kalitelerini konuşmaya başladık. ve bütün gündem, ‘Buna dönük nasıl devalar, nasıl kurallar konulmalı oluşturuldu kontrol düzeneğinden tutun bina yönetmeliklerinin devreye alınmasına varıncaya kadar. Ne yazık ki biz, kendimize bina yapmadık, mesken yapmadık, iş yeri yapmadık; kendimize tabut yaptık. Bakın bu kadar net. Bu telaffuzdan vazgeçmeyeceğim. Zira manzaralar, çok keder verici.
“BAKIN HER CÜMLEMDE ‘SİZ, BİZ’ DİYE BİR TANIM YAPMIYORUM”
“BAKIN BU DERS ÇIKARMA ÜSLUBU DEĞİL”
Dünyanın her yerinde zelzele oluyor. Lakin işte Haiti’de zelzele oluyor ve 200 binin üzerinde insan ölüyor 7,8 büyüklüğündeki sarsıntıda. Ancak mesela ‘Şili örneğini çıkartın’ dedim arkadaşlarıma. Bakın Şili örneğinde şöyle bir çizelge var burada. Bu çizelgede 8 ve üzeri büyüklüğündeki sarsıntılarla boğuşan bir ülkeden bahsediyoruz. 20 milyona yakın nüfusu var. 8 ve üzeri, hatta 1969’da 9,5 zelzelesi var burada. Şiddeti görebiliyor musunuz? Bakın 8,8 şiddetinde zelzele oluyor 2010’da. Ne kadar sürüyor biliyor musunuz İlker Beyefendi? 3 dakikayı aşıyor. 3 dakika 30 saniye civarında bir zelzele, bir bölgeyi çok şiddetle sallıyor. Fakat ne oluyor biliyor musunuz 8,8 şiddetinde? 500’e yakın insan öldü. Büyük çoğunluğu da tsunamiden ölen beşerler. Bazen şu cümleyi kullanıyoruz ya: Asrın felaketi. Bakın o denli dersek olmaz. Bakın bu ders çıkarma üslubu değil. Yarınlara çok ihtimamlı davranma üslubu değil. ‘Asrın felaketi’ diye bir tanım yapar, süreci öteki bir yere koyarsanız, koyarsak, buradan tahlil çıkmaz. Biz artık bunu bırakmalıyız. Sarsıntı gerçeğiyle, sarsıntıyla yaşamayı öğrenmeliyiz. Sarsıntıyla yaşamanın asla vazgeçilmeyecek kademeleri var. Bakın Japonya’dan bahsetmiyorum. Japonya, gelişmiş bir ülke ve dünyanın en kıymetli iki üç iktisadından biri. Kişi başı gelir, ne yazık ki bizim neredeyse 6-7 katımız düzeyine ulaşmış bir ülkeden bahsediyoruz. Lakin oradan bahsetmiyorum. Şili’den bahsediyorum. Yani gelişmekte olan, bizim üzere bir ülke.
