Ticaret Bakanı Mehmet Muş, partisine yakın Sabah gazetesi tarafından Güneydoğu Anadolu İhracatçı Birlikleri’nde düzenlenen Türkiye İhracat Seferberliği Tepesi’ne katıldı. Muş, programda soruları yanıtladı.
Bakan Muş, güçteki fiyat artışlarına ait konuşurken “Siyasi partiler neden vardır, seçimi kazanmak için vardır. Hasebiyle seçime 9 ay kalan bir yerde hiçbir hükumet ‘ya ben elektriğe bir artırım yapayım, doğal gazın fiyatlarını bir artırayım’ demez” biçiminde konuştu.
Bunun değerli bir kısmını bütçeden finanse ettiklerini söyleyen Muş, şöyle devam etti:
“Hem konutların kullandığı doğal gaz, endüstride konutlara nazaran daha düşük. Hala orada bir sübvansiyon kelam konusu ve bu artışlar artık bütçenin imkanlarını daha fazla el vermediğinden ötürü zaruretten ötürü yansıtmak zorunda kaldı. Türkiye’nin ortalama güç ithalatı 2019’dan geriye dönük 10 yıla bakın 2020’de pandemi çok sağlıklı olmaz ortalama 35-40 milyar dolardır. Geçen sene 51 milyar dolar, bu sene 100 milyar doların üzerine çıkıyor. Hasebiyle bizim klasik ortalama fiyatımızın 3 katı güç faturasıyla karşı karşıyayız. Bunun herkes tarafından bilinmesini istiyoruz. Elektrik fiyatlarına baktığınızda döviz olarak da baktığınız vakit hala bizde kullanılan gücün fiyatı AB ile mukayese ettiğiniz vakit çok altında. İhracat yapıyorken kullandığımız güç maliyeti hala oradakilerin altında ancak kendi içimizdeki artış, ister istemez sanayicilerimizi zorlayacak fakat bunu da şu biçimde kıymetlendirmek gerekiyor. Bütçeden bütün imkanlar kullanılıyor, sübvansiyon azamî düzeyde yapılıyor. Bunun dışındaki yansıtılmak zorunda kalıyor. Bir de bu bütçe nereden oluşuyor onu da söyleyeyim. Bizim bir güç kaynağımız yok, onu bütçeye kaynak oluşturmuyoruz. Münasebetiyle toplanan vergilerden oluşuyor bu bütçe.”
HAL YASASI NE DURUMDA?
Bakan Muş, Hal Kanunu’na ait bir soru üzerine de, zerzevat meyve ticaretindeki en büyük sorunun kayıt sorunu olduğunu, kayıt dışılığın çok yüksek olduğunu belirtip şöyle devam etti:
“Çiftçi üretiyor, bunu ne kadar üretiyor, nasıl üretiyor, bu nasıl fatura ediliyor, oradaki fatura kıymetleri gerçek mi? Kayıt dışılık çok fazla. Sisteme çok yanlışsız girilmiyor. Tahlili hakikat yapamıyorsunuz. Domates 1 lira gözüküyor ancak aslında 5 lira tahminen. Markette 10 lira. Sonra ‘1 lira nasıl 10 oluyor’ deniyor. Girilen bilgide sorun var. Girilen kayıtlar hem yanlış hem de çok yetersiz. Buranın kayıt altına alınması lazım. Bizim üretici örgütleri çok zayıf. Yunanistan’da yüzde 20 bu, birtakım Avrupa ülkelerinde yüzde 90’a kadar çiftçi örgütlenmeleri sisteme hakim. Bizde çok zayıf oldukları için ferdi daha çok hareket ediyorlar. O eserin hale taşınmasını sağlayan ortacılar giriyor devreye. İşin içerisine girdiğiniz vakit gerçeklikler farklı. Düzenlemeyi yaptığımız vakit domates fiyatı düşmüyor orada. Kayıt altına alabiliriz, sistemi daha güzel takip edebiliriz. Orada birileri oynuyorsa bu işte onu gideririz. Bilgilerde sorun var. Muhatap kitleniz çiftçi. Çiftçinin faturası yok, girişler çıkışlar, fiziki altyapı çok makus. Bunların tamamını yenilemeye kalkalım derseniz belediyelerin bunu yapma imkanı yok.”
MANAVLAR HEDEFTE
Marketlerin aracıları hiç devreye sokmadan zerzevat meyveyi üreticiden, tarladan direkt alabileceğini lisana getiren Muş, “Şu soruyu sormak lazım. Şayet bu kadar yüksek bir kar marjı varsa ortada 5-10 kat sayılar dolaşıyor bazen. Bir yerde 3 lira başkasında 13 liraysa bir manav 3 liradan alır 13’e satmaz 7’ye satar, iki kat kar eder. Niçin yapmıyor bunu. Lanse edildiği üzere topluma aktarıldığı üzere işin gerçekliği o denli değil” dedi.
Hallerin yenilenmesi için belediyelere uzun vadeli düşük maliyetli finansman verilmesi gerektiğine işaret eden Bakan Muş, fiziki altyapısı berbat yapının uygunlaştırılması halinde kayıt altına alınmanın daha kolay olacağını söyledi.