CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu, “Otobüs fiyatını belirleyen de içtiğiniz suyun fiyatını belirleyen de siyasettir. Uçağa bindiğiniz de biletin fiyatını belirleyen de kurduğunuz fabrikanın müsaadesini almak için başvurduğunu yer de siyasettir. Hasebiyle siyasetin ahlaklı yerde büyümesini ve gelişmesini sağlamamız lazım. Yani ahlaki kuralları, etik kıymetlere değer vermemiz lazım. Kirli insanların siyasetten arınması lazım” dedi.
“Siyaset zenginleşme, köşeyi dönme aracı değildir. Siyasetin özü halka hesap vermektir” diyen CHP başkanı, “Hesap verilmediği vakit, vatandaş da ödediği verginin hesabını sormadığı vakit demokrasi gelişmiyor. İşin öznesi budur. Demokrasiyi geliştirmek istiyorsak, her birimiz milletvekili geldiğinde sormalıyız. Bunu kaça yaptın? Bana hesap vermesi lazım. Vatandaştan kapalı bir şey olmaz, devletin sırrı değil ki o. Yapmışsın hastane, köprü başımın üstüne. Kimse niçin yaptın demiyor, kaça yaptın diye soruyoruz. Bunun karşılığını almak zorundayım. Bunu siyasetçi olarak sorduğumda ‘Vay köprüye, hastaneye karşı’. Değiliz arkadaş biz kaça yaptığını soruyoruz. Demokrasi ve vatandaş ismine soruyoruz” sözlerini kullandı.
CHP başkanı, Bursa’da; TR Fikir Kulübü idaresiyle kahvaltı yaptı.
TR Niyet Derneği Lideri Ercan Yakut, kendisinin hala AKP üyesi olduğunu belirterek, “Önümüzde seçimler var. Sağduyu daha çok olmalı. Ne kadar sertleştirmek isteyen taraflar olursa olsun Türkiye’deki bütün siyasi partileri insanlık ismine sağduyuya, kelam söylemeye davet ediyoruz. Sizin samimiyetinize güveniyoruz” diye konuştu. CHP başkanı ise, “Mütedeyyin insanların olduğunu biliyorum bu toplantıda. İnanç üzerinden siyaset yapanların bu ülkeye en büyük berbatlığı yaptığını hepinizin bilmesini isterim” sözlerini kullandı.
CHP önderi Kılıçdaroğlu şöyle konuştu:
“Bursa’da bulunmaktan son derece memnunum. Bursa’nın yalnızca Cumhuriyet tarihi açısından değil. Bizim kendi tarihimiz, Osmanlı tarihi açısından da son derece kıymetli bir kent olduğunu biliyoruz. Cumhuriyet tarihi açısından da kimi tarihçiler birinci bakanlar konsey toplantısının, Cumhuriyet’ten sonra, birinci bakanlar şurası toplantısının Bursa’da yapıldığını da tabir ederler.
Bursa’ya geldik lakin Bursa’da bir şehidimiz var. Allah rahmet eylesin, diyoruz. Elbette bu ülkede her birimiz bayrağımız, vatanımız için canımızı vermeye; feda etmeye hazırız. Bizler CHP, olarak tabir edeyim. İki kırmızı çizgimiz var. Vatanımız ve bayrağımız. Vatanı ve bayrağı ile sorunu olmayan herkesin başımızın üstünde yeri var. Her fikre sağımız var. Kıymetlidir. Fikrin olmadığı yerde büyüme ve gelişme olmaz.
Bütün büyüme, fikir dünyasındaki gelişme ve büyüme, farklı kanıların birbirleri ile bir manada rekabet ortamında, birbirleri ile rekabet ederek; daha farklı bir geleceğe kapı aralamalarıdır. Bu bağlamda düşündüğümüzde, bu niyet kulübünün Bursa’da kurulması Türkiye satına ve hatta yurtdışına yayılması hoş bir olay.
“Ötekileştirme insan haklarına alışılmamış bir davranıştır”
Ötekileştirilmeden kelam edildi. Ötekileştirme aslında insan haklarına ters bir davranıştır. Bir insanı niyetlerinde dolayı, kimliğinden, inancından dolayı ötekileştirirseniz, aslında o toplumu kutuplaştırır ve ayrıştırırsınız. Mütedeyyin insanların olduğunu biliyorum bu toplantıda. İnanç üzerinden siyaset yapanların bu ülkeye en büyük berbatlığı yaptığını hepinizin bilmesini isterim. Kimin inançlı olduğunu, kimin inançsız olduğunu yalnızca ve yalnızca Ulu Yaradan bilir. Birisinin bir diğer bir bireye ‘Sen inançlısın’ ya da ‘inançsızsın’ diye suçlaması şirktir. Benim inancımı kim sorgulayabilir. Peygambere bile verilmeyen bu yetkiyi nasıl bir diğeri kullanabilir. Bilhassa muhafazakâr dünyadan gelen kardeşlerimin bu hususta çok hassas olmaları lazım. Herkesin kendi inancı benim başımın üstüne, ben bilemem. Herkesin kimliği de benim başımın üstüne. Hiç kimse annemizi, babamızı seçme özgürlüğüne sahip değiliz. O vakit benim kimliğim neden siyaset konusu olsun, neden kimliğimden ötürü ben ötekileştirilmiş olayım.
