UKRAYNA savaşına artık de etraf faciası eklendi. Güneydeki Herson bölgesinde Ukrayna ve Rus kuvvetleri ortasında ayrım çizgisinde bulunan Dinyeper ırmağı üzerindeki ‘Kahovka’ barajı dün sabaha karşı havaya uçuruldu. Herson başta olmak üzere irili ufaklı 80 yerleşim ünitesi sel tehlikesine uyanırken 150 km kuzeydeki Zaporojye nükleer santralı da önemli bir riskle karşı karşıya kaldı.
Dün sabaha karşı 02.50 sıralarında birkaç patlamanın duyulması sonrasında baraj sularını tutan çelik kapaklar yerinden koptu. Denetimsiz akmaya başlayan suyun şiddetiyle barajdaki orta beton duvarlar da yıkılarak Dinyeper ırmağı suları denetimden çıktı.
UKRAYNA RUSLARI SUÇLADI
Barajın havaya uçurulmasından taraflar birbirini suçluyor. Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski sabah saatlerinde Ukrayna Ulusal Güvenlik Konseyi’ni acil toplantıya çağırdı. Yaklaşık dört saat süren toplantının akabinde birinci açıklamaları yapan Zelenski, “İlhakçı Rusya ne yaparsa yapsın bizi topraklarımızı geri almaktan vazgeçiremez. Kahovka barajına yönelik düzenledikleri sabotaj ne derece gaddar davranışlara hazır olduklarını bir defa daha kanıtlıyor. Ulusal Güvenlik Kurulu toplantımızda baraj sularının etkileyeceği kent ve kasabaların tahliye edilmesini görüştük. Denetimden çıkan sular yaklaşık 80 yerleşim ünitesini etkileyecek. Su baskınının yanı sıra Herson ve Zaporojye bölgelerinde içme suyu kahrı yaşanacak. Halkın içme suyu gereksiniminin karşılanması için acil önlemlerin alınmasını da ele aldık. Ukrayna’da tüm kurum ve kuruluşlar Rusların başımıza açtığı etraf felaketiyle gayrete katılacak” dedi. Ukrayna Güç Bakanlığı ise barajın yıkılmasıyla Dinyeper ırmağına 150 ton civarında makine yağı karıştığını duyurdu.
RUSYA UKRAYNA’YI SUÇLADI
Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, olayın tek sorumlusunun Kiev rejimi olduğunu öne sürerek, “Ukrayna idaresinin bu provokasyonu neden yaptığı açık ve net ortada. Kahovka barajını yıkarak buradan Kırım Yarımadası’na su sağlayan kanalın devre dışı kalmasını hedeflediler. İkinci gayelerine gelince. İki gün evvel Ukrayna ordusu birkaç koldan başlattığı hücumlar sonuç vermeyince Kahovka barajını patlatarak Ukrayna halkı ve dünyanın dikkatini bu olayın üzerine çekmek istiyorlar. Başarısız askeri harekâtlarına savunma hazırladılar” sözlerini kullandı.
Bilgi notu: 2290 km uzunluğuyla Avrupa’nın en uzun üçüncü ırmağı olan Dinyeper, Rusya’nın Valday dağlarından doğduktan sonra Ukrayna’yı katederek Karadeniz’e dökülüyor.
ÇEVRE FELAKETİ TARIMI VURACAK
– Neredeyse İstanbul’daki Büyükçekmece gölünün 20 misli büyüklüğündeki Kahovka barajının yıkılması bir değil, birkaç önemli etraf sorununa yol açacak. Birinci olarak en az bir hafta boyunca onlarca yerleşim ünitesi su altında kalacak.
– Suların çekilmesiyle yerini kuraklık alacak. Ukrayna güney bölgelerinde tahıl ekimi yapılan on binlerce km2 alan sulamadan yoksun kalacak. Kahovka barajı Dinyeper ırmağı sularını 15 metre yükselterek tüm Herson ve Zaporojye bölgesini suluyordu. Önümüzdeki yaz aylarında tahıl rekoltesi son derece olumsuz etkilenecek.
