“Hatay’da seyyar tuvalet muhtaçlığı var” diyoruz.
“Bozgunculuk yapma!” diyorlar.
“Şehir karanlık altında, elektrik kesik, doğalgaz yok” diyoruz.
“Helikopter uçuyor, baksana!” diyorlar.
“Çadırkentler kurulmadı, depremzedeler ayazda yerde yatıyor” diyoruz.
“Provokasyon!” diyorlar.
İktidar birinci iki gün arama kurtarma takımları ve enkaz kaldırmak için iş aracı gönderemediği zelzele bölgelerine, herhalde tahribatı olduğundan az göstersinler diye, elindeki ak-trolleri yolladı. Ak-troller, Kahramanmaraş Depremi’nin 10 farklı kentte yol açtığı insani, doğal, kentsel tahribattan çok, siyasi sonuçlarıyla ilgileniyorlar.
Aman, cumhurbaşkanımıza zeval gelmesin!
Aman, hükümetimiz ziyan görmesin!
Halbuki AK Parti iktidarı Kahramanmaraş merkezli bir zelzele olacağını öngören bilimsel raporlar elindeyken, bırakınız tedbir almayı, seçim öncesi çıkardığı imar aflarıyla felaketin bilançosunu ağırlaştırdı. AFAD ve Kızılay’ın ise olasılıklı en berbat senaryoya karşı hazırlıksız olduğu ortaya çıktı. Liyakatsiz yöneticiler iki kurumu zelzelede harekete geçiremedi.
İlk iki gün zelzele kentlerine ulaşılamadı.
Arama kurtarma yapılamadı.
Kurtarılabilecek pek çok depremzede, arama kurtarma takımı ve enkaz kaldırma aracı gitmediği için ortamızdan ayrıldı.
Sadullah Ergin ve İsmail SaymazEski Bakan, 16 yakınını kaybetti
Şahit mi arıyorsunuz?
AK Parti’nin kurucu Hatay Vilayet Lideri olan, iki kere Adalet Bakanlığı, üç kere milletvekilliği ve küme başkanvekilliği yapan Sadullah Ergin.
Bugün DEVA Genel Lider Yardımcısı olan Ergin’in ailesinin oturduğu altı katlı bina yerle bir oldu. Kent merkezine birkaç adım aradaki apartmana dört gün ne kurtarma grubu ne vinç gitti. Caddeyi kapatmasına karşın enkaz kaldırılamadı.
Ergin’in ortalarında kız kardeşi, eniştesi, yeğenleri, dayısının ve teyzesinin çocuklarının ortalarında da olduğu 16 akrabası hayatını kaybetti.
Geçen cuma enkazın başında Ergin’i ziyaret ettim. Hatay’da ne olduğunu kendisinden dinledim. Biz konuşurken, yanı başımızdaki kamyonetin açık kasasında Ergin Ailesi’nden dört cenaze vardı.
Ergin, sakalları uzamış ve kederliydi.
Ben sordum, o yanıtladı.
Neden Hatay bu kadar ağır hasar gördü?
Zaten burası fay çizgisi üzerinde bir kent. Geçmişte biz kentsel dönüşüm için oldukça uğraştık. Birkaç etap kentsel dönüşüm alanlarını belirledik. Ancak mahallî idarelerle merkezi idare uyumlu çalışmadı. Dönüşümü yapamadılar maalesef.
Neden?
Dönüşüm yapılacak bölgelerde çok insan var. 100 metrekarelik yeri var, her seçimde üzerine bir kaçak kat çıkmış, dört kat yapmış, dört dairesi var. Siz ona kentsel dönüşümde sıhhi koşullarda yapılmış, sağlıklı oturabileceği bir konut verdiğiniz vakit dört daire veremeyeceksiniz. Vatandaş “Dört daire ver” diyecek. O da mümkün değil. Hasebiyle bir türlü yapılamadı.
Hiç teşebbüs oldu mu?
Altınçay Mahallesi’nin imarını durdurmuştuk 2005 – 2006’da, orayı kentsel dönüşüm alanı ilan ettik. “İmar yapılmasına müsaade etmeyelim” dedik, şerh konuldu ruhsatlara. O günkü kurallarda muhalefet “Hükümet başınıza yıkacak evlerinizi” diye 2007 seçimi gelirken propaganda yaptı. Seçmen baskısına lokal idareler dayanamadı. Tekrar açtılar.
