Nane ile birlikte Salvia officinalis ailesinden gelen ada çayı, güçlü bir tada sahip olduğu için az ölçüde kullanılır. İçeriğindeki besin unsurları ve bileşenler ada çayını beslenme açısından güçlü kılarken, bu bitki böcek öldürmede de doğal bir ilaç olarak kabul edilir. Bu sebeple “Ada çayı ne işe fayda?” sorusu daha da büyük mana kazanır.
Ada Çayı Ne İşe Fayda?
Ada çayı bitkisi Türkiye’de çoklukla çay olarak tüketilse de mutfaklarda ayrıyeten baharat ve aroma verici olarak kullanılır. Tıbbi olarak Doğu ve Batı kültüründe yüzyıllardır kullanılan ada çayı bitkisinin farklı çeşitleri bulunur. Mısırlılardan Romanlılara, Yunanlılardan yerli toplumlara kadar pek çok kültür için ada çayının ruhsal yararlar sağladığına inanılır. Tamamlayıcı ve önleyici tedavi açısından yaygın olarak şu sıhhat problemlerinde yararlı görülür:
- Soğuk algınlığı
- Yorgunluk
- Yüksek kolesterol
- Sıcak basmaları
- Hafıza sorunları
- Boğaz ağrısı
- Güneş yanıkları
- Kanser
Ada Çayı Faydaları
Tütsü olarak da yakılıp kullanılan ada çayının yararları saymakla bitmez. Hala araştırmalar sürse de ada çayının bilimsel olarak kanıtlanmış kimi faydaları bulunur.
Güçlü Bileşenler İçerir
Ada çayı A, B1, B6, C, K vitamini üzere vitaminlerin yanında kalsiyum, magnezyum, fosfor, sodyum, potasyum, çinko, demir, niasin, tiamin ve folat minerallerini içerir. Kafur, karnosik asit, karnosol ve fenolik asit kaynağıdır. Kafur, ada çayına keskin aromasını veren yağdır. Kafur etken unsuru, hudut uçlarını uyarır. Şiddetli uygulandığında sıcak, nazikçe uygulandığında ferahlatıcı bir tesiri bulunur. Karnosol ve karnosik asit ise antioksidan ve anti-inflamatuvar özelliğe sahiptir. Bunlar bedende kan şekeri, lipidler ve iltihabı düzenlemeye yardımcı olan reseptörleri aktive eder. Fenolik asitler de hücreleri hür radikallerin neden olduğu oksidatif hasardan koruyan bitkisel kimyasal olarak bilinirler. Antioksidanlar, özgür radikaller olarak bilinen ziyanlı bileşikleri nötralize etmek için çalışır. Hür radikallerin bedende birikmesi tip 2 diyabet üzere kimi kronik hastalıklara ve kimi kanser çeşitlerine neden olurlar. Antioksidan olan rozmarinik asit zengini ada çayının kan şekerini düşürdüğü ve inflamasyonu azalttığı bilinir.
Anti-İnflamatuar Tesiri Bulunur
İnflamasyon, bedenin verdiği doğal bir reaksiyon olsa da kronik olması hastalık risklerini artırır. Ada çayının boğaz ağrısı ve güneş yanığı üzere iltihabi durumlarda rahatlama sağladığı bilinir. Yapılan araştırmalarda ada çayının bademcik iltihabı ağrısını dindirmede tesirli olduğu, birebir vakitte güneş yanığı ve cilt rahatsızlıklarında hem antibakteriyel hem de anti-inflamatuvar özellik gösterdiği kanıtlanmıştır.
Güçlü Kemik ve Kaslar İçin…
Kan deveranı, kemik sıhhati ve kanın gerçek pıhtılaşmasını sağlayan K vitamini ada çayında bol ölçüde bulunur. K vitamini, kemik gelişimi ve kemik sıhhatinin korunmasında kıymetli bir rol oynar. Kemik kırıklarının önüne geçerken iskelet sisteminin sağlıklı olması için güzel bir kaynaktır. Ada çayı kasların kasılmasına ve gevşemesine de yardımcı olur.
Cildinizi Besler
Ada çayı, topikal merhemlerde kullanılan kafur hususu sayesinde doğal bir cilt bakım eseri olarak kabul edilir. Kafur bileşeni, sağlıklı cilt hücrelerinin büyümesini dayanaklar, yaşlanma belirtilerini yavaşlatıp kırışıklık oluşumunu azaltmada yardımcıdır. Ada çayı, uçukların ve yaraların süratli güzelleşmesini sağlar. Bu aromatik çay, cilde ziyan verebilecek bakteri ve mantarları da önler.
Ada Çayı ile Gargara Yapın
Ağrı, iltihap ve makûs kokuyu tedbire, yara güzelleştirici ve antibakteriyel özelliği sayesinde ağız ve diş sıhhati için ada çayı tercih edilir. Ağız yaraları ve boğaz ağrısı için ada çayı ile gargara önerilir. Bunların kaynağının rozmanirik asit olduğu düşünülür.
Kanser Tersi Bileşenler İçerir
Ada çayının kimi kanser hücreleriyle savaştığı bilinir. Karnosol, kafur ve rozmanirik asit kanser aksisi olarak bilinen bileşikleri içerir. Kimi araştırmalarla ada çayının tiroit kanseri riskini düşürebildiğine dair bulgular verilmiştir. Ayrıyeten kolon kanseri hücre oluşuma neden olan genetik değişikliklerin önlenmesinde tesirli olduğu saptanmıştır. Lakin ada çayının kanser önlemedeki tesirleri için araştırmalar sürüyor.
