Fırat Bulut-Duygu Kıt
MALATYA – İnsan Hakları Derneği (İHD) Eş Genel Lideri Öztürk Türkoğlu, incelemelerde bulunma üzere zelzele bölgelerine geldi.
Depremden etkilenen sekiz vilayette şubeleri olduğunu belirten Türkoğlu, sarsıntının birinci gününden itibaren şubeleri ile daima bağlantı halinde olduklarını ve kendilerinin de zelzeleden etkilenen bütün vilayetleri gezdiklerini söyledi.
Deprem bölgesindeki temasları sonrası kıymetlendirme yapan Türkoğlu, “Türkiye’deki merkezi devlet idaresi bu zelzelede iflas etmiştir” sözlerini kullandı.
İnsan Hakları Derneği (İHD) Eş Genel Lideri Öztürk Türkoğlu, afet vaktinde ayrımcılık yapıldığını söyledi. ‘DEVLET VE MAHALLÎ İDARELER YOKTU’
Depremden etkilenen vilayetlerde çabucak hemen tıpkı yakınmaları duyduklarını belirten Türkoğlu, sarsıntı örgütlenmesinin afet vaktinde yetersiz olduğunu söyledi. Türkoğlu şöyle konuştu: “İlk iki gün herkes devleti aramış. Böylesi büyük bir bölgeyi etkileyen bir afette, devletin oluşturduğu merkezi örgütlenmelerin yetersizliği istikametinde şikayet var. Yani ‘devlet yoktu’ diyenler, her yıkıntının yanında bir arama kurtarma vazifelisi görmek ister. Bunu görmediğiniz vakit doğal olarak dersiniz ‘devlet nerede’ diye sorarsınız. Bu da devlet örgütlenmesinde çok önemli bir sorun olduğunu gösteriyor” dedi.
‘AFET VAKTİNDE BİLE AYRIMCILIK YAPILIYOR’
Diğer bir ortak yakınmanın lokal idarelerin sarsıntı konusunda yetersizliği olduğunu söyleyen Türkoğlu şöyle devam etti: “Hiç kimse mahallî idareleri de alanda görememiş. Neden? Zira mahallî yöneticilerin kendileri de depremzede. Ve lokal yöneticilerin zelzeleye müdahale edecek hiçbir aracı yok. Türkiye’nin yerinden idare unsuruna nazaran yönetilmemesinin sonucudur bu. Siz büyük bir afet vaktinde devleti yanınızda göremiyorsanız, bu devletin idare biçiminin halk faydasına olmadığını, halkın iştirakinin olmadığını gösterir. Bu çok değerlidir zira idareye katılma hakkı çok temel bir insan hakkıdır. Türkiye’deki merkezi devlet idaresi bu sarsıntıda iflas etti. Bu zelzele yetkilerin kıymetli bir kısmının lokal idarelere devredilmesi gerektiğini, devlet imkan ve araçlarının, parasının mahallî idareler vasıtasıyla örgütlenmesi gerektiğini ortaya koydu.”
Depremin birinci gününden itibaren gönüllülerin ve muhalif siyasi partilerin engellendiğine dikkat çeken Türkoğlu “İşlerin kolaylaştırılması gerekirken mahzur olundu” dedi ve şöyle devam etti: “Bir afet vaktinde bile ayrımcılık yapıldığını gösteriyor. Bunun tam aksisi yapılması, işin kolaylaştırılması, yolun açılması, dağıtıma yardımcı olunması gerekirdi. Şayet siz bunu yapmazsanız, enkaz başındaki vatandaşınızı mağdur edersiniz ki hakikaten de o denli oldu. Ayrımcılığın çok farklı biçimlerini görüyoruz; iktidara yakın sivil toplum örgütleri rahat çalışırken muhalif sivil toplum örgütlerinin çalışmaları zorlaştırılıyor. Önemli bir ayrımcılık kelam konusu. Hele hele Pazarcık’ta Cem Evi’ndeki yardım tertibine kayyum atanması dehşetli bir şey.”
