HDP Diyarbakır Milletvekili Garo Paylan, Dışişleri Bakanlığı bütçesinin görüşüldüğü TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda, “Sınırı kapalı bir komşunuzla ön yargıları değiştiremezsiniz. Gelin adım atalım ve nitekim ‘can Azerbaycan’ dediğimiz üzere ‘can Ermenistan’ diyelim, iki halkı barıştıralım. Savaşla Türkiye Kafkaslarda rastgele bir hegemonya, rastgele bir tesir elde edemedi, edemez. Savaş Rusya’ya kazandırır ancak barış Türkiye’ye kazandırır, barış bizlere kazandırır, hepimize kazandırır, tüm bölge halklarına kazandırır” dedi.
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda, Dışişleri Bakanlığı’nın bütçe görüşmeleri devam ediyor. Bütçe görüşmelerinde kelam alan HDP Diyarbakır Milletvekili Garo Paylan, şunları söyledi:
“Bu coğrafya da bizim kaderimiz”
“Türkiye, büyük ve güçlü bir ülke. Biliyorsunuz, bu gücü nasıl kullandığınızdır sizin gerçek gücünüzü belirleyen. Yani sert güç-yumuşak güç istikrarını aktif biçimde kullanan bir diplomasi en aktif diplomasidir. Bu bahiste, en ünlüsü İngiliz diplomasidir. Hakikaten ülkenin çıkarlarını öne koyan bir anlayışla diplomasi yürütmek, bu mevzuda son yıllarda önemli eksiklikler gösterdiniz maalesef ve agresif dış siyaset sonucunda. Bu coğrafya da bizim bahtımız. Artık bu coğrafyada komşularımız var; Yunanistan, Bulgaristan, Gürcistan, Ermenistan, Irak, İran, Suriye. Bu komşularımızdan rastgele biri Türkiye’ye tehdit oluşturur mu? Yani Yunanistan’ın, Ermenistan’ın, Irak’ın, Suriye’nin Türkiye’ye tehdit oluşturma mümkünlüğü var mı? Hayır, yok yani askeri gücümüzle olsun, pek çok gücümüzle olsun bu ülkelerin hiçbiri bize tehdit değil fakat uyguladığımız agresif siyasetler sonucunda ‘Ya, bir gece apansızın gelebiliriz.’ telaffuzları sonucunda yahut Suriye’de uyguladığımız siyasetler sonucunda züccaciye dükkanına girmiş bir fil üzere yıktık, döktük maalesef pek çok şeyi, pek çok ülkede problemlerimizi büyüttük.
“Önüm, gerim, sağım, solum Amerika ve Rusya oldu maalesef”
Bunun sonucunda Ege’ye daha fazla Amerika yerleşti daha çok Amerika var lakin Amerika bize tehdittir. Ülkenin kuzeyinde şu anda daha çok Rusya var zira Ukrayna savaşı sonrası Kırım’ı da işgal etti daha çok Rusya var. Güneyimize bakalım; güneyimizde komşumuz maalesef Rusya ve Amerika yani uyguladığımız Suriye siyaseti sonucunda Rusya ve Amerika güneyimize yerleşti. Doğumuza bakalım; Kafkaslarda aslında bir Rusya hegemonyası vardı. İki yıl evvel, ben o savaşa karşıydım, diplomasiyle sorunun çözülmesi gerektiğini söylüyordum ve ‘Bu savaşın kaybedeni Türkiye de olacak’ dedim ve haklı çıktım, doğumuzda da daha çok Rusya var. Yani önüm, gerim, sağım, solum Amerika ve Rusya oldu maalesef. Bu siyasetlerden bir ölçü rücu ettiğinizi, etmeye çalıştığınızı görüyorum lakin bilhassa Kafkaslar boyutuyla ilgili söyleyeceğim kritik bir eşikteyiz.
