ABD ile AB’nin güç fiyatlarındaki yükselişi baskılamak için devreye soktukları plan OPEC+ tarafından gelen arz kesintisi ile kaşılık buldu.
OPEC+’ın tavan fiyatı uygulamasına karşı bu tavrı sonrasında Biden’ın ne yapacağı tarafında soru işaretleri gündemi meşkul ediyor. Biden’ın OPEC+’ın bu kararına karşılık ‘NOPEC’ yasası, İran’la nükleer muahede ve Venezuela’nın ambargolarını gündeme alması bekleniyor.
Dünya’dan Hilal Sarı’nın hususla ilgili haberi şöyle: Ukrayna Savaşı global güç fiyatlarında önemli bir artışa neden olurken, dünyanın en büyük petrol üreticileri üretimi günlük 2 milyon varil azaltma kararı aldı. Gerçek kesintinin birçok üyenin esasen kotasını dolduramaması nedeniyle yaklaşık 1 milyon varil/gün civarında olacağı kestirim ediliyor. Suudi Arabistan’ın defakto başkanı olduğu Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü ve Rusya’nın da ortalarında bulunduğu müttefikleri OPEC+’ın global petrol arzını 2 milyon varil azaltılmasına karar verdi.
Ancak karar AB ülkeleri ve ABD’nin Rus petrol ihracatlarına ‘tavan fiyat’ uygulamak konusunda muahedesiyle birebir gün alındı. Biden hükümeti OPEC+’ı bu kararla Rusya’nın tarafını tutmakla suçlasa da, Körfez’deki üreticilerin ‘tavan fiyat’ uygulamasının bir gün kendilerine karşı uygulanmasından telaş ettiği de biliniyor.
Gelişmeler Goldman Sachs’a nazaran petrol fiyatlarını yıl sonuna gerçek yükseltecek. Doğalgaz darboğazının da petrole talebi artıracağı bir kış öngören bankanın güç stratejistleri arz taraflı tüm gelişmelerin fiyatların yükseleceğine işaret ettiği görüşünde.
ABD hükümetinin, OPEC üyelerini dava etmesinin önü açılıyor
ABD Lideri Joe Biden’ın kasımdaki kritik orta seçimler öncesi merkez bankalarının agresif halde sıkılaşmasına neden olan enflasyonu düşürmek için karşı atakları olması bekleniyor. Bu adımlardan en değerlisi ise ‘NOPEC’ olarak da bilinen ve OPEC kartelinin global petrol fiyatları üzerindeki tesirini azaltmayı amaçlayan bir yasaya ait çalışmaları hızlandırmak olacak.
”No Oil Producing and Exporting Cartels Act” (Petrol üretim ve ihracat kartellerine hayır) yasası, ABD hükümetinin OPEC üyelerini güç piyasalarını manipüle ettikleri gerekçesiyle dava edebilmesinin önünü açıyor. Bu da ABD’nin dava açtığı ülkelerden milyarlarca dolar tazminat talep edebileceği manasına geliyor.
Beyaz Saray uzun müddettir planlanan yasa teklifini mayıs ayında ”olası ve istenmeyen sonuçları olabileceği” gerekçesiyle rafa kaldırmıştı. Fakat Biden hükümeti OPEC+ kesintisi sonrası Kongre’de iki partiden de dayanak alması beklenen yasa için kapıyı açık bırakıyor. ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, Ulusal Ekonomik Kurulu yöneticisi Brian Deese ile yaptığı açıklamada ”Bugün atılan adım doğrultusunda Biden hükümeti Kongre’yle OPEC’in güç fiyatları üzerindeki denetimini azaltmak maksadıyla Kongre’yle ve otoritelerle görüşmeler yapacak” sözlerini kullandı. Kimi analistler ise ABD’de Kongre’nin stratejik rezervlerden petrol hür bırakılması metodundan vazgeçip NOPEC’i canlandırmak isteyebileceği görüşünü paylaşıyor.