Önemli olan nedir? Kimlikler herkesin onurudur, inanç herkesin manevi dünyasının zenginliğidir. Bu türlü bakmamız lazım. Bu türlü bakmayıp da inancı siyasette kullanırsak, kimliği, ömür biçimini siyasette kullanırsak; toplumu asıl meşgul olması gereken alandan koparıp kendi içinde hengame eden bir topluma dönüştürmüş oluruz. Bugün Türkiye’nin geldiği nokta budur, bu noktadan çekip çıkarmamız lazım. İşsizlik var, nasıl çözeceğimizi tartışacağımıza kimliğini, inancını tartışıyoruz. Ne için, işsizlik sıkıntısını gizlemek için. Bu siyaset değil. Bu siyaset Türkiye’de hiç kimseye fayda getirmez.
“Sosyal devleti yine inşa etmek zorundayız”
Sosyal devlet dediğimiz bir kavram var. Toplumsal devlet üzerinde de gereğince durmuyoruz. Devletin toplumsal olması, yani devletin bütün bireylerine zayıfından en varlıklısına kadar yardım etmesi ve kapı aralaması, bilhassa düşük gelirli kesitlerin korunması demektir, toplumsal devlet… Devlet hiç kimsenin yatağa aç girmediği, herkesin işinin, aşının olduğu ve hasebiyle o devlette huzur, kalkınmanın olduğu bir anlayışı hakim kılacaktır toplumsal devlet. Biz toplumsal devleti de tekrar inşa etmek zorundayız. Beşerler fakir olabilirler, hiçbirimiz mal varlığı ile doğmadık. Giderken de bir şey götürmüyoruz. O vakit doğuş ile mevt ortasındaki tarihi, insanlık tarihini çok uygun bilmek ve kıymetlendirmek zorundayız. Gelirken bir şeyimiz yoktu, giderken bir şeyimiz yok. O vakit hırsımızı bir formuyla gem vurmak zorundayız.
Hem diyoruz ki koşusu açken tok yatan bizden değildir. Hoş mi, hoş; hakikat mu, evet yanlışsız. Komşusu açken tok yatan binlerce kişiyi görüyor muyuz, görüyoruz. Alkışlıyor muyuz, yeri geldiğinde alkışlıyoruz. Yanlışımız burada. Onları alkışlamayıp da yeri geldiğinde, ‘Milyonlarca işsiz var, buna tahlil üretmeniz lazım. Bu ülkede evladına pantolon alamadığı için intihar eden babalar var. Bizim bunlarla ilgilenmemiz lazım’ demiyoruz.
‘Devletin dini adalettir’ diyoruz, değil mi? Kâinatın adalet üzerine inşa edildiğini biliyor muyuz? Adalet konusunda ne yapıyoruz biz. Ne yaptık adalet konusunda biz? Adaleti şayet inşa edemezseniz, toplumda hükümran kılamazsanız; ülkeye huzuru getiremezsiniz. İşin özü budur. Adalet tıpkı vakitte liyakat demektir. Tıpkı kökten geliyor bunlar. Sanki hakikaten biz devletin idaresinde işi ehline veriyor muyuz? Şayet işi ehline vermiyorsak, devlet adaletle ve âlâ yönetilmiyor demektir. Siz bankanın idare konseyi üyeliğine bankacılıkla ilgisi olmayan birisini, mesela bir arkeolog getirirseniz, arkeolog başımın üstüne onun misyonu başka, yapar o işi. Ancak, ‘taş yerinde ağırdır’ diyoruz. Taş yerinde ağrırsa, arkeolog kendi alanında, finansçı kendi alanında misyon yapmalı. Bu devlette liyakat demektir.
“Otobüs fiyatını belirleyen de içtiğiniz suyun fiyatını belirleyen de siyasettir”
Siyasette hakikaten uygarca bir tartışma alanı ve yeri var mı Türkiye’de? Yok. Ben 1970’li yılları bilirim. Genel liderler çıkar televizyonlarda uygar beşerler üzere tartışırlardı. Gazeteciler soru sorarlardı, onlar da karşılık erirdi. Ne oldu da biz bu kadar geriye gittik, niye beşerler tartışmıyor?
Bir orta bakın, bir televizyoncu arkadaşım dedi ki ‘Biz bayramda röportaj yapmak istiyoruz, parti önderleri ile…’ Tamam dedim. ‘Bakın benim size bir teklifim olsun, gidin bütün önderleri davet edin, bir Kurban Bayramı’nda, bir Ramazan Bayramı’nda çıkalım televizyona, bu türlü bir parkta olsun, her birimiz bir sandalyeye oturalım, masanın önünde de çaylarımız olsun, hiç siyasete girmeyelim, çocukluğumuz anlatalım, gençliğimizi anlatalım, nasıl evlendiğimizi anlatalım.’ Ya beşerler bizim insan olduğumuzu görsünler, bilsinler.
