Geçen haftanın son günlerinde altın fiyatında çok sert bir düşüş yaşandı. Hafta başında 1.200 TL’nin eşiğine gelen gram altın 1.130 TL’ye geriledi. Ons altın da dünya piyasalarında 1950 doların üzerinden 1864 dolara kadar geri çekildi. Altın neden düştü?
Bu soruya yanıt vermek evvel altının neden bu kadar süratli yükseldiğini anlamamız gerek. Zira çok değil birkaç ay evvel, Kasım’ın başında ons altının fiyatı 1610 dolardı. Oradan 1950 dolara çok kısa mühlet içinde geldi. Yükselişin sebebi, Amerikan Merkez Bankası’nın (FED) faiz artırımlarını bitirmeye hazırlanmasıydı.
Enflasyon geçen yıl Amerika’da son 40 yılın en yüksek düzeyine çıkınca FED faiz artırımlarına başlamıştı. Geçen yıl art geriye çok sayıda faiz artırımı yaptı. FED’in faiz artırımları yalnızca altını değil, Euro, Sterlin üzere paraları, dünya borsalarını ve kripto paraları da düşürdü.
Aslında altınla pay senedi, kripto para üzere riskli varlıkları tıpkı sepete koymamak gerek. Fakat FED’in faiz artırımları hepsi üzerinde birebir etkiyi doğurdu. Bunun nedeni, FED’in siyaseti nedeniyle global sermayenin dolara ve dolar cinsinden varlıklara yönelmesiydi. Hakikaten geçen yıl dolar, başta Euro olmak üzere pek çok para karşısında uzun yıllardır görmediği düzeylere çıktı.
Kasım’a geldiğimizde FED’in faiz artırımları beklenen etkiyi doğurmuş, bir orta yüzde 9’un da üzerine çıkan enflasyon Amerika’da gerilemeye başlamıştı. Artık FED faiz artırımı oranlarını biraz düşürebilir, bir mühlet sonra da tümüyle durdurabilirdi. Hakikaten gerçekten de 75 baz puanlık (0.75 puan) artırımlar yerine evvel 50 baz puanlık bir artırım yaptı, sonra 25 baz puana indi. Ve yakında faiz artırımlarını bitireceği bildirisi verdi.
Artık geçen haftanın sonunda altında yaşanan sert düşüşün nedenine gelebiliriz. Cuma günü Amerika’da açıklanan iki bilgi, bir manada pişmiş aşa su kattı. Evvel Amerika’da işsizliğin artmak bir yana, Ocak ayında daha da gerilediği ortaya çıktı. İşsizliğin yüzde 3.5’ten yüzde 3.4’e düştüğü açıklandı. (Bu kadar düşük bir orana aslında işsizlik değil, tam istihdam demek lazım.) Ocak ayında Amerika’da tarım dışı bölümlerde 190 bin kişinin işe girmesi beklenirken bunun iki buçuk katı sayıda insan, 517 bin kişi işe girmişti… İşte bu bilgi moralleri bozdu. Zira bu kadar yüksek istihdam, iktisadın hâlâ çok sıcak olduğuna işaret ediyordu. Kapasitesinin üzerinde çalışan bir motor nasıl hararet yaparsa çarkların çok süratli döndüğü bir iktisat de enflasyon yapar. Enflasyon da FED’i yeni faiz artırımlarına zorlar. Üstte gördüğümüz üzere FED’in faiz artırımları altını düşürüyor…
Amerikan iktisadında çarkların düşünülenden çok daha süratli döndüğünü gösteren bir öbür bilgi, tekrar Cuma günü açıklanan hizmet bölümü satın alma yöneticileri endeksiydi (PMI). Bu bilgi de hizmet bölümünde işlerin düşünülenden çok daha canlı olduğuna işaret etti. Bu da istihdam verisi üzere ısınma işaretiydi. İşte bu iki data altındaki düşüşün tetiğini çekti.
Bununla birlikte yaşanan düşüşte kâr realizasyonlarının da tesiri var. Süratli yükselen tüm finansal varlıklar bir noktada düzeltme hareketi yaşar. Ons altında da üç ay üzere kısa bir müddette yaşanan 300 dolarlık yükseliş sonrasında bir düzeltme beklentisi zati vardı. Cuma günü açıklanan bilgiler biraz da bunun mazereti oldu.
Gram altına gelince… O, doların TL karşısında sabit olması nedeniyle ons altına paralel hareket ediyor. Ons yükselince yükseliyor, fikir düşüyor.
Bundan sonra ne olur? Ons altın için bu sorunun karşılığı Amerika’da iktisadının seyrine ve FED’den gelecek açıklamalara bağlı. Gram altın ise yalnızca FED’i değil birebir vakitte dolar/TL’yi bekliyor. Ons altın yerinde saysa dahi dolar/TL’de yükseliş yaşanırsa gram altın da yükselir.