Kan Şekeri ve Kolesterol Seviyelerini Düşürebilir
Kan şekerini dengelemeye yardımcı olan ada çayı, tip 2 diyabetin önlenmesi ve tedavisinde tesirli olabilir. Ada çayı PPAR gamma molekülünü aktive ederek kolesterol düzeyinde de önemli bir tesir yaratır. HDL kolesterolün (iyi kolesterol) yükselirken, total ve LDL kolesterolün (kötü kolesterol) düştüğü, trigliseridin yeniden düşük düzeyde kaldığı araştırmalarla saptanmıştır.
Beyni Güçlendirir
Ruh halini düzgünleştirmek, hafızayı güçlendirmek ve Alzheimer üzere beyin işlevi hastalıklarını önlemek için ada çayının yararlı olduğu kabul edilir. Araştırmalara nazaran, ada çayı ve rozmanirik asit, Alzheimer’a sebep olan amiloid plakların ortaya çıkmasını önlemeye yardımcı olur. Ada çayının uyanıklık hali, sakinlik ve odaklanmayı da artırdığı bilinir. Araştırmalarda, nizamlı olarak ada çayı tüketen bireylerde bu bitkinin sorun çözme, akıl yürütme hafıza gelişimi ve öbür bilişsel yeteneklerinin geliştiği gözlemlenmiştir.
Menopozda Rahatlama Sağlayabilir
Ada çayının menopoz periyodunda yaşanan sıcak basmalarına yeterli geldiği düşünülür. Araştırmalar, sıcak basmalarının şiddetini ve sıklığını düşürdüğünü gösteriyor.
Kalp Sıhhatini Korur
Kolesterol ve trigliserid düzeylerini güzelleştirmeye yardımcı olan ada çayının münasebetiyle kalp hastalıkları riskini düşürdüğü araştırmalarla saptanmıştır.
Sindirim Meselelerinde İçilebilir
Ada çayı iştah kaybı, mide ağrısı, ishal, mide ekşimesi, gaz, şişkinlik ve hazımsızlık üzere problemler için de tüketilir.
Ada Çayının Zararları
Ada çayı çok tüketildiğinde ziyanlı olabilir. Ada çayındaki aroma verici thujone bileşeni çok tüketildiğinde toksik bir tesir yaratarak zehirlenmeye neden olabilir. Huzursuzluk, kusma, baş dönmesi, süratli kalp ritmi, titreme nöbeti ve böbrek hasarı ada çayının çok tüketildiğinde ortaya çıkan yan tesirlerdir. Ada çayı bitkisinin yağı ağızdan alınmamalıdır. Cilde seyreltilmeden uygulandığında bile tahriş ve kızarıklığa neden olabilir.
Ayrıca ada çayı kullanılan birtakım ilaçlarla etkileşime geçebildiğinden doktora danışılmadan kullanılmaması tavsiye edilir. Diyabet ilacı kullanan bireylerde ada çayı kan şekerini düşürücü tesiriyle birlikte hipoglisemiye neden olabilir.
Yine böbrek hastalığı olan bireyler tarafından dikkatli tüketilmelidir.
Hamilelerin thujone bileşeninin kasılmalara sebep olabilmesi nedeniyle ada çayı tüketmesi önerilmez. Gebe ve gebe kalmak isteyen bayanlarda adet olmayı kolaylaştırdığından ada çayının içilmesi tavsiye edilmez.
Yine emziren annelerin ada çayından uzak durması gerekir. Çünkü ada çayının anne sütünü azaltıcı tesiri olduğuna dair araştırmalar mevcuttur.
Ada çayı uzun periyodik ve çokça tüketilmemelidir. Potansiyel riskleri anlayabilmeniz için kesinlikle ada çayı tüketmeden doktora danışın.
Ada Çayı Uyku Yapar mı?
Ada çayının uyku üzerindeki tesirine dair şimdi bilimsel bir araştırma mevcut değil. Lakin kafein içermemesi nedeniyle uykusuzluğa neden olmadığı bilinir. Ayrıyeten uyku kalitesini berbat etkileyen depresyon ve tasa durumlarında da rahatlama sağlayarak güzelleştirir. Ada çayı yağının solunması uykuya dalmayı kolaylaştırabilir. Ada çayını tütsü üzere yakmak da benzeri tesirleri yaratabilir.
Ada Çayı Zayıflatır mı?
Ada çayının zayıflattığıyla ilgili bilimsel bir data yoktur. Lakin ada çayının sindirim sisteminin güzelleştirilmesini sağlayıp metabolizmayı hızlandırdığı ve kilo kaybına yardımcı olduğu düşünülür.
Ada Çayı Nasıl Demlenir?
Küçük bir demlikte su kaynatın ve altını kapatın. 2 kol taze ya da kuru ada çayını su kaynadıktan sonra içine koyun ve kapağını kapatın. Yalnızca ada çayı yaprağınız varsa 2 tatlı kaşığıyla yapabilirsiniz. 5 dakika kadar bekletin. Yaprakları ve kolu ayırın. Bardağa koyduğunuzda birkaç damla limon sıkıp diyabet meseleniz yoksa 1 çay kaşığı bal ekleyebilirsiniz.
Ada çayını demlerken daha aromalı bir bitki çayı elde etmek isterseniz, içine bir avuç taze kekik ve taze zencefil dilimleri de koyabilirsiniz.