Ege’de şu anda tahlile yakın değiliz. Hani, Ege’de biliyorsunuz, Yunan sağcıları Türkiye’deki savaş tamtamları çalanlarla, birbirleriyle yarışıyorlar ve 2 ülkede de seçimler var gelecek sene. Bu sarmaldan Yunan milliyetçileri, maalesef, oradaki Miçotakis tahminen avantajlı çıkabilir, bir de Türkiye’deki milliyetçi niyet fakat bundan Yunan köylüsü ve Türk köylüsü kaybeder, Türkiye’nin halkı kaybeder. Zira Yunanistan F-35 alıyor, biz F-16 almaya çalışıyoruz; Yunanistan Mirage uçakları alıyor, biz öteki uçaklar alıyoruz, ne oluyor? İki halk da kaybediyor. Güneyimize baktığımızda Amerika ve Suriye’de Rusya var. Yani Yunan kimliğinden sonra Türk, Kürt kimliğiyle ilgili de dertler devam ediyor. Bunun sonucunda Rusya ve Amerika bölgedeki varlığını sürdürüyor. Meğer bu sorunda bir tahlile ulaşmamız Amerika ve Rusya’yı, o emperyal güçleri bölgeden uzaklaştıracaktır lakin çözümsüzlük o güçleri bölgede tutacaktır.
“3 kimliği öteki olarak sayıyoruz”
3 kimliği öteki olarak sayıyoruz Rum kimliğini ki bunlar bizim yurttaşlarımız, yüz yıl önceye kadar her 5 şahıstan 1’i bu topraklarda Rum’du. Kürt kimliğini bir öteki olarak maalesef hâlâ konumlandırmışız ve bu manada tahlile ulaşamıyoruz. Suriye’de de Amerika ve Rusya hegemonyasını sürdürüyor. Bir de Ermeni kimliği var bir bilinmeyen öteki olarak. Ben bu Meclis’teki tek Ermeni milletvekiliyim meğer yüz yıl önceye kadar Meclis’teki her 5 vekilden 1’isi Ermeni’ydi, sizin koltuğunuzda bir Ermeni bakan oturuyordu, Dışişleri Bakanı Noradunkyan’dı fakat siz bugün ‘soydaşlarımız’ diye sözde bulunuyorsunuz ‘akrabalarımız’ diyorsunuz. Ben sizinle akraba mıyım? Ben sizin soydaşımız değilim onu biliyorum lakin ben sizinle akraba da değilim bildiğim kadarıyla yani bu hiyerarşiyi gerçek bulmuyorum.
Noradunkyan’ın konuşmasına bakın Meclis tutanaklarında ‘yurttaşlarımız’ diyor. Noradunkyan ‘soydaşlarımız’ dememesi lazım. Niçin? ‘Soydaşımız’ derse Ermeniler anlaşılır lakin Noradunkyan bakın, okudum Meclis tutanaklarında ‘vatandaşlarımız diyor ‘yurttaşlarımız’ diyor. O denli denmesi gerekiyor zira o koltukta bir Kürt de oturabilir, bir Arap da oturabilir, bir Ermeni de oturabilir ve Osmanlı’nın bakışı buydu aslında. Yine yakalamamız gereken bakış da bence budur. Kafkaslarda da bence sıkıntımız orada bir yerde.”
“Cumhurbaşkanımız Erdoğan’ı görmek isterdim bu barış masasını kuran olarak”
Bazı fotoğraflar gösteren Paylan, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Şimdi size bir barış masası göstereceğim. Kim kurmuş bu masayı? Maalesef 2 bin kilometre ötedeki Macron. Aliyev’i ve Paşinyan’ı oturtmuş ‘Hadi, gelin, barış konuşacağız’ diyor. Macron’a düşer miydi bu? İkinci bir fotoğraf, Soçi’ye Putin çağırmış Aliyev ve Paşinyan’ı ‘Hadi, oturun, barış konuşacağız’ diyor. Ben açıkça söyleyeyim bu fotoğrafta Sayın Cumhurbaşkanımız Erdoğan’ı görmek isterdim bu barış masasını kuran. Üçüncü bir fotoğraf; Amerika’da, Antony Blinken’in Amerikan Dışişleri Bakanı almış Mirzoyan’ı ve Ceyhun Bey’i karşısına ‘Hadi, gelin, barış konuşacağız’ diyor. 10 bin mil, 12 bin mil öte de barış masası kurmuşlar, 2 önderi oturtmuşlar barış kurmaya çalışıyorlar. Bak, burada Mirzoyan ve Ceyhun Beyefendi, Antony Blinken’la fotoğraf veriyor. Sayın bakan, sizin bu türlü bir fotoğrafınız var mı? Yani ben Mirzoyan’la ve üçlü olarak?
