Günümüzde yabancı lisan öğrenme isteği her geçen gün artıyor. Bunun için sıklıkla kurslar, özel dersler, multimedya uygulamaları, lisanın aktif bir biçimde konuşulduğu kafeler ve dijital platformlar tercih ediliyor. Son vakitlerde ise bunlara uyurken lisan öğrenme sistemi eklendi. Pekala, insan beyni uyurken telkin edilebilir mi? Uyurken lisan öğrenmek mümkün mü? Sağlıklı bir vücut ve beyin için uykunun çok değerli olduğunu söyleyen uyku hastalıkları üzerinde çalışan Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Karadeniz, “Uyanıklıktan sonra N1, N2 ve N3 evreleriyle uykuya geçiyoruz. N3’e derin uyku diyoruz. Derin uykuda dış uyaranlara kapalıyız. Fakat şuur faal durumda. Bunu düşlerden biliyoruz. Münasebetiyle telkinin uykuda yapıldığına dair bir delil yok. Telkin hipnozla alakalı bir durum. Öğrenmek uyanıklığa has bir davranış. Ancak öğrendiğimiz bilgilerin hafızaya yerleşmesi ve kalıcı hale gelmesi uykuda gerçekleşiyor. Beyin aktivitesi olarak çok efor sarf ettiğimiz günün gecesinde çok daha derin uyuyoruz. Zira derin uyku hafızanın yerleşmesi için kural. Bu durum lisan öğrenmek için de geçerli. Bir şeyi öğrendikten sonra uyursak kalıcı hale gelir. Halbuki bir şeyi öğrendikten sonra uzun mühlet uyanık kalırsak o öğrendiğimiz şeyi hafızımıza tam olarak oturtamayız. Burada uykunun ehemmiyeti daha çok anlaşılıyor” dedi.
“Bazı şeylerin uykuda öğretildiğine dair hiçbir delil yok lakin öğretilen şeylerin uykuda yerleştiğine dair onlarca delil var elimizde. Lisan çalıştıktan sonra uyuduğunuz vakit işlevler ortasındaki devreler çok daha oluyor. Yani uykuda öğrenmek kalıcı hale geliyor. Kişi yeni lisan öğrendiğinde gördüğü düşlerde o lisanı konuşabiliyor. Zira artık beynin hafıza kısmında o lisana ilişkin bilgi var.” Prof. Dr. Derya Karadeniz
‘SÜRDÜRÜLEBİLİR DEĞİL’
Derin uykunun öğrenilmiş bilginin beyne yerleştirildiği devir olduğunu lisana getiren Prof. Dr. Derya Karadeniz, “Teta evresi kişinin uyuyakaldığı ana denk gelir. REM devri de denen bu anda süratli göz hareketleri dikkat çeker. Bu durumu uyku müddetine nazaran günde 3-4 ya da 5 defa 20 dakikalık yaşarız. Bu müddette alınan lisan tahsilinin sürdürülebilirliği olmuyor. Beyin, verdiğiniz bilgiyi uyanıklıkta olduğu üzere şuurlu bir halde almaz, alamaz. Zira o sırada şuur yoktur. Hasebiyle öğrenme uyanıklıkta olur” formunda görüş paylaştı.
‘BİLİNÇALTI TELKİN GÜCÜNE KARŞI ÇOK HASSAS’
Yeni üzere gözükse de insan beynini uyurken telkin etmenin antik çağlardan bu yana uygulanan bir sistem olduğuna dikkat çeken Nörolog Dr. Mehmet Yavuz ise, “Antik çağlarda, eski din adamları hastalarına ilaçlar verip, onlar uyurken hipnotik telkinlerde bulunuyorlardı. Hastaya meleklerin, uyku esnasında onu ziyaret edeceği ve güzelleştireceği söyleniyordu. Bu türlü ikna edici telkinler birden fazla vakit işe yarıyor ve hastaların iyileştikleri görülüyordu. Günümüzde de farklı dini inançların çeşitli ritüel ve merasimleri, birebir telkin metotlarını kullanıyor. Hakikaten dualar da bu türlü uygunlaştırıcı tesirler gösteriyor. Hatta çağdaş psikanalistler ve terapistler, daha bilimsel yollarla ruhsal terapi seanslarında bilinçaltındaki üniversal güçten faydalanıyor. Her şeyden evvel bilinçaltı, telkin gücüne karşı çok hassastır. Bu yüzden güzelleşmeye inanmak, tedavinin en az yarısıdır deriz” dedi.