‘TOPLUMSAL BARIŞI TESİS EDECEK BİR LİSANIN KULLANILMASI GEREKİR’
Depremlerin akabinde yağmacı olduğu sav edilen şahıslara yönelik şiddet imajlarını de pahalandıran Türkoğlu “Devletin ceberrut yanı her vakit vardır. Basına yansıyan çeşitli imajlar var. Hatay Altınözü’ndeki azap hadisesi çok ciddidir bize nazaran ve kanıtlanmıştır. Maalesef bir kişi hayatını yitirdi, bir kişi de şu an hastanede. Hata isnadı ne olursa olsun kimse bu türlü bir şey yapamaz zira azap yasaktır. Yeniden sığınmacılara yönelik çeşitli nefret telaffuzlarının yaygınlaşması ve buna müsaade verilmesi kabul edilemez. Ümit Özdağ ve benzerlerinin telaffuzlarının engellenememesi bambaşka bir sorun. Afet vaktinde toplumsal barışı ve dayanışmayı tesis edecek bir lisanın kullanılması gerekir. Bu ilerde farklı sosyolojik problemlere yol açabilir” dedi.
‘OHAL NİYE İLAN EDİLDİ VE NİYE KULLANILACAK?’
Uluslararası İnsan Hakları Federasyonu (FİDH), Azaba Karşı Dünya Örgütü (OMCT) ve İnsan Hakları Derneği (İHD), yaptıkları ortak açıklamayla, sarsıntıların akabinde 10 kentte OHAL ilan edilmesine reaksiyon göstermişti.
İnsan Hakları Derneği Eş Genel Lideri Türkoğlu, afet bölgesi ilan edilmesinin kâfi olabileceğini dikkat çekerek OHAL ilan edilmesine dair kuşkuları olduğunu söyledi. Türkoğlu şunları lisana getirdi: “OHAL ilan edilmesine gerek yoktu. Türkiye’nin afet kanunları kâfi, bir bölgeyi afet bölgesi ilan ettiğinizde esasen çok sayıda yetkiniz vardır. Kaldı ki, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın gözaltı mühletini artırma dışında yapamayacağı hiçbir yetkisi yok. Yağma ve hırsızlık kabahatleri için de gözaltı mühletini uzatmak gerçek değil. Zira bu çok yaygın bir cürüm tipi değil. İçişleri Bakanı da münferit dedi. Pekala bunu mazeret edip niye gözaltı mühletini 7 güne çıkarıyorsunuz? Bunun dışında şu anki anayasa zati cumhurbaşkanına her türlü yetkiyi veriyor. Bu OHAL niye ilan edildi ve ne için kullanılacak, biz de önümüzdeki günlerde göreceğiz. İktidarın mümkün beklentileri var mı, onu bilmiyoruz. Fakat bununla ilgili telaşlarımız var. Yaşanan yıkımın mümkün çeşitli sosyolojik sonuçları olabilir. İktidar sanki bundan mı kaygılandı, bilmiyoruz. Zelzele bölgelerini terk eden beşerler nasıl dönecek? Kentlerin nüfus yapısı değişecek mi? Zira Türkiye’nin kırılganlıkları, çözemediği problemleri var. Bütün bunlar, ‘OHAL ilan edeyim lazım, olursa kullanırım” sorusunu akla getiriyor.”
‘AHLAKİ EROZYONDAN ÇIKMAMIZ LAZIM’
Türkoğlu, Türkiye’nin birinci derecede sarsıntı bölgesi olmasına karşın zelzeleye dirençli konutlarının inşa edilmemesinin, kontrolün yapılmamasının sistematik bir ihlal olduğunu söz etti.
Türkoğlu “Vatandaşların doğal afetlere karşı korunmasız bırakılması, süregelen bir hak ihlalidir. Bu hak ihlali o kadar sonuçlara yol açıyor ki; ömür hakkı ihlali, beslenme, barınma, eğitim, sıhhat üzere çok temel hak ihlal ediliyor. Bence vatandaş bütün bu olup bitenlerden şu dersi çıkarmalıdır; birincisi Türkiye’nin idare biçimi değişmelidir. İkincisi daima devleti suçladık, sorumlu gösterdik. Pekala kendimiz? Yani Türkiye’deki vatandaşın da kendisini sorgulaması lazım. Yani bizim ahlaki erozyondan çıkmamız lazım. Yaşadığımız kentlerdeki konutlarımızın zelzeleye güçlü olup olmadığını öğrenme ve gereğini yapma sorumluluğumuz var. Sarsıntıya dirençli konutlarda oturma hakkımız var ve devletten bunu istememiz lazım” dedi.
Türkoğlu son olarak zelzele anında ülkenin bütün muhaliflerinin yardıma koştuğunu belirterek siyasal iktidarın, kutuplaştırıcı telaffuzlarına karşı çıkılması gerektiğini söyledi.