Fehmi Koru*
Bereket şimdi o raddeye gelinmediği kanaatiyle olmalı, tartışmalardan “Şimdilik savaş yok” kararı çıktı.
Endonezya’nın Bali adasında yapılan G-20 doruğuna katılan 20 başkan ortasında bulunan NATO ülkelerinin devlet ve hükümet liderleri, tam da bu mevzuda düzenlenen bir yan toplantıda buluştular ve savaş yapmamaya karar verdiler.
Ukrayna devlet lideri Volodymyr Zelensky’yi hayal kırıklığına uğratma kıymetine hem de…
Olay şöyle başladı:
Salı günü, Polonya’nın Ukrayna hududundaki Przewodow köyüne, üzerindeki yazılardan Rus üretimi olduğu anlaşılan bir füze düştü ve iki kişiyi öldürdü. İşgal gayesiyle askerleriyle girdiği Ukrayna’da, en kritik savaş bölgesindeki Herson kentinden çekilmek zorunda kalmasının akabinde Rusya’nın başlattığı intikamcı ataklar sırasında yaşandı bu olay.
İki köylünün vefatıyla sonuçlanan olayı Polonya dışişleri bakanlığı açıklarken füzenin Rus imali olduğu bilhassa vurgulandı. Bu açıklamayla birlikte, Polonya dışişleri bakanlığı, Rusya’nın Varşova büyükelçisini de reaksiyon vermek üzere bakanlığa çağırdı.
Ülkenin ulusal güvenlik ve savunma komitesi de hemen toplandı.
Kendi topraklarından komşu ülkeye gönderilen füze Ukrayna’dan da reaksiyon gördü.
Polonya bir NATO ülkesi; üyelerinden birinin ‘düşman’ saldırısına uğraması üzerine NATO’nun alarma geçmesi doğal. Gerçekten o denli de oldu.
NATO’nun en değerli yedi ülkesinin devlet yahut hükümet liderleri G-20 tepesi için Bali’de. Brüksel’deki NATO merkezinin uyarısı üzerine ABD lideri Joe Biden başka üye ülkelerin temsilcilerini mevzuyu görüşmek üzere orada topladı.
Görüştüler.
Aralarından “Rusya bir üyemiz olan Polonya’ya saldırdı, ana kontratımıza nazaran, bir üye devlete yapılan taarruz hepimize yapılmış sayılır ve bütün üyelerin taarruza uğrayan ülkenin yardımına gitmesi gerekir” diyen çıkmıştır herhalde; fakat görüşme o istikamette sonuç vermedi.
“Her ne kadar Rus üretimi bir füze olsa da Moskova olayla hiçbir ilgilerinin bulunmadığını açıkladı; bu türlü bir durumda olayı büyütmeye gerek yok” fikri toplantıya hakim oldu ve sonuçta Rusya’ya karşı savaşın genişletilmesinin önüne geçildi..
Üçüncü Dünya Savaşı yerine, Ukrayna üzerinden Rusya ile savaş ve Vladimir Putin’i geriletme daha uygun görüldü.
Bunları yazarken ben biraz erken davrandığımın farkındayım. Olanı şimdiye kadar benim anlattığım yalınlıkta kıymetlendiren pek çıkmadı. G-20 doruğunu ve oraya katılan başkanları izlemek için Bali’de bulunan gazeteciler yan toplantıyı aktarmakla yetindiler. Gazeteleri ve haberlerini ilettikleri TV kanalları da toplantıyı basitçe yansıttılar.
Görüşmenin gerçek boyutunu yazmayı yarının tarihçilerine bıraktılar.
Tıpkı, bundan tam 60 yıl evvel, Sovyetler Birliği ile ABD ortasında patlak veren ‘Küba füze krizi’ sırasında yaşandığı gibi…
O vakit da, Sovyetler Birliği başkanı Nikolay Kruşçev ile ABD lideri John F. Kennedy ortasında baş gösteren kelam düellosunun, iki ülkeyi bir savaşın eşiğine kadar getirecek ciddiyette olduğu, en başlarda pek az kişi tarafından fark edilebilmişti.
İngiliz gazeteci ve tarihçi Max Hastings’in ‘Abyss’, Ukraynalı profesör Serhii Plokhy’nin ‘Nuclear Folly’ isimleriyle kısa mühlet evvel yayımlanan kitaplarında, 60 yıl öncede kalmış o krizin son anda nasıl önlenebildiği detaylarıyla anlatılıyor.
Her iki kitapta da Rusya ile ABD’den sonra ismi en fazla geçen ülke Türkiye…
Kitapların neredeyse her sayfasında geçiyor Türkiye’nin adı…
NATO üyesi olması ve topraklarında konuşlanmış ABD üssünde nükleer başlıklı Jüpiter füzeleri bulunması sebebiyle, Küba’ya kurulan Sovyet üssü ve oraya taşınan füzeler ile ilgili yürütülen pazarlıklarda Türkiye’nin ismi sıkça geçmekte. Türkiye de pazarlığın içerisindeydi o vakit; lakin iki taraf birbiriyle hırlaşır ve Türkiye’yi de ilgilendiren görüşmelerini sürdürürlerken Ankara’yla müracaat gereksinimi duyulmamıştı.
Pazarlık Türkiye üzerineydi, lakin Türkiye olan biteni çok sonraları öğrenmişti.
Bali’den..
Ukrayna’dan Polonya toprağına düşen Rus üretimi füze üzerine NATO olarak Rusya’ya savaş açılıp açılmaması için Bali’de yapılan ve NATO üyesi de olan G-20 önderlerinin davet edildiği toplantıdan, orada bulunduğu halde NATO üyesi Türkiye’nin cumhurbaşkanının haberdar edilmediği anlaşılıyor.
Rusya ile en uzun hududu bulunan NATO üyesi Türkiye’nin cumhurbaşkanı, pekala topyekün savaş kararı da çıkabilecek bir NATO toplantısından uzak tutulmuş…
Tarih bir defa daha tekerrür ediyor.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan bu yan toplantıyı öğrendiğinde, kendisinin yalnızca çok kıymetli toplantılara davet edildiğini söylemiş…
Bundan daha kıymetli bir toplantı ne olabilirdi?
Gerçekten çok tuhaf bir durum bu.
Keşke gıyabında bu türlü bir toplantı yapılabilmesini beğenilen karşılamadığını belirli etseydi Cumhurbaşkanı Erdoğan…
Sınır komşusu Ukrayna’dan iki kişinin vefatına yol açan Rus imali füze saldırısına Polonya’nın maruz kalmasını, mevzuyu görüşen başkanların Moskova’nın inkarını geçerli saymalarını ve Volodymyr Zelensky’nin verdiği reaksiyondaki garabeti unutmuş değilim.
Zelensky’nin kendisini başkanlar tarafından suçlanmış hissetmesi gerekir.
Ne yani, Rusya’yı berbat duruma düşürmek için Ukrayna mı o füzeyi Polonya’ya fırlattı?
Toplantıdan çıkan dolaylı sonuç bu zira.
Bali’deki yan toplantı beklenmeyen öteki sonuçlar da doğurursa hiç şaşırmayacağım.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.