Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, dokunulmazlıklarının kaldırılmasının akabinde 2016’da yapılan operasyonlarla tutuklanan, ortalarında eski HDP Eş Lideri Figen Yüksekdağ’ın da bulunduğu 13 eski HDP’li vekille ilgili kararını açıkladı. AİHM, Seyahat davasında karar giyen Anadolu Kültür İdare Heyeti Lideri Osman Kavala ile eski HDP Eş Başkanı Selahattin Demirtaş’tan sonra Türkiye’yi üçüncü defa, nadiren uyguladığı Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin demokratik ve siyasi hakların kullanımının yargı yoluyla engellenmesine ait 18. unsuru uyarınca mahkûm etti. Kararda, HDP’li vekillerin çoğulculuğu boğmak ve siyasi hayatın özgürlüğünü sınırlamak için tutuklanarak yargılandığının tespit edildiği belirtildi.
2016’da, dokunulmazlıklarının kaldırılmasının akabinde tutuklanan devrin HDP milletvekilleri Figen Yüksekdağ, Ayhan Bilgen, Çağlar Demirel, Burcu Çelik, Leyla Birlik, Nursel Aydoğan, Ferhat Encü, Gülser Yıldırım, Selma Irmak, Nihat Akdoğan, Abdullah Zeydan, Besime Konca ve İdris Baluke
Demirtaş kararı gibi
AİHM, başvuranların Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 18. unsurunun ihlal edildğine ait şikayetini yerinde buldu. AