Kiradan besine, çocuğun eğitim masrafından faturalara kadar her kalem iki katına çıktı. Ekonomik krizden en çok evlilikler etkilendi. Boşanmak isteyenin karşısına binlerce liralık bir fatura çıkıyor, doğal bu kaidelerde boşanmaya karar verebilirseniz. Bilhassa bayanlar bu durumdan etkileniyor. “Boşver bu türlü gitsin” diyerek boşanmaktan vazgeçen bayanlar da var.
Anlaşmalı boşanma yolunu tercih ederseniz masraflar kısmen azalıyor lakin çekişmeli boşanmada kelam konusu masraflar ikiye ya da üçe katlanıyor.
İstanbul Barosu’nun 2023 yılı için tavsiye olarak açıkladığı sayı, mutabakatlı boşanma davaları için 27 bin lira, çekişmeli boşanma davaları için 40 bin lira.
Bu sayılar, bilhassa bayanların boşanma kararı almasında caydırıcı olabiliyor.
Gazeteduvar’ın haberine nazaran Avukat Esin Yeşilırmak, avukatların fiyatlarının bu fiyatların altında dava kabul edebildiğini, buradaki asıl sorunun evrak ve harç masraflarına getirilen yüzde 120’lik artırımlar olduğunu lisana getiriyor. Yeşilırmak, avukatlık fiyatının yanı sıra dava açmanın, davanın seyrine nazaran oluşacak masrafları karşılamanın, binlerce lirayı bulabildiğine işaret ediyor. Bu durumun bilhassa gelir seviyesi düşük ya da rastgele bir birikimi, teminatı olmayan bayanları, istenmeyen evliliği devam ettirmeye zorladığını söylüyor.
Maddi manevi zor
Yeşilırmak, boşanma davalarının yalnızca geliri olmayan ya da düşük gelirli bayanlar için sıkıntı bir süreç olmadığını, görece uygun gelire sahip bayanların da önemli halde etkilendiğini belirtiyor. Yeşilırmak “Boşanma davaları şayet çekişmeli ise dava süreçleri uzayabiliyor. Bu esnada her iki taraf, bilhassa de bayanlar manevi manada sıkıntı bir periyot yaşayabiliyor. Ortada aldatma tezi varsa bunun kanıtlanması için uzmanlar devreye giriyor. Bu türlü olması halinde dava masrafları da katlanıyor. Örneğin, en düşük eksper fiyatı 1700 lira iken bu 7 bin liraya kadar çıkıyor. Baktığım bir davada müvekkilim için altı kez ekspere gidildi ve buna nazaran fiyat ödendi” diyor.
Avukat Hasret Tartak ise mutabakatlı boşanma halinde, avukata gitmeden açılacak bir davanın maliyetinin ne olduğunu anlattı. Tartak “Boşanma kararı aldınız ve dilekçenizi verdiniz, ‘gider avansı’ denilen bir masraf var; ortalama 500 lira. Dava açılış harçları da 500 lirayı rahat bulur. Başka masraflar derken 1500-2 bin lira ortasında dava açma masrafınız oluyor” dedi.
En âlâ halde masraf 6 bin
Tartak, çekişmeli boşanma halinde sürecin farklılaştığını belirtiyor ve o da Yeşilırmak üzere artan evrak ve harç masraflarından bahsediyor. Mutabakatlı boşanmadan farklı olarak çekişmeli boşanmada, hak kayıpları daha fazla olduğu için sürecin bir avukat tarafından yürütülmesinin daha faydalı olduğunu lisana getiriyor: “Kişi süreci, önemli bir hak kaybı kaygısı yoksa kendi yürütmek isteyebilir. Dava açılış masrafının üstüne her celsede 300-500 lira ortası arzuhalci masrafı var. 6 celse süreceğini düşünürsek 3 bin lira üzere bir masrafı olur. Bir de her celsede taraflara, kurumlara yazı yazılması üzere süreçler olabiliyor. Sizin baştan yatırdığınız ölçüsü aşabilir. Her celse için 200 lira tebligat masrafı da çıkabilir. Her şeyin uygun gittiğini düşünürsek yaklaşık 6 bin lira üzere bir masraf çıkıyor karşımıza.”
Çekişmeli boşanma davalarında tavsiye edilen avukatlık masrafı 40 bin lira. Tartak, avukatların masraflar nedeniyle bu sayının altına boşanma davası almak istemediğini belirterek “Gerçi durum bu türlü fakat ben şimdiye kadar 40 bin liradan boşanma davası almadım. Mesleksel problemleri bir kenara bırakın, karşınızda muhtaçlık sahibi biri var ve ödeyemiyor. O nedenle de alamıyorsunuz tavsiye edilen sayısı. Birden fazla meslektaşım da 40 bin lirayı peşin istiyor. Bunu eleştirmek için demiyorum; zira bu ölçüye anlaşılınca yıllarca sürecek bir mahkeme takibi kelam konusu. Tahminen beş sene olacak. Bunu taksitle alsa bir sonraki ay, Türkiye’deki ekonomik şartlar nedeniyle alınan fiyat anlamsızlaşacak. Bu nedenle avukatlar peşin talep etmeye başladı” diye konuşuyor.
‘Tamam kalsın, bu türlü devam edelim’
Geçtiğimiz yıl mutabakatlı boşanma davası için tavsiye edilen fiyat ortalama 5 bin lira, çekişmeli boşanma için ise 10 bin ile 20 bin lira ortasındaydı. Geçen yılki taban fiyat ve ekonomik şartlar düşünüldüğünde bu ölçüler da ‘yüksek’ sayılabilir. Lakin 2023 yılı için belirlenen avukatlık tavsiye fiyatına, harç, evrak ve tebligat üzere dava sırasında talep edilen hizmetlere getirilen yüzde 100’ü aşan artırımlar, boşanma davası açmak isteyip de vazgeçen bayan sayısını arttırdı.
Tartak’a nazaran kira, varsa çocukların bakım ve eğitim masrafları, ömür masrafları üzere pek çok masraf, üstüne bir de dava masrafları eklenince bayanları “tamam kalsın, bu türlü devam edelim” noktasına getiriyor.
Bu bayanların yüzde 70’inin sahip olduğu ortak özelliği de şöyle açıklıyor Tartak: “Çoğu, evlilikten itibaren ziynet eşyaları, birikmişler üzere kalemleri erkeğe veriyor. En büyük acı da maddi olarak bu noktadan geliyor. Bu, üst sınıf olarak tabir edebileceğimiz bayanlar için de bu türlü. Erkeklerin yeri, evliliğe nazaran değişiyor da bayanların yeri değişmiyor maalesef.”
Tartak, bu durumun önümüzdeki periyotta alakalara farklı yansımaları olacağından bahsediyor: Boşansa da maddi münasebetler nedeniyle meskenleri ayıramayanlar ya da boşanamayıp tıpkı konutta yaşamak zorunda kalanlar… Tartak bununla ilgili şunları söylüyor: “Anlaşmalı boşanmayı başaranların yüzde 50’sinin, konut kiraları ve maliyetler nedeniyle fiziken birebir ortamı paylaşmaya devam edeceğini öngörüyorum. Çekişmeli boşanma gerektiren durumlarda da yüzde 80’i ya da 90’ı, maddi münasebetlerle vazgeçecek.”