Deprem karşısında devletin yaşadığı acziyeti televizyon karşısında çaresizlik içinde seyrederken İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’ndeki birinci yılımda Cemil Oktay’dan aldığım siyaset bilimine giriş dersini anımsadım. “Devlet nedir?” diye sormuştu Cemil Oktay.
Bu soruya elbette pek çok yanıt verilebilir. Büyük sosyolog Max Weber yaklaşık yüz yıl evvel şu yanıtı vermişti: Devlet, şiddet kullanma tekelidir. Siyaset bilimine nazaran devlet her şeyden evvel budur.
Peki ancak devlet yalnızca şiddet inhisarı mi demektir? O denli olmadığını da Anayasa Hukuku dersinde Ersan İlal’den öğrenmiştik: Nasıl insanların hakları ve sorumlulukları varsa devletlerin de sorumlulukları vardı. Vatandaşlarına eğitim ve sıhhat götürmek başta olmak üzere. Toplumsal devlet denen şey buydu işte.
Yazıya devlet kavramının abecesinden başladım zira devletin abecesinin ortada olmadığı günlerden geçiyoruz. Vatandaşının sıhhatini, barınmasını sağlaması gerektiği anda Türkiye Cumhuriyeti devleti ortadan kayboluverdi. Personellerin, bayanların, Boğaziçi Üniversitesi öğrencilerinin yürüyüşlerinde bütün heybeti, bütün azametiyle karşımıza çıkan devleti zelzelede orta ki bulasın.
Halkına karşı şiddet kullanması gerektiğinde çok güçlü, çok gaddar, halkının yanında olması gerektiğinde ise zayıf, aciz bir devlet bu.
Günlerdir Kahramanmaraş, Hatay, Gaziantep, Adıyaman ve Malatya’dan yükselen “Devlet nerede?” feryatları bize şunu anlatıyor: Halbuki bu topraklarda devlet şiddet kullanmaktan ibaretmiş. Sonrası devlet olmaya değil daha çok siyaset yapmaya giren göstermelik şeyler. Gıcır gıcır görünen fakat birinci sarsıntıda yıkılıveren havalimanları, yollar, köprüler…
Hatay’da, Kahramanmaraş’ta, Malatya’da binlerce insan günlerdir enkaz altında devletin el uzatmasını, kurtarılmayı bekliyor. Devlet ortada olmadığı için korkarım birçoğunu yitirdik. Canlarını kurtarmayı başarmış yüz binler ise kent meydanlarında bir tas sıcak çorbayı, yaralarını saracak tabibi, cenazelerini kaldıracak, sırtlarına battaniye örtecek, içine girecekleri bir çadır, tuvalet muhtaçlıklarını karşılayacak bir baraka kuracak devleti beklemeye devam ediyorlar. Şov yürüyüşlerinde, hak gayretlerinde bütün heybetiyle karşımıza çıkan devlet günlerdir nerede? Neden kendisine en çok gereksinim duyulan anda vatandaşının yanında değil?
Marmaris yangınında, Kastamonu Bozkurt selinde daha evvel gördüğümüz ve çoğumuzun yakıştıramadığı acı gerçek bir kere daha ve bu sefer şok edici bir biçimde karşımızda: Bu ülkede devlet yok.