Tarihin en yıkıcı sarsıntılarına şahitlik eden ve hatta zelzele sonrası tsunami yüzünden nükleer santral kazası yaşayarak felaket üstüne felaket yaşayan Japonya, son günlerde Türkiye’de yaşanan sarsıntılardan sonra tekrar gündeme geldi. Ülke, tarihi boyunca yaşadığı doğal afetlerden sonra tedbirler almayı ihmal etmeyip bölgenin tabiatı gereği ortaya çıkan tehlikelere adapte olmayı başarmasıyla dikkat çekiyor.
Geçtiğimiz on yılda, ada ulusu yüzde 20’si 6 yahut daha yüksek şiddette olan zelzele ve ayrıyeten çok sayıda tropik fırtına atlattı. Bu olaylara 2011’deki ve tsunami sonrası Fukushima Nükleer Santrali’nde kaza çıkmasına neden olan zelzele de dahil. Sarsıntıda 15 binden fazla insan hayatını kaybetmişti.
Son olarak tekrar geçtiğimiz yıl Fukuşima açıklarında meydana gelen 7,3 büyüklüğündeki zelzelede ülkede 2 milyon konut elektriksiz kaldı. Lakin yetkililere nazaran sarsıntıda dört kişi hayatını kaybetti, en az 107 kişi yaralandı. Bölge nüfusu düşünüldüğü vakit kayıplar epey az, hatta sık sık sarsıntıların yaşandığı Japonya’da 7’nin üzerindeki zelzelelerde can kaybı bile yaşanmayabiliyor.
Ülke, uzun vakittir doğal afetlerin yıkıcı tesirini azaltmak için mimarlar ve mühendislerle, teknoloji ve dizaynın hudutlarını zorluyor desek yeridir.
Japonlar, 2011’de 140 yılın en şiddetli sarsıntısını yaşamıştı. 8.9 büyüklüğündeki sarsıntının akabinde nükleer santralin de bulunduğu Fukushima kentinin yerle bir olmasından sonra Japonlar kenti terk etmişti.
Güvenli Yapı Anlayışı
Ülkenin afete karşı muhafaza sanayisini başkalarından ayıran faktörler ortasında bina kusurlarından 10 yıl müddetle sorumlu tutulma da yer alıyor. 2018 Dünya Bankası raporunda da ardışık zelzelelere ve sosyoekonomik ve demografik değişikliklere cevap olarak inşaat maddelerini kademeli olarak değiştirerek Japonya’nın dünyadaki en inançlı ve afetlere en sağlam yapılı etraf yarattığı belirtildi.
Ülkedeki binaların sağlam bir formda inşa edilmesine bir örnek de sembol binalarından birini göstermek mümkün. 634 metre ile dünyanın en yüksek yayın kulesi ve 2012’de halka açıldığından beri kentin en kıymetli turistik cazibe merkezlerinden biri olan Tokyo Skytree de ülkenin bu yeni inançlı yapı anlayışı ile oluşturduğu binalardan biri.
Skytree’de kuvvetli rüzgarların boşluklardan basitçe geçmesine müsaade veren bir çelik kafes kule tasarlandı. Ayrıyeten bir titreşim denetim sistemine sahip. Sistem, tüm binanın titreşimini zelzele sırasında yüzde 50’ye, kuvvetli rüzgarlarda ise yüzde 30’a kadar azaltıyor.
Daha yaygın bir sistem de binanın temellerinin bir amortisör misyonu gören çelik ve kauçuk katmanları içerdiği sismik izolasyon. Teknik, 1980’lerin başından beri Japonya’da kullanılıyor ve şu anda Apple Inc.’in Silikon Vadisi genel merkezi de dahil olmak üzere Japonya ile birlikte pek çok yerde kullanılıyor.
