Moloz yığınına dönmüş yıkıntılar ortasından yükselen canların seslerini duyup, çaresizce seyretmekten daha büyük bir acı olabilir mi?
9 saat ortayla 7.7 ve 7.6’yla yıkılan Adana, Adıyaman, Gaziantep, Malatya, Diyarbakır, Şanlıurfa, Hatay, Elbistan, Kilis, Kahramanmaraş’da yıkıntılar altında geçen 2’inci gece…
Dünyanın en büyük müteahhitleri listesine 2’inci sıradan giren ve yeniden dünyada en büyük 10 projeden 6’sının yapıldığı Türkiye, sarsıntı bölgesine kepçe, vinç ulaştıramıyor.
Depreme uyandığım sabah birinci olarak bayan çalışmalarında birlikte olduğum dostlarımı aradım.
Kahramanmaraş Bayan Teşebbüsçüler Derneği Lideri olarak tanımıştım Kibar Özdemir’i; yıllar öncesinden…
2019 yılının son aylarıydı Kibar’la Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA) Bayan Güçlenme Uzmanı Gül Erdost, 5 Kasım 2021 günü kaybettiğimiz KADEM Kurucu Lideri Çiğdem Aydın ve CHP eski milletvekillerinden meslektaşım Melda Onur’un da iştirakiyle Kahramanmaraş’ta düzenlediği “Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Çalıştayı”nda birlikteydik.
Ceviz üretiyordu, bu yıl bahçesine yeterli bakamadığı için uygun eser alamamıştı. Yaklaşan seçimlerde CHP’den milletvekili adayı olabilmek için meskenin yolunu unutmuştu.
Telefonu cevap vermedi; mesajım tek tıkta asılı kaldı. Aradım, aradım kapı duvar!
Kahramanmaraş Bayan Kooperatifi kurucularından ve Youtube’da Kent Kulisi isimli bir program yapan ortak dostumuz Neşe Yıldızhan’ı aradım; akşamın geç saatlerinde ulaşabildim.
Kibar’dan haberi yoktu…
Boğazındaki her bir düğümün ortasından zar sıkıntı çıkan sesiyle, “Kahramanmaraş yok” diye ağlıyordu.
Ailesiyle otomobillerine sığınmışlardı. Yakıtları bitmek üzereydi. Soğukta geceyi nasıl geçireceklerini bilmiyordu.
Sabah olunca öğrendim ki geceyi araçlarında geçirmişler sabah olunca Onikişubat mahallesindeki Arıgüloğlu Cami’ne sığınmışlar.
Mahalle ismini Maraş’ın bundan 103 yıl evvel düşman işgalinden kurtuluş gününden alıyor.
Camide kaç kişi olduklarını sordum, 150 kadarlarmış…
AFAD, vilayet merkezinde 5-6 toplanma merkezi açıklamış lakin oralara yürüyerek gitmek olanaksızmış.
Bekleşiyorlar; bir saat, bir gün, bir ay sonrasını bilmeden…
Neşe’nin Mehmet Fiskeci ile hazırladığı 3 Şubat’taki yayınını izlemiştim.
Kahramanmaraş Ticaret ve Sanayi Odası Meclis üyesi müteahhit konukları Durmuş Karcıoğlu, “Deprem geliyor, biliniz” diyordu.
Şehirde “kentsel yenileme” yapılmadığını, inşaatların rant alanlarında son süratle sürdüğünü anlatıyorlardı.
Neşe “Binalar sağlam mı” diye soruyordu. Kentte 40 kadar yapı kontrol firması varmış.
Afet ve Acil Durum İdaresi Başkanlığı (AFAD) uyumunda Suriye’de vakıflar aracılığı ile su kuyusu, mescit, Kur’an kursu ve briket konutlar yapan iktidara, her dakika büyük bir zelzelenin beklendiği kentte hangi tedbirleri aldı diye sormak bile gereksiz…
Enkazlar kalktığında, acılarımızı yüreğimize gömmeyi başardığımızda soracağız şüphesiz; mesela yapı kontrol firmaları ne iş görmüşler?
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ne iş görmüş?
Acı haber Neşe’ye ulaşmamıştı, Melda’dan geldi: “Kibar’ı enkazda kaybettik…”
CHP Grubu’ndan aldığı bilgiymiş, telefonumda tek tıkta takılı kalan aramaların tümü için umudumu müdafaaya çalışıyorum.
Antakya’da da bayan hareketinin mücadeleci bayanlarını tanıdım, dost oldum…
Eczacı Leyla Hüzmeli’yi aradım. Karşılık alamasam da telefonumda iki tık vardı, bu uygun; beklediğim iletisi ikinci gün geldi: “İyiyim”…
Depremin ikinci günü Gaziantep havaalanına gerçek yola çıktı, “Yollar kapalı, binalar yıkık” diyordu…
Geçen yıl Ümit Boyner ile Boyner Grubu’nun kurduğu toplumsal sorumluluk projesi “Buluşum Platformu”nun desteklediği Defne Koza Konutu eğitmenlerinden Tülay Genç’i ziyaret etmiştik.
