Bilim Akademisi Üyesi Yer Bilimci Prof. Dr. Naci Görür, “Bunu birinci kere söylüyorum bunu bütün Türkiye duysun, Türkiye’de en fazla sarsıntı üreten iki fay var. Biri Kuzey Anadolu fayı, başkası Doğu Anadolu fayı. Her iki fay gücünün büyük bir kısmını boşalttı. Bu demektir ki önümüzdeki birkaç yüz sene içerisinde Türkiye’de çok büyük bir sarsıntı olmayacak, en azından bu iki fay jenerasyonu boyunca. Lakin bizim yeniden de telaş ettiğimiz yerler Bingöl ile Karlıova arasında” dedi. Beklenen İstanbul zelzelesi ile ilgili de açıklamalarda bulunan Görür, “İstanbul’da durum hiç yeterli değil. Nasıl 3 gün evvel ‘Maraş’tan tasa ediyoruz’ diye yazdıysam tıpkı halde İstanbul’dan telaş ediyorum. Bilimsel bütün araştırmalar, İstanbul’da vaktin gelmekte olduğunu gösteriyor. Aşağı üst 30 sene içerisinde sarsıntının beklendiği söyleniyordu, 23 yılı geçtiğine nazaran büyük ölçüde yakınlaşmış demek istiyorum” diye konuştu.
İkinci sarsıntı ‘tetiklenme’ ile oldu, çok nadir görülen bir durum
Prof. Dr. Naci Görür, sarsıntıyla ilgili olarak 3 gün evvel ikaz yaptığını vurgulayarak, “Elazığ zelzelesi olduğu vakit sizlere beyanat verdim. Elazığ zelzelesi Doğu Anadolu fayı üzerinde oldu, o fay uyandı. Daha evvel zelzele üretmiyordu. Ben, “Biri zelzele üreterek gücünü boşaltacak’ dedim. Doğu Anadolu fayı Elazığ yöresini kırdıktan sonra, Maraş, Çelikhan, Erkenek ve Hatay bölgesi tehdit haline geldi, ‘Bundan sonra ben büyük zelzelelerin bu yörelerde olacağını düşünüyorum’ dedim. Artık bir bölge uzun vakit zelzele üretmediği vakit o fay sınırını çok büyük ölçüde gerilim biriktiğini düşünüyoruz. Halkın anlayacağı formda söyleyelim, güç biriktirdiğini düşünüyoruz. Elazığ sarsıntısı de olunca, Elazığ sarsıntısında açığa çıkan gücün bir kısmı da Doğu Anadolu fayının Maraş tarafına transfer edildi. Aslında Maraş’ta değerli bir güç birikmişse, bir de siz ekstra bir enerjiyi oraya transfer etmişseniz, Maraş’tan korkmaya başlarız. İşte o dehşetten, beklentiden ötürü ‘Maraş’a dikkat edin’ dedim. ‘Deprem hazırlıklarına başlayın, kentsel dönüşümü burada ihmal etmeyin’ diye yazdım, çizdim, söyledim. Maalesef 6 Şubat geldi, 7.7 ve 7.6 büyüklüğünde iki sarsıntı oldu. Bu ikinci zelzele, ‘tetiklenme’ ile oldu. Oradaki fay sistemleri birbirlerini tetikledi. Birinci zelzele Ölüdeniz fayında, ikinci zelzele Doğu Anadolu fayı üzerinde oldu. Bu türlü 9 saat ortayla iki zelzele olması çok nadir görülen bir durum. Baktığımız vakit, binaların birden fazla sefer tası üzere çökmüş” dedi.