Ülke, bu tekniklerin yanında son teknolojiden de yararlanmayı ihmal etmiyor ve yapay zekayı kullanıyor. Tayfun simülasyon yazılımı, şu anda aylarca bilgi toplama ve rüzgar tüneli testleri gerektiren bir süreci, iki ila üç güne indirebiliyor.
Telefon Güncellemeleri
Japonya’daki her akıllı telefona bir zelzele ve tsunami acil durum ikaz sistemi kuruluyor. Yaklaşan felaketlerden yaklaşık beş ila on saniye evvel tetiklenen bu sistem, kullanıcılara gerekirse süratli bir formda korunmaları için vakit kazandırmayı amaçlıyor.
Ülkede zelzeleye karşı tedbir emelli tatbikat ve eğitimler düzenleniyor.
Tatbikat Ve Eğitim
Tıpkı dünyadaki öbür okulların acil durum yangın tatbikatları düzenlediği üzere, Japonya’daki okullarda da tertipli olarak zelzele tatbikatları yapılıyor, kimileri ayda bir defa oluyor. Küçük yaşlardan itibaren okul çocukları, bölgelerinde sarsıntı olduğunda inançta kalma yolları açısından eğitiliyor. Tatbikatlar sırasında en yaygın usul, çocukların sarsıntı bitene kadar sıralarının altına girerek masa ayaklarına tutunmaları. Dışarıda oynuyorlarsa, düşen molozların çarpmasını önlemek için çocuklara direkt açık bir alanın merkezine gitmeleri öğretiliyor.
Japonya’da ayrıyeten, lokal itfaiye işçisinin çocukları sarsıntı simülatörlerine yerleştirdiği, böylelikle sarsıntı hissini çok küçük yaşlardan itibaren tanımaya başladıkları okul seyahatleri de yapılıyor.
Deprem Anıt Müzesi
Japonya’da nüfusun, gelecekteki doğal afetlere karşı korunmasına yarımcı olmak için geçmişten ders alınmasına da çok değer veriliyor. 1995 yılında, Kobe kenti, 5 bin kişinin vefatına ve on binlerce konutun yıkılmasıyla sonuçlanan Büyük Hanshin Awaji Zelzelesi ile sarsıldı. Kentin tekrar inşasının akabinde Kobe, Kobe Zelzele Anıt Müzesi’ni de inşa etti.
Müze, afet sırasında kaybolan insanları anmak için inşa edilse de tıpkı vakitte afet tedbire ve hayatta kalma konusunda bilgilendirici stantlar ve eğitim tesisleri ile dolu.
Hayatta Kalma Kitleri
Ülke halkı zelzeleyle yaşamaya adapte olup bu hususta tedbir almayı ihmal etmiyor. Çabucak çabucak her konutta zelzeleye karşı hayatta kalma kitleri bulunuyor. Birinci yardım ekipmanı, su, yiyecekler, eldivenler, maske üzere hayatta kalma araçlarını kitlerin içinde bulunduruyorlar.
Su Tahliye Tüneli
Ülkenin en etkileyici mühendislik mükemmellerinden biri de Tokyo’nun az bilinen su tahliye tüneli. Bu, bölge sarsıntıyla sarsılırsa ve bu zelzele tsunamiyi tetiklerse, kentin selden korunması gerekir. Bu büyük bâtın tünel de siklonlar ve tsunamiler üzere doğal afetlerin neden olduğu sel sularını toplar ve suyu inançlı bir formda Edo Nehri’ne yine akıtır. İnşası 13 yıl sürdü ve 3 milyar dolara mal oldu.
Depremler, Japonya’da hayatın bir kesimi ve bu nedenle, bir sarsıntı olduğunda nasıl reaksiyon verileceğini öğrenmek son derece kıymetli. Ülke yalnızca altyapısını, binalarını doğal afetlere karşı hazırlıklı hale getirmekle kalmıyor birebir vakitte 7’sinden 70’ine halkını da bu hususta bilgilendirerek mümkün bir felakete karşı hayatta nasıl kalacaklarını öğretmeye çalışıyor.