Ümit’i aradım, Antakya’daki gönüllülerle göçük altında kalanların takibini yapıyordu. Tülay güzelmiş; Defne ilçesinde elektrik yokmuş, ipek dokumacısı bayanlara şarjları bittiği için telefonla ulaşılamıyormuş…
120 bin nüfuslu Samandağ’ın eski Belediye Lideri Mithat Nehir’in sivil toplum gönüllüsü eşi Hülya Irmak, elektrik kesintisine jenaratör tahlili bulmuş.
Evinin dış ışıklarını yakıyormuş, telefonunu ya da ışıldağını şarj etmek isteyenler ışık görüp meskenine gelsinler diye…
Aynı sorunu Hatay’da müze rehberi Halife Kilisli de bildiriyle bildiriyor:
“Şarj biter diye telefonumu kapalı tutuyorum. Buradan çıkmanın dermanını arıyoruz. Antakya’da meskenlerin yüzde 90’ı kullanılmaz durumda. Şimdilik uygunuz…”
Antakya’ya her vardığımızda “ev sahibi ekibinin” olmazsa olmaz bayanı; dergici, reklamcı Hatay Büyükşehir Belediyespor Kulübü Üyesi Zekiye Yiğitbaşı’ndan zelzelenin birinci günü aldığım telefon, TV ekranlarındaki feryatları bastırdı.
“Antakya yok Serpil; Antakya yok!… Binalar, yollar yıkıldı. Burada hiçbir yardım almıyoruz, bizim farkımızda bile değiller.”
Halk TV kameralarını Antakya’ya çevirdi. Yiğitbaşı haksız değildi. Hatay Belediye Lideri Dr. Lütfü Savaş, kentin 556 yılında 250 bin kişinin vefatına yol açan sarsıntı felaketini andıran görüntüleri anlatıyordu.
Yıl 2023 olsa da, uzmanların “Geldi, geliyor” dedikleri sarsıntıya karşı tedbir alınması bir yana “Suriyeli göçmen” deposu olan kenti direktörün imkansızlaştığı durumları yaşıyor Hatay…
CHP Zonguldak Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz’ı arıyorum; enkaz altında arama kurtarma konusunda uzman 500 kömür madencisinin Zonguldak’tan zelzele bölgesine gidebilmesi için Valilik kanalıyla uçak talep ettiklerini anlatıyor.
Buz kesen bir havada enkaz altında geçirilen her saniye çok pahalıyken kendisine verilen karşılık “Uçaklarımız battaniye taşıyor…”
Bu konuşmamızın üzerinden 7-8 saat geçtiğinde Zonguldak Kömür İşletmeleri’nden bir küme maden emekçisinin otobüslerle yola çıktığını öğreniyoruz.
Depremin ikinci günü halk harekete geçti.
Türkiye’nin her yerinden istekli tertipler; iş dünyası kuruluşları, sivil toplum kuruluşları, besinden giyeceğe kadar tırlar dolusu yardım gereci toplamayı başardı.
Sorun, bu gereçlerin gereksinim sahiplerine bir an evvel ulaştırılmasıydı.
Tüm bağış ve yardımların; AFAD üzerinden dağıtımın yapılacağı açıklanması ile sistem süratli çalışamadı.
Sahra hastanesi kurmak üzere sarsıntı bölgesine Rusya ve İsrail’den gelen takımların yanı sıra 17 ülkeden de yardımlar yola çıkmıştı.
1999 Kocaeli sarsıntısından tecrübesi olan Çağdaş Hayatı Destekleme Derneği (ÇYDD) Lideri Ayşe Yüksel’e zelzele bölgesindeki bursiyerlerinin durumunu soruyorum.
3 bin 500 gençten 505’ine ulaşmışlar; hepsinin hesabına 1000’er lira göndermişler.
ÇYDD’nin 122 şubesinin topladığı yardım materyalleri İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin deposuna nakledilmeye başlanmış.
Çağdaş Eğitim Vakfı’nın da ortasında olduğu 14 ulusal ve milletlerarası kuruluşun Cumhuriyet’in 100’üncü yılı için kurduğu tertip, sarsıntı yardımlarına odaklanmış.
Ayvalık’ta yaşayan Lions Kulüpleri Temsilcisi Şima Sunder “100’üncü Yıl Platformu” olarak, İsviçre’den Japonya’ya kadar milletlerarası kuruluşların da iştirakiyle battaniyeden gezici tuvalete kadar her türlü muhtaçlık materyalinin tedariki için harekete geçildiğini belirtiyor.
Sunder yardımları bir an evvel zelzele bölgesine ulaştırmak için helikopter temin etmeye çalıştığını söylüyor.
İnsanın aklına gelmiyor değil; özel helikopteri, jeti olan zenginler devreye mi girmediler, yoksa AFAD bürokrasisine mi takıldılar?
Arama-kurtarma ve yardımlar için Türkiye’nin her noktasında örgütlenen halkın, siyasi partilerin, sivil toplum kuruluşlarının, iş dünyası örgütlerinin bütün gücü bugüne kadar zelzele gerçeğini görmeden beton rantı peşinde koşan “çürük çarık kentleşmenin” yaralarını sarmaya harcanıyor.
Yetim çocuklar, yakınlarını kaybeden beşerler, hayatlarından olan beşerler ve sarsıntı bölgesindeki kentlerden dün itibariyle başlayan büyük göç…
Cumhuriyet’in 2’inci 100 yılı bunu da aşmak zorunda…