Ne keyifli ki Sayın Cumhurbaşkanımız Paşinyan’la buluştu, değerli bir gelişmeydi. Bu manada bir masa kuruldu lakin üçlü bir masayı biz kuramadık. Neden kuramıyoruz biliyor musunuz? Siz dediniz ki ‘Can Azerbaycan, can Azerbaycan 2 devlet tek millet.’ Bu bakışı anlayabiliyorum lakin sonuçları ne oluyor? İşte, öbür devletler, emperyal devletler masa kuruyor biz masa kuramıyoruz. Ben de bu ülkenin bir yurttaşıyım ve her 5 şahıstan 1’i Ermeni’ydi bu ülkede. Bu manada eşitlikçi bir bakışla o masayı kurmamız, adaleti sağlamamız mümkün.
“90’larda Ermenistan’ın yaptığı yanılgıları Azerbaycan yapıyor”
Bir eşikteyiz. Fırsat pencereleri açılır ve kapanır. 90’lı yıllarda 1’inci savaştan sonra Levon Ter Petrosyan tahlile çok yakındı lakin Ermeni radikaller, çok milliyetçiler maksimalist beklentileri sonucunda o masayı devirdiler ve o masanın devrilmesindeki temel motivasyon Rusya’ydı, Rusya tahlil istemiyordu. Daha sonra 2008’de bir tahlil masası kurulmuştu futbol diplomasisi sonucunda, o da akamete uğradı zira Azerbaycan dışlanmış hissetti, haklıydı, o bahiste hakikat bir diplomasi yürütmemiştik. Artık yeni bir fırsat penceresi var, bu sefer 90’larda Ermenistan’ın yaptığı yanılgıları Azerbaycan yapıyor. Nasıl ki 90’larda Ermenistan’ın aşikâr radikallerini maksimalist beklentilere sokup tahlile ulaşılmamasına neden olduysa Rusya, artık de tıpkı formda Azerbaycan’ı maksimalist beklentilere sokuyor. Bir zafer sonrası ‘Efendim, Karabağ şey de olsun, koridor da olsun, o da olsun, bu da olsun.’ Bu sıkıntıyı ne yapıyor biliyor musunuz? Çözümsüzlüğe itiyor.
“Paşinyan barış davetleri yapıyor, elini uzatıyor”
Paşinyan barış davetleri yapıyor, elini uzatıyor. Masanın kurulması konusunda bu sefer Aliyev maksimalist beklentiler içinde bulunuyor. Bu beklentileri dengeleyecek güç ne? Fransa mı, Amerika mı, Rusya mı? Biziz. Biz rol alırsak oturup adil bir barışı sağlayabiliriz, Azeri ve Ermeni halklarının geleceği için adil bir barışı sağlayabiliriz. Şuşa’da otuz beş yıl önceye kadar Azeri ve Ermeniler bir ortada yaşıyordu, artık güya kanlı bıçaklı halklar gibiler. Meğer tekrar bunu sağlayabiliriz, halkların bir ortada yaşamasının gerçeğini sağlayabiliriz. Kapımızı hâlâ kapalı tutuyoruz. Otuz yıllık münasebet neydi kapının kapalı tutulmasının? Değil mi işgal edilen topraklardı. Artık diyorsunuz ki: ‘İşgal edilen topraklar gerçeği yok.’ Bu kapıyı açalım bir an evvel. İki süreci de birlikte yürütme bahtımız var, yani hem Azerbaycan-Ermenistan barışına ulaşma hem Türkiye-Ermenistan olağanlaşmaya ulaşma talihimiz var fakat kapısı kapalı bir komşularla ön yargılar olur.
Ermenistan’a gittim, beş gün boyunca temaslar yaptım. Cumhurbaşkanıyla, Başbakanıyla, Dışişleri Bakanıyla, eski cumhurbaşkanlarıyla görüşmeler yaptım ve hepsi de ön yargılardan bahsetti. Ön yargıları kırmanın yolu nedir? Adım atmaktır değil mi? Alakaları geliştirmektir. Sonu kapalı bir komşunuzla ön yargıları değiştiremezsiniz. Gelin adım atalım iki mevzularda bu manada adım atalım ve nitekim ‘can Azerbaycan’ dediğimiz üzere ‘can Ermenistan’ diyelim, iki halkı barıştıralım. Savaşla Türkiye Kafkaslar’da rastgele bir hegemonya, rastgele bir tesir elde edemedi, edemez. Savaş Rusya’ya kazandırır lakin barış Türkiye’ye kazandırır, barış bizlere kazandırır, hepimize kazandırır, tüm bölge halklarına kazandırır.” (ANKA)