“Kişisel gelişimin en değerli ögelerinden biri de farkındalık oluşturmak ve bilinçaltı seviyesinde yine yapılanma sağlamaktır. Çağdaş bilimin tabir ettiği şuurun yüzde 20, bilinçaltının yüzde 80 oranında varlığımızı yönettiği varsayımı üzerinden hareket edersek, büyük oranda bilinçaltının denetimi altında olduğumuz gerçeğine ulaşabiliriz. Bilinçaltı varlığımızın zımnî lakin asıl yöneticisidir.” Uzm. Dr. Mehmet Yavuz
‘UYKU ESNASINDA DATALAR HAFIZAYA YERLEŞİR’
Uykunun, REM ve REM olmayan (non-REM) devir olmak üzere ikiye ayrıldığını belirten Dr. Mehmet Yavuz, “REM devrinde genelde süratli göz hareketleri olduğu için bu isim verilmiştir. Şayet bir kişinin uykudayken gözlerinin hareket ettiğini görürsek, onun REM periyodunda olduğunu düşünebiliriz. REM devrine genelde teta aktivitesi hakimdir. REM periyodu zihinsel dinlenme, non-REM devrinde ise bedensel dinlenme sağlanır. REM periyodu tıpkı vakitte hafızanın da derlenip toparlandığı istif edildiği vakittir. Elbetteki uyku esnasında bilhassa teta aktivitesinin olduğu devirlerde, dışarıdan verilen bilgilerin hafızaya yerleşmesi mümkündür fakat bu kesin değildir ve her beşerde da olmayabilir. Bununla ilgili birçok teknik var. Bu manada ticari olarak piyasaya sunulmuş olan başta yabancı lisan öğrenme olmak üzere birçok hususta eğitim CD’leri yahut flash bellekler bulunuyor. Hatta bu CD’leri kolay tekniklerle kendiniz bile hazırlayabilirsiniz” görüşünü paylaştı.
“2014 yılında Fribourg Üniversitesi’ndeki İsviçreli psikologlar Almanca konuşan 60 öğrenciyle bir test gerçekleştirdi. Saat 22.00’de tüm öğrencilere daha evvel hiç görmedikleri Hollandaca sözlerin bir listesi öğretildi. Daha sonra öğrencilerin yarısına yeni söz dağarcığının kaydı çalınırken uyumaya yönlendirildi ve öbür yarısı uyanıkken tıpkı kaydı tekrar dinledi. Saat 02.00’de psikologlar herkesi uyandırdı ve her iki kümesi da test etti. Yeni sözleri uyurken özümseyenler, yalnızca uyanıkken öğrenmeye çalışanlara nazaran sözleri hatırlamada kıymetli ölçüde daha başarılı oldu.”
BU ÖĞRENME FORMÜLÜ SAĞLIKLI MI?
Diğer taraftan binöral ses teknolojisi ile 4-5 hertz (Hz) seviyesinde ses oluşturup bunları rastgele bir müzik modülünün içine gömerek ya da salt yalın haliyle bilinçaltını etkilemenin mümkün olduğunu aktaran Dr. Mehmet Yavuz, “Böylelikle bilinçaltını etkilemek mümkün lakin bir fikir ya da bilgi alanında dışarıdan gelen bilgilerin hafızada kesin olarak yer bulması kelam konusu değil. Bunun için bilinçaltının uygun olması, ayrıyeten son günlerde ağır zihinsel aktivitelerle meşgul olmaması gerekiyor. Yani bir öbür deyişle dinlenmiş bir zihin gerekli” diyerek gerek şuurlu uyku periyodunda gerekse uykulu bilinçaltı seviyesindeki öğrenme aktivitelerinin, hem sağlıklı hem de verimli olmadıklarına vurgu yaptı.
“Uyku ve uyanıklık ortasındaki devir, kişinin dış ve iç telkinlere en açık olduğu vakittir. Bu kısa aralıkta kısa vakit içinde çok şeyler öğrenilebilir. Gerçekten Salvador Kısmı, Thomas Edison ve Albert Einstein en çok bu devirden verimlilik aldıklarını söz etmişlerdir. Yeniden kişinin en kolay hipnoz olduğu periyot bu vakittir. Astral seyahat de yeniden lakin bu periyotta yapılabilir.” Uzm. Dr. Mehmet Yavuz
‘TELKİN İLETİLERİ YARIM SAATİ GEÇMEMELİ’
Uykunun hafızanın derlenip toparlanması ve kalıcı hale gelmesi için çok değerli olduğuna vurgu yapan Dr. Mehmet Yavuz, “Siz uyku esnasında dışarıdan telkin bilgilerle hafızayı zorlarsanız, bu mevcut hafıza kayıtlarınızın da hasar görmesine neden olabilir. Bu nedenle kısa telkin bildirilerini tahminen kabul edebiliriz ancak yeni bir yabancı lisan öğrenmek üzere çok kapsamlı bir telkin durumunda hafızanın olağan fizyolojik ahengini de bozmanız mümkün. Hasebiyle lisan öğrenmek için kısa vadeli yani yarım saati geçmeyecek halde telkin CD’leri yahut flash bellekler kullanılabilir lakin bu bütün bir uykuyu kapsayacak halde olmamalı. Çünkü uyku zihinsel ve bedensel dinlenme içindir, yeni bir şeyler öğrenmek için değil. Bu yüzden en optimum öğrenme aktiviteleri, uyanık iken üst alfa ve alt beta seviyesinde olmalı. Ayrıyeten tahsil CD’leri ve subliminal iletiler üzere telkin formülleri, uyku esnasında yalnızca bilinçaltını tesirler ve bunları şuurlu halimizle kullanmak her vakit mümkün olmaz” açıklamasını yaptı.