Stres transferi olabilir, Hatay ve Adana kısmında dikkatli olmamız lazım
Prof. Dr. Naci Görür, Hatay ve Adana için ihtarlarda bulunarak, “Çevredeki faylarda muhakkak bir gerilim transferi olabilir. Bu sarsıntılardan sonra Hatay ve Adana yöresinin daha hassas hale geldiğini düşünüyorum. Adana havzasında Doğu Anadolu fay jenerasyonunun devamı üzere düşünülen, orada da irili ufaklı faylar var, Hatay’ın meyyit fay kesitlerinde bir gerilim transferinin olabileceğini, oralara bir yük geldiğini düşünüyorum. Oralarda ihtimamlı ve dikkatli olmak lazım ancak onun dışında büyük ölçüde Doğu Anadolu fayı gücünü boşalttı ve azalttı. Tıpkı Kuzey Anadolu fayı üzere. Bundan sonra büyük ölçüde o faylarda bir rahatlama olacaktır. Uzun periyot büyük zelzeleler meydana gelmeyecektir lakin dediğim yerlerde de dikkatli olmamız gerekiyor. Bizim tasa ettiğimiz yerler Bingöl ile Karlıova ortasında, Doğu Anadolu fayının en Kuzey Doğu ucunda bir kesim var. Orada en son sarsıntı 1766 üzere oldu, oradan kaygı ediyoruz. Bu Maraş fayından ötürü, Hatay ve Adana havzası kısmında dikkatli olmamız lazım” biçiminde konuştu.
İlk sefer söylüyorum, iki fay gücünün büyük kısmını boşalttı
Türkiye’de en fazla sarsıntı üreten iki fay çizgisinin gücünün büyük bir kısmının boşalttığını belirterek, Prof. Dr. Naci Görür “Türkiye’de en fazla sarsıntı üreten iki fay var. Biri Kuzey Anadolu fayı, oburu Doğu Anadolu fayı. Her iki fay gücünün büyük bir kısmını boşalttı. Bu demektir önümüzdeki birkaç yüz sene içerisinde Türkiye’de çok büyük bir zelzele olmayacak, en azından bu iki fay jenerasyonu boyunca. Bu bizim için ülkeyi sarsıntıya hazırlama açısından bir talih. İrili ufaklı öbür yerlerde sarsıntı olabilir, burada da küçük sarsıntılar olur ancak Türkiye’nin en yüklü fay zonları enerjiyi boşalttı. Bu bir imkan, bunu birinci defa söylüyorum bunu bütün Türkiye duysun” dedi.
‘İstanbul’da vakit gelmekte’
İstanbul’da hasarın daha fazla olacağını belirten Prof. Dr. Naci Görür “İstanbul’da durum hiç uygun değil. Nasıl 3 gün evvel ‘Maraş’tan telaş ediyoruz’ diye yazdıysam birebir biçimde İstanbul’dan tasa ediyorum. Bilimsel bütün araştırmalar, İstanbul’da vaktin gelmekte olduğunu gösteriyor. Aşağı üst 30 sene içerisinde sarsıntının beklendiği söyleniyordu, 23 yılı geçtiğine nazaran büyük ölçüde yakınlaşmış demek istiyorum. Lakin Maraş zelzelesi beklediğimiz Marmara zelzelesinden daha büyük. İstanbul’da en fazla 7.5 bekliyoruz. İstanbul’da daha küçük sarsıntı beklememize karşın, İstanbul’da hasar Maraş’tan daha fazla olur. Öbür yandan Maraş’ta da hasarın hayli fazla olacağını üzülerek iddia ediyorum, inşallah yanılırım lakin açıklanınca göreceğiz” sözlerini kullandı.
Afet bakanlığı kurulmalı, 5 yıllık planlar yapılmalı’
Afet Bakanlığı’nın kurulması gerektiğini tabir eden Prof. Dr. Naci Görür kelamlarına şöyle devam etti:
“Önce bir Afet Bakanlığı kurulacak. Bu bakanlık kurulduktan sonra, âlâ bir bütçesi olacak, gerekli altyapı ve uyumu yapılacak. 5 yıllık planlar ile sarsıntı nesillerinden başlanacak ve sarsıntı nesillerindeki her kent sarsıntı dirençli kentlere dönüştürülecek. Evvel bir mikrobölgeleme çalışması yapılacak. Risk tahlili yapılacak ondan sonra ziyan azaltma çalışmaları yapılacak.”