– Bir öbür olumsuzluk 2014 yılında Rusya’nın ilhak ettiği Kırım Yarımadası’nda yaşanacak. Kahovka barajı boşaldığı için buradan Kırım’a uzanan kanal ya boş kalacak yahut çok az ölçüde su sağlar olacak. Kırım’da bu yıl üzüm bağları kuruma tehlikesiyle karşı karşıya kalabilir.
Baraj felaketi nedeniyle Dinyeper ırmağı üzerinde 80 yerleşimin sular altında kalması bekleniyor. Binlerce kişinin tahliye olması gerekiyor.
NÜKLEER SANTRAL RİSK ALTINDA
– Yıkılan baraj binlerce kilometre alanı su altında bıraktığı üzere Zaporojye nükleer santralını da tehdit ediyor. Santral 6 reaktörünü soğutmak için gerekli suyu bu barajdan sağlıyordu. Kahovka baraj duvarının yıkılmasından iki saat sonra yapılan ölçümlerde su düzeyinin 16 metrede bulunduğu tespit edilmişti. Su düzeyi 12 metrenin altına düştüğünde santrala su akışı kesilecek.
– Milletlerarası Atom Güç Kurumu Yöneticisi Rafael Grossi, “Durum vahim lakin şimdilik nükleer santral açısından kritik bir durum yok. Dinyeper ırmağından reaktörleri soğutan su akışı kesilirse santralın kendine ilişkin su göletleri var. Reaktörler üretim dışı tutulduğu için soğutulmaları için bu göletlerdeki su şimdilik kâfi olacak” diye konuştu.
– Rus denetimine geçen Zaporojye santralı, savaş nedeniyle yüzde 5’lik kapasiteyle çalışıyor. Buna karşın uranyum yakıtının soğutulması gerekiyor. Soğutma suyu Kahovka barajından sağlanıyordu. Kahovka’dan suyun kesilmesi durumunda santralın iki yedek göleti var. Bu suyun soğutma için birkaç ay yetebileceği söyleniyor. Su verilmediği takdirde reaktör gövdesi erimeye başlar ve Japonya’daki Fukuşima santralı gibisi radyoaktif bir felaket tetiklenebilir.
BATI’DAN ‘SAVAŞ SUÇU’ VURGUSU
Kahovka barajının tahrip edilmesine başta NATO olmak üzere Batı’dan direkt Rusya’yı sorumlu tutan sert yansılar geldi.
– NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg: Barajın tahrip edilmesi binlerce sivili risk altına sokmakta ve etrafa önemli ziyan vermektedir. Rusya’nın Ukrayna’daki savaşının acımasızlığını bir kere daha ortaya koyan zalim bir aksiyondur.
– AB Kurulu Lideri Charles Michel: Taarruz karşısında şoke oldum. Sivil altyapının tahrip edilmesi açıkça bir savaş kabahatidir ve Rusya ile iştiraklerinden hesap soracağız.
– AB Yüksek Temsilcisi Josep Borrell: AB bu saldırıyı mümkün olan en güçlü sözlerle kınamaktadır. Rus vahşetinin yeni bir boyutunu temsil eden bu hücum memleketler arası hukukun ihlali manasına gelebilir.
– AB Kurulu: Putin, açlık ve enerjiyi bir silah olarak kullanmaktan çekinmiyor. AB, böylesine değerli bir altyapıya yönelik, insani ve çevresel sonuçları olan bu fecî ve barbarca saldırıyı şiddetle kınıyor.
– Almanya Başbakanı Olaf Scholz: Bu, yeni bir boyutu olan lakin birebir vakitte Rus askerleri tarafından işlenen, her vakit sivilleri ve altyapıyı amaç alan bir savaş yolunun kesimi olan, Ukrayna’da gördüğümüz birçok kabahatle da örtüşen bir şey.
– İngiltere Dışişleri Bakanı James Cleverly: İğrenç bir aksiyon. Yalnızca sivil altyapıya kasıtlı olarak saldırmak bir savaş hatasıdır. Birleşik Krallık, UKRAYNA’yı ve bu felaketten etkilenenleri desteklemeye hazırdır.