“OTURUP KONUŞMALIYIZ, ‘ASRIN İHMALLERİNİ’ YAPMIŞ MIYIZ”
Burası bir zelzele ülkesi. ‘Sallanabilirsiniz. Ancak sakın binadan kaçmayı denemeyin, önlemli bir halde, kendinizi gözetici yöntemlere uyun, lakin binayı terk etmeyin. Zira binalarımız sağlam.’ Artık bu duruma gelmek var. Bir de yalnızca işte, ‘Asrın felaketi. Dünyanın her yerinde oluyor’ ve insanlarımız ölüyor. Bu türlü bir şey kabul edilemez artık. Biz, 21’inci yüzyıldayız. 13 milyonun üzerinde. Mültecilerle bir arada tahminen 15 milyona yakın insanın etkilendiği bu coğrafyada can kayıplarımızı, mal kayıplarımızı, tarihsel-manevi kayıplarımızı bu cümlelerle söylediğiniz vakit, bu yönetici sorumluluğa girmez. Bakın ben, bütün acıların, bütün yanılgıların içerisinde olarak diyorum ki: ‘Bizler’. Bu ‘bizim kavramı’ şu: Yönetici. Bugün benim, yarın bir oburu, dün diğeriydi. Biz yöneticilerin sorumluluk duygusu, diğer bir boyutta olmalı. Biz konuşurken, asla vazgeçmeyeceğimiz prensipleri, asla vazgeçmeyeceğimiz boyutlarıyla ortaya koyacağımız kuralları tek tek sıralamalı ve bunların savunucuları olmalıyız. ve bu mevzuda buluşamayacağımız, el sıkışamayacağımız, sarılamayacağımız, oturup anlaşamayacağımız, altına birlikte imza atamayacağımız hiçbir yönetici olmaz. Bu işin tarafı yok. Bu işin hükümeti, muhalefeti yok. Bu işin belediyesi yahut AFAD’ı yok. ya da bu işin bürokratı, seçilmişi yok. Hepimiz birebir masadayız. Ne demek el sıkmamak? Ne demek selam vermemek? Dünya örneklerine baktığımızda o denli biz ‘asrın felaketi’ diyemeyiz. Ancak şunu diyebiliriz: ‘Asrın ihmali var mı bu işte’ diye oturup hesap vermeliyiz daima birlikte. Oturup konuşmalıyız; ‘asrın ihmallerini’ yapmış mıyız?
“HEP BİRLİKTE KONUŞMAYI BAŞARALIM”
Bugün gördüğümüz yıkımlarda, neredeyse kentlerin yüzde 60’ı gitmiş. Birtakım kentlerde yüzde 70-80’i kullanılamaz halde yıkılmış ya da yıkılmak zorunda. E pekala ne yaptık biz buraları yönetirken? Kim yönetti? Hükümet kimlerdi? Belediyeler kim? Bizler nasıl imaller yaptık? Bu türlü bakmayacak mıyız sürece? Bu türlü bakmayacağız. Efendim akşamdan sabaha, ‘Biz, 1 yılda bina yapacağız. Yani tekrar nereye döneceğiz? ‘Kaç metrekare alacaksın? Nasıl bina yapacağız? Nerede yapacağız? Kaç kat olacak vesaire. Bırakın bu beton kafalılığı. Bu beton anlayışı. Beton yapmak! O denli bir şey değil. Bahsettiğimiz şey, sosyolojik bir gereksinimi karşılayan, 100 boyunca -büyük bir kırılma anından bahsediyorum- şehircilik, hayat, insan bir ortada olma, güçlü kentler, insanlara umut veren bir süreç tanımı. Yani siz, binlerce yıllık Hatay’ı, orada yaşayan ve ‘Ben binlerce yıldır burada yaşayan bir Hataylıyım. Bana bina ver’ mi diyor Hataylı; demiyor. Adıyaman mı o denli mi diyor? Hayır demiyor. Kahramanmaraşlı o denli mi diyor? Hayır demiyor. ‘Bana’ diyor sağlam bir kent ver. ‘Geçmişle, maneviyatıyla bağ kuran, geleceğe umutla bakan bir Hatay sun bana. O denli bir Hatay olsun ki, dünya bu Hatay’ı konuşsun. ‘Bir yılda bütün binaları yapar veririm!’ Bunu bir kimse beklemiyor sizden şu anda. Hala birebir noktada duruyoruz. Hala bu türlü bir noktada duramayız. ‘Yerel halkla konuşacağız’ diyelim. ‘Bütün paydaşlarla oturup, bir ortada çalışacağız’ diyelim. Bakın o koltukta bugün siz varsınız. Tahminen birkaç ay sonra yoksunuz. Hasebiyle oturalım, daima birlikte biz konuşmayı başaralım. ‘Arkadaşlarımla ne vakit konuşacağım, oynayacağım’ diyen çocuklarla biz diğer bir hayali, öteki bir geleceği konuşalım.