Otobüs fiyatını belirleyen de içtiğiniz suyun fiyatını belirleyen de siyasettir. Uçağa bindiğiniz de biletin fiyatını belirleyen de kurduğunuz fabrikanın müsaadesini almak için başvurduğunu yer de siyasettir. Hasebiyle siyasetin ahlaklı tabanda büyümesini ve gelişmesini sağlamamız lazım. Yani ahlaki kuralları, etik bedellere ehemmiyet vermemiz lazım. Kirli insanların siyasetten arınması lazım. Siyaset zenginleşme, köşeyi dönme aracı değildir. Siyasetin özü halka hesap vermektir.
“Hesap verilmediği vakit, vatandaş da ödediği verginin hesabını sormadığı vakit demokrasi gelişmiyor”
Hesap verilmediği vakit, vatandaş da ödediği verginin hesabını sormadığı vakit demokrasi gelişmiyor. İşin öznesi budur. Demokrasiyi geliştirmek istiyorsak, her birimiz milletvekili geldiğinde sormalıyız. Bunu kaça yaptın? Bana hesap vermesi lazım. Ben yapmam bu zımnidir. Vatandaştan kapalı bir şey olmaz, devletin sırrı değil ki o. Yapmışsın hastane, köprü başımın üstüne. Kimse niçin yaptın demiyor, kaça yaptın diye soruyoruz. Bunun yanıtını almak zorundayım. Bunu siyasetçi olarak sorduğumda ‘Vay köprüye, hastaneye karşı’. Değiliz arkadaş biz kaça yaptığını soruyoruz. Demokrasi ve vatandaş ismine soruyoruz.
Demokrasinin önünde kalın duvarlar var. Bu kalın duvarları kaldırmak milletin elindedir. Önümüzde seçimler olacak. Herkesin oyu benim başımın üstüne. Niçin oraya verdin, buraya vermedin; diye hayatımın hiçbir periyodunda bir suçlama yapmadım. Ancak artık geldiğimiz süreç sandığa giderken elimizi vicdanımıza koyup oy kullanma sürecidir. Artık Türkiye’nin yeni bir basamak kaydetmesi lazım. Hem demokrasi açısından hem iktisat açısından; yeni bir evre kaydetmesi lazım. Çin bizden geriydi, kişi başına gelirde; geldi bizi geçti. Bulgaristan geriydi, geldi bizi geçti. Allah aşkına bizi geçmeyen ülke var mı? En zeki insanlarımızın şu anda neredeyse tamamı şu anda yurt dışına gitti. Yüksek yetenek inşasını şu anda Türk siyasi sağlamak zorundadır. Yani bir toplumun en zekilerinin önündeki bütün pürüzleri kaldırıp, onları üretim sürecinin içinde pahalandırmak zorundadır.
Niye gittim ben Amerika’ya? M.I.T.’ye, dünyanın bir numaralı üniversitesine niçin gittim? Vay efendim, ‘icazet almaya.’ Keşke oradaki bilim insanları bana müsaade verse, keşke. O beşerler; dünyanın tarihini, dünyanın geleceğini değiştiriyorlar.
Asla karamsar değilim. Bu ülkede, bu milletin ferasetine güveniyorum. Bugüne kadar CHP olarak eksikliklerimiz oldu mu, yanlışımız oldu mu? Dünya kadar. Yanlışımız da eksikliğimiz de oldu. Her şeyimiz oldu. Fakat size rahatlıkla şunu söyleyebilirim. Son 10 yılda siyasal partiler ortasında en büyük değişimi yaşayan parti CHP’dir. Halkın partisi olmuştur. Hiç kimsenin kimliği, inancı ve ömür usulü. Asla ve asla. Herkesin kimliği onurudur, herkesin hayat usulüne hürmet gösterilir, her kesin inancı onun manevi dünyasının zenginliğidir. Biz yalnızca ve yalnızca o insan inancını nerede yerine getirmek istiyorsa, belediye başkanlarıma şunu söyledim ‘Bulunduğunuz beldede cami mi, kilise mi, havra mı, cemevi mi? İnsan nerede Allah’a ibadet etmek istiyorsa oraları tertemiz yapacaksınız’. Buna misal pek çok şeyi hayata geçireceğiz.
Allah nasip eder de millet ittifakı olarak iktidar olursak, Türkiye’nin 5 yıl içinde pek çok meselesini kararlılık ve azimle aşacağını göreceksiniz. Bakın altı başkan farklıyız, ancak demokrasi konusunda, insan hakları, adalet, devlette liyakat, millete hesap verme konusunda bütün bu mevzularda anlaştık.
Helalleşme… Çok kutuplaştık. Birbirimize farklı gözlerle bakmaya başladık. Bizim geçmişte yanlışlarımız oldu. Bu toplumun bir helalleşmeye gereksinimi var. Bir kucaklaşmaya muhtaçlığı var. Birbirimizi dinlemeye gereksinimimiz var. Bunu yapmadığımız taktirde Türkiye’yi büyütemeyiz. Kaybeden, Türkiye ve bizim insanımız olur.”