ANKARA – ABD Dışişleri Bakanlığı’nın dünya çapında 17 yıldır verdiği Milletlerarası Yavuz Bayanlar Mükafatı (IWOC) bu sene 8 Mart Bayanlar Günü’nde Beyaz Saray’da Dışişleri Bakanı Antony J. Blinken ve First Lady Jill Biden konut sahipliğinde gerçekleşecek bir merasimle sahiplerine takdim edilecek. Bu sene mükafata layık görülen 11 bayan ortasında Türkiye’de yerleşik Afgan hekim Zakira Hekmat da yer alıyor.
ÖDÜL KRİTERLERİ
2007 yılı Mart ayından bu yana dünya çapında 80’den fazla ülkeden 180’in üzerinde bayana verilen mükafatın kriterleri ortasında barış, adalet, insan hakları, toplumsal cinsiyet eşitliği ve eşitliğin yanı sıra bayanların ve kız çocukların güçlenmesi konusunda yürek ve güç örneği göstermiş olmak ve bunu çoklukla de ferdî risk alıp fedakarlık göstererek gerçekleştirmek yer alıyor.
2021 yılında birebir ödül, Türkiye Bayan Dernekleri Federasyonu (TKDF) Lideri Canan Güllü’ye Aile İçi Şiddet Acil Yardım Hattı’nın kurulmasında verdiği eforlardan ötürü verilmişti.
ZAKİRA HEKMAT KİMDİR?
Afganistan’ın Gazni eyaletinde dünyaya gelen Zakira Hekmat, liseyi Taliban’ın birinci devrinde gizlice tamamladı. Bu sırada Türkiye’de okumak üzere burs kazanan Hekmat, Erciyes Üniversitesi’nde eğitimine başlayarak 2018’de tıp tabibi olmaya hak kazandı ve Kayseri’de çalışmaya başladı.
Üniversite eğitimi sırasında toplumdan dışlanan mülteci toplulukların hakları ve temel hizmetlere erişimi konusunda savunuculuk yapmanın değerini fark edince mülteci yardım kuruluşlarında da istekli olarak çalıştı.
2014 yılında ise, tek odalı bir ofis kiralayarak, Türkiye’de Afgan Mülteciler Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği’ni (ARSA) kurdu ve o vakitten beri tüm mültecilerin ve bayanların haklarını savunmak için yorulmadan çalışıyor.
Dr. Hekmat, 2007’de Friedrich-Ebert-Stiftung (FES) Vakfı tarafından verilen “Genç Önderler Ödülü”ne, 2020 yılında ise ABD Merkezli Hasna Örgütü tarafından verilen “Yılın Barış Elçisi” unvanına layık görülmüştü.
Zakira Hekmat, 2021 yılı yaz devrinde Kabil’in Taliban’ın eline geçmesinden sonra, Afganistan’da çatışmadan kaçarak Türkiye’ye sığınanlara yardım etmesi konusunda Türkiye hükümetine de davetlerde bulunmuştu.
Dr. Hekmat, ayrıyeten, geçtiğimiz yıl Aralık ayında ABD Afgan Bayanları, Kız Çocukları ve İnsan Hakları Özel Elçisi Rina Amiri ile Ankara’da bir görüşme gerçekleştirmişti.
ABD Dışişleri Bakanlığı’nın ödül merasimi öncesi yayınladığı açıklama metninde, “Hekmat’ın uğraşları sayesinde birçok Afgan, bilhassa bayanlar, kızlar ve azınlıklar, mülteci müdafaasına ve ilticaya erişim imkanı buldu,” değerlendirmesinde bulunuldu.
ÖDÜLÜ ALAN ÖTEKİ İSİMLER
2023 yılı IWOC Mükafatlarını alan başka isimler ortasında; halihazırda Arjantin Dışişleri Bakanlığı’nda Cinsel Yönelim ve Cinsiyet Kimliği özel elçisi olup ülkesinde hükümette üst seviye vazifeye gelen birinci trans birey olan Alba Rueda, Kosta Rika’nın China Kichá isimli yerli topluluğunun üyesi ve başkanlarından Doris Rios, Orta Afrika Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi eski lideri Profesör Daniele Darlan, Etiyopya’da cinsiyet temelli şiddet mağduru olan bayanlara dair haberleri bağımsız YouTube kanalı üzerinden aktaran gazeteci Meaza Mohammed, Ürdünlü insan hakları aktivisti Hadeel Abdel Aziz, Kazakistan’da insan hakları savunucusu Bakhytzhan Toregozhina, Malezya toplumunda bilhassa engelli haklarını savunan Senatör Datuk Ras Adiba Radzi, Moğolistan’da Birleşmiş Milletler Barış Muhafaza Operasyonu’na görevlendirilmiş birinci bayan asker olan Tuğgeneral Bolor Ganbold, Ukrayna halkının haklarını savunmak için 2014 yılından beri belgeseller çeken Polonyalı gazeteci Bianka Zalewska ve Rusya tarafından üç ay mahpusta tutulan Ukraynalı hak savunucusu Yuliia Paievska yer alıyor.