“BİLİM ŞURASI’NIN ÇABUCAK TOPLANMASI TALİMATINI VERDİM”
Az evvel tabir ettiğim üzere sarsıntının birinci günü, ‘Bizim bir Bilim Heyetimiz var ve bu heyetimizin davet edilmesini ve hem bölgeyi gözden geçirirken hem de ivedilikle İstanbul’a dair geleceğin nasıl tasarlanmasını tekrar milletimize hatırlatılmasının çalışmasını yapma’ konusunda talimat verdim ve o günden bugüne aslında çalışmalar sürüyor ve bugün aslında bir Hatay dönüşü bir orta toplantıya katılacağım ve bir arada tekrar değerlendireceğiz.
“İSTANBUL’DA İMAR BARIŞI UYGULAMASINDA KAYIT EVRAKI VERİLEN YAPI SAYISI 317 BİN”
İstanbul’da ‘İmar Barışı’ uygulamalarında yapı kayıt dokümanı verilen yapı kaç biliyor musunuz? 317 bin. Artık ‘İmar Barışı’ uygulamasının o kadar riskli bir uygulama olduğunu nasıl tabir edebilirim size? Yani hatta reklam sinemasını işte gösterdiler. Tekrar hatırladık. Birisi kaçak bir bina yaptığını anlatıyor. Ne vakit yaptığını bile bilmiyor. Nasıl yaptığını bile hatırlamıyor. Buna da evrak alabilecek miyim diyor. Alışılmış ona da evrak alacaksın ve seviniyor vatandaş. ya devlet bunu dememeliydi. Devlet bunu yapmamalıydı. Yani milletin bir vergi alma ismine parasını alıyorsunuz ancak bina sakat. Bina yanlış yerde. Bina orada olmamalı. Bina başına çöktü. Artık bu türlü bir anlayışla İstanbul’da hareket edilemez. Artık önümüze bakıyoruz ve biz aslında bugün derleyeceğimiz toplantıda az evvel yaptığımız ne varsa geçmişten bugüne bundan sonra üstüne neyi koymalıyız?
“KEŞKE İSTANBULLULARA ‘HUZURLA KONUTUNUZDA YATIN, UYUYUN’ DİYEBİLSEM”
Yine topluma neyi haykırmalıyız? Nasıl ikazlar yapmalıyız? Nasıl iş birliği, nasıl el birliği yapmalıyız? ve bu sistemi nasıl bütüncül bir sistem haline hala acil getirme konusunda davetimizi yenilemeliyiz konusunda toplantımızı yapacağız. İstanbul odaklı bu ayın sonu gelmeden büyük bir davetimizi, toplantımızı yaparak kurumlardan beklentimizi konseylerden beklentimizi, bakanlıktan beklentimizi beklenti olduğu kadar iş birliği odaklı davetimizi ve birebir vakitte vatandaşlarımıza olan sorumlulukla ilgili aktarmalarımızı ve hatırlatmalarımızı yapacak bir toplantıyı da hazırladığımızı sizin vasıtanızla ekranlardan İstanbullulara tekrar duyurmuş olayım. Lakin yani keşke İstanbullulara huzurla konutunuzda yatın uyuyun diyebilsem. Doğal ki İGDAŞ’ından İSKİ’sine varıncaya kadar altyapıyla ilgili, sarsıntıya güçlü bir kent var etme konusunda çok şey yaptık 4 yıl içerisinde fakat birçok şeyi de yapmaya devam ediyoruz. Vatandaşımızı destekleyici kira yardımından, sıfır faizli kredi dayanağı konusundaki yaptığımız birçok şey var. Lakin bunun ötesinde, ‘hep birlikte neler yapmalıyız’ı konuşacağımız günlerin çok yakın olduğunu sizin vasıtanızla bütün İstanbullu hemşerilerime, vatandaşlarımıza duymuş olayım.”