Berat Albayrak’ın bakanlık periyodunda kurdaki yükselişi önlemek için 128 milyar dolarlık rezerv satışı ile tarihi bir skandala imza atan Merkez Bankası (TCMB), bu yıl yapılan 100’e yakın yeni düzenleme ile Türk Lirası’nda daha fazla dalgalanmanın önüne geçen bir rezerv idaresi sistemi uyguluyor. TCMB bir yandan ihracatçılardan ve reeskont kredisi geri dönüşlerinden döviz toplarken başka yandan BOTAŞ’a satışlarla ve kamu bankaları aracılığıyla müdahalelerle döviz satıyor. Nette TCMB’nin durumunda bir değişiklik olmuyor. Yani aslında TCMB bir eliyle alıp öteki eliyle satıyor. Bu biçimde piyasadaki döviz likiditesini azaltarak müdahalelerin tesirini artırmayı amaçlıyor.
BİR DEVRİ KAPATTI
Reuters’ın konuştuğu 10 bankacı ve ekonomistle bir Türk yetkiliye nazaran, geçmişteki lirayı destekleme planlarının bilakis, Merkez Bankası’nın artık daima olarak kendi rezervlerini kullanması gerekmiyor. Hesaplamalar, bankanın yeni siyaseti kapsamında bu yıl yaklaşık 100 milyar dolar elde ettiğini gösteriyor. Ekim ve kasım aylarının büyük kısmında lira doları çok yakından takip etti ve 18/6 civarında sabit kaldı. Bu tedbire ek olarak, Merkez Bankası milletlerarası muhataplarından yaklaşık 23 milyar dolar alırken, Rusya da lokal nükleer yatırımın kesimi olarak en az 5 milyar dolar transfer etti. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan bu durumu, “dost ülkelerin” yardım etmesi olarak kıymetlendiriyor. Yeni siyaset, Merkez Bankası’nın rezervlerini lirayı direkt desteklemek için kullandığı ve döviz tamponunu makûs biçimde tükettiği bir periyodu kapatıyor.
TCMB NELER YAPTI
1- İhracatçılara muhakkak bir vadede döviz gelirlerinin yüzde 40’ını TCMB’ye satma zorunluğu getirildi.
2- Şayet ihracatçı yatırımını TCMB kaynaklarından finanse etmiş ise dövizinin yüzde 70’ini TCMB’ye satması gerekiyor.
3- Vatandaşlık almak isteyen yabancıların getirdiği dövizler Merkez Bankası’na satılıyor.
4- Kur Muhafazalı Mevduat hesapları da şirketleri ve bireyleri döviz varlıklarını dönüştürmeye teşvik etti.
5- Bu yıl yapılan yaklaşık 100 düzenleme, Merkez Bankası ve devlete döviz, kredi, kredi ve mevduat piyasalarında baskın rol verdi.
Döviz piyasasında yapay istikrar sürdürülemez
Ancak birçok akademisyen döviz piyasasını yapay olarak dengelemenin sürdürülemez olduğunu söylüyor; bilhassa de yüksek güç ithalat maliyetleri bu kış aslında son derece olumsuz olan ticaret istikrarını sarsarsa. Tellimer Research’ten kıdemli ekonomisti Patrick Curran, “Türkiye şimdilik liralaşma siyasetleriyle yönetim etmeye devam edebilir. Lakin ödemeler istikrarı istikrarının ne kadar süreceği belirsiz” diye konuştu.