Kahramanmaraş sarsıntısının akabinde 10 vilayette sayısız bina çöktü. Göçük altında kalan binlerce vatandaş için kurtarma çalışmaları devam ediyor. Yıkımın daha büyük olduğu Kahramanmaraş ve Hatay’dan gelen görseller, kentte taş taş üstünde kalmadığını gösteriyor. Zelzelenin akabinde Japonya’da her yıl meydana gelen zelzelelerin nasıl hasara mahal vermediği merak edildi. Toplumsal medyada akıllara ‘raylı temel sistemi’ geldi. Pekala raylı temel sistemi nedir? Raylı temel sistemi özellikleri nelerdir? Raylı temel sistemini kim buldu? İşte ayrıntılar…
Yaşanan zelzelenin akabinde yıkılan tüm binalar hakkında “deprem değil, bina öldürür” dendi. Binlerce insan yaşadığı vilayette göçük altında kaldı. Zelzeleye dayanıksız, çöken binalardan sonra gündem tekrar “raylı temel sistemi” konusundaki araştırmalarla doldu.
Raylı temel sistemi hakkında ayrıntılara birlikte bakalım.
Raylı Temel Sistemi Nedir?
Binaların rayların üzerine inşa edilmesini söyleyen sistem, binaların sarsıntı esnasında yerkabuğundan bağımsız bir halde ray üzerinde hareket etmesine imkan tanıyor.
Raylı Temel Sistemi Nasıl Çalışır?
Japonya’daki Zelzeleye Sağlam Meskenler Nasıl İnşa Edildi?
1995 yılında Japonya’da yaşanan felaketin akabinde ülkede eski binalara güçlendirme yapılırken, yeni binalar da yeni sistem doğrultusunda inşa edildi. Binaların yüksekliklerine nazaran muhafaza sistemleri değişiyor. Üç katlı binalarda duvarların güçlendirilmesi ve temelin levhalar ile korunması kaidesi konuluyor. Orta yükseklikteki binalarda daha fazla tedbir alınıyor.
Japonya’da kullanılan sarsıntıya sağlam raylı temel sistemli meskenler, binanın yeryüzü ile kontağını kesmeyi sağlayan bir taban izolasyonu oluşturuyor. Kurulan sistemde binanın temel kısmına kauçuk ile imal edilmiş tamponlar kullanılıyor. Bu tamponlar binaların sarsıntı tehlikesi esnasında titremesi ve eğilmesi yerine yatay sallanmasını mümkün kılıyor. Temelde oluşan sarsıntı bina geneline yayılsın diye, bina iskeleti içerisinde yer alan hidrolik teller kullanılarak binanın yıkımına mani olunuyor.
Raylı Temel Sisteminde Binalar Nasıl Yıkılmıyor?
Temel atılırken kullanılan izolasyon ve bina içinde yer alan sistem, konutları zelzeleye sağlam hale getiriyor. Zelzele esnasında bu sistem sayesinde binalar kırılmak yerine esniyor. Japonya’da mühendisler, duvarların iç kısımlarında yer alan boşluklara metal plakalar yerleştirip tüm binanın birebir esnada hareket etmesini sağlıyor. Bu esneklik hissesi binanın yıkılmasını ya da kırılmasını engellemek için yapılıyor. Ülkedeki çok büyük binalar ve gökdelenler dahi bu sistemle ayakta kalıyor. Kullanılan sistem sağlı, sollu ya da önlü artlı olacak biçimde 3 metreye ulaşan bir uzaklık ve esneme hissesi sunuyor. Bina temelinde amortisör kullanılması hareket esnasında esneme hissesi da gözetilince titremeyi etkisiz hale getirirken, temelde kullanılmış olan tampon sıvılar sallantı sırasında şiddetin azalmasını sağlıyor.
Raylı Temel Sistemini Kim Buldu?
Kesin olmamakla birlikte bu sistemin birinci olarak Japonya’da kullanıldığı biliniyor. Büyük zelzelelerin arka arda yaşandığı Japonya, 1995 felaketinden sonra bu sistem üzerinde çalışmaya başlamış ve binalarını son derece kuvvetlendirmiştir.