Yoksa kentin batı yakasını birinci etap dönüşüm bölgesi yapıp çıkacak toprağa ikinci etabı…
TOKİ bin konut yaptı. Dönüşüm için insanları ortaya yerleştirelim, mağdur olmasınlar (diye). Onlardan boşalacak yere öbür gecekondu mahallesini taşıyacaktık. Böylelikle yedi sekiz etapta gecekondu bölgelerini büsbütün sıhhi kaidelerde oluşturmuş konutlara dönüştürmeyi planlamıştık. Bir bölgeye imar kısıtlaması getirdik. Oraya yeni yapı yapılmasın diye lakin lokal siyasette beşerler dayanamadılar baskıya.
Ama Hatay’ın merkezi gitmiş.
Asi ırmağı kenarındaki bölgeler. Asi ırmağı esasen fay sınırına çok yakın. Artı, ırmak kıyılarında taban sıvılaşması var. Akarsu varsa, göl varsa, yer çok sağlıklı değil. Gecekondu bölgelerinde de çok yıkıntı var. Gezdiniz herhalde kenti?
Gidilebilecek birçok yere gittim. Her yer tıpkı.
Ve mahşer günü üzere. Fakat TOKİ’nin tünel kalıp sistemiyle yaptığı konutlarda sorun yok.
TOKİ kent dışında…
Şehrin kıyısında. Burası birinci derecede zelzele bölgesi. Bunu mühendisler bizden yeterli bilir. Ancak tünel kalıpla yapılan binalarda statik sorun yok.
Depremin bilançosu ne olur?
Öngöremiyorum. 12 dairelik apartmandan 20 küsür cenaze çıkıyorsa varın siz hesap edin
10-20 bin?
Ben razıyım ona.
Millet “Bizi görmek istemediler, geç geldinler” diyor. Size nazaran de o denli mi?
İlk üç gün olaya vaziyet etmekte hakikaten geç kalındı. Bizim buraya iş makinası dördüncü gün gelebildi.
Size de?
“Bize de” derken, AFAD’a kayıt yaptırdım, o kadar. Bize ne vakit sıra geliyorsa diye. Lakin dün (Geçen perşembe) sabah artık, baktık ki… Üç gün geçti.
Düne (Geçen perşembe) kadar iş makinesi yok muydu?
Dün sabah geldi.
Ondan evvel?
Ondan evvel vatandaşlar kazma kürekle çıkarabildikleri kadar çıkardılar. Ablamın kızı ve eşi dört çocuğunu kendi kayınbiraderleri kazma kürekle çıkarıp götürdü.
Üç gün neden geç kalındı? Millet diyor ki “AFAD yok, iş ekipmanlar yok, vinç yok.” Bunları doğruluyor gördüklerimiz.
Koordinasyon noktasında sorun olduğunu düşünüyorum. Bu gelen imkanlar koordine edilip gerçek yerlere sevk edilip harekete geçirilemedi.
Halen kentte tuvalet, telefon, elektrik, doğalgaz sorunu var.
Akaryakıt yok.
Cumhurbaşkanı aradı mı sizi?
Yok. Araması gerekiyor muydu?
‘Asrın Felaketi’ deniyor.
Afette yazgı olan şey, sarsıntının tahakkuk etmesidir. O gücümüz dışında bir hadise ve mukadderat derim. Onun dışındakiler insanların oluşturduğu kaidelerdir. Bizim düzgün, bilimsel bilgilere dayalı çalışmalarla insanları müdafaamız mümkünken, bunların ardına saklanmamak lazım. “İşte, ne yapalım, Yüzyılın Afeti!” Yeterli de kendimize düşenin ne kadarını yaptık?
Bu kadar tahripkar olmak zorunda mıydı?
“Yüzyılın Afeti” diyor bir taraftan, bir taraftan yıkılan binaların müteahhitlerini topluyorsun. Maden yüzyılın afeti, kimse engelleyemezdi, müteahhitle niçin uğraşıyorsun? O müteahhit kendi başına mı yaptı? Belediyede imar işleriyle uğraşanların dahli yok mu? Şehircilik Bakanlığı’nın taksiratı yok mu? Kimse kendi başına yapı yapamaz.
Hatay toparlanabilir mi? Göç var.
Göç var. Otoyollar dolu. Adıyaman, Maraş, Hatay; o bölgelerden gelen beşerler akın akın kuzeye yanlışsız çıkıyor. Bunlar gittikleri yerde rehabilite edilmeli. Biz de gönderdik. Nihayet o kent tekrar kurulacaksa mevcut imar paftaları üzerinden inşa edilmemesi lazım. Sil baştan imar planlarının sıfırlanıp fay çizgilerinin yeşil alanlara bırakılıp emniyetli tabanda tünel kalıp sistemi mecburî hale gelmeli. TOKİ’nin yaptığı tünel kalıp konutlarında hasar ve can kaybı yok.