OPEC+’ın tavan fiyat korkusu
Küresel petrol fiyatları OPEC+’ın global arzın yüzde 2’sine denk gelen kesintisine ait beklentilerle cuma gününden bu yana yüzde 5 yükseldi ve Brent kesinti sonrası tekrar 95 dolara yaklaştı. WTI’da ise 88,66 dolar/varil seviyesi görüldü. Energy Aspects baş petrol analisti Amrita Sen’in bahse ait açıklaması şöyle:
Bu oldukça siyasi bir karar ve OPEC’in tavan fiyat uygulamasından hiç memnun olmadığının açık bir göstergesi. Tavan fiyat ne kadar tesirli olursa olsun, bunu tehlikeli bir başlangıç olarak görüyorlar
Kremlin sözcüsü Peskov da kartelin petrol piyasalarında istikrar için bu kararı aldığını belirtti ve Körfez’in tasalarını teyit eden bir açıklama yaptı: ”Rus petrolünün fiyatlarına tavan getirme teşebbüsleri geri tepebilir ve hem petrol üreticileri hem de tüketicileri için ziyanlı olabilir.”
Suudi Arabistan Güç Bakanı Prens Abdulaziz bin Salman, kararın uzun vadeli petrol yatırımlarını teşvik etmek hedefiyle alındığını belirtti. Analistler 75 yıldır ABD ile güç ittifakı içinde olan Kraliyet’in kesinti kararını desteklemesinin Biden hükümetiyle tansiyonu artıracağını öngörüyor.
Birleşik Arap Emirlikleri Güç Bakanı Suhail Al Mazrouei ise kararın siyasi değil teknik bir karar olduğuna vurgu yaptı ve FT’ye yaptığı açıklamada ”Avrupa’nın kendi öyküsü var, Rusya’nın kendi kıssası var. Biz rastgele bir ülkeyle taraf olamayız” diye konuştu.
OPEC Genel Sekreteri Kuveyt Güç Bakanı Haitham al-Ghais’in ise kümenin güç piyasaları için ‘güvenlik’ ve ‘istikrar’ sağladığını savunarak ”Her şeyin bir bedeli var, güç güvenliğinin de” dedi.
İran’ın petrolünü nükleer mutabakat görüşmelerini hızlandırabilir
Citigroup ise OPEC+ kesintisinin hem ABD’nin İran’la nükleer mutabakat görüşmelerini tamamlamasını sağlayabileceğini hem de Rus petrolüne getirilmesinde uzlaşılan ‘tavan fiyat’ planlarının hızlanmasını sağlayacağını görüşünde. ABD Hazine Bakanlığı tavan fiyat uygulamasının daha evvel planlanan 5 Aralık tarihinden çok daha erken duyurulabileceğini belirtiyor. Öte yandan 22 yaşındaki Mahsa Amini’nin ahlak polisi göz altısı sırasındaki vefatıyla başlayan ve Tahran’ın en değerli üniversitelerinden bölge okullarına birçok yerde bayanların kitlesel şovlarını sürdürdüğü İran’da güvenlik güçlerinin tavrına sessiz kalınması ve İran’ın petrolü için bu basamakta bir nükleer mutabakat yapılması, insan hakları aktivistlerinin yansısını çekebilir. New York Times ve CNBC üzere ABD yayınlarında şovların insan hakları ihlallerinden fazla ekonomik nedenlerden kaynaklandığının ve nükleer muahedenin İran halkına yarar sağlayacağının belirtilmesi şimdiden şovları destekleyen birçok İran vatandaşının yansısını çekti.
Venezuela’ya uygulanan yaptırımlar gevşetilebilir
Stratejik rezervlerden ek arz sağlama ve ABD’deki petrol üretiminin artırılması üzere seçeneklerini de kullanacak olan ABD’nin Venezuela’ya uyguladığı petrol ambargolarını da gevşetmesi mümkün. Wall Street Journal’ın kaynaklara dayandırdığı haberinde yaptırımlarda yapılacak istisnanın ülkedeki faaliyetlerini durdurmak zorunda kalan ABD’li güç evresi Chevron’a yönelik olduğu aktarılıyor. Kaynaklara nazaran ayrıyeten ”Venezuela devletine ilişkin kimi ABD bankalarındaki varlıklar da 2024 seçimlerinin adilce gerçekleşmesi için muhalefetle görüşmelerin devam etmesi şartıyla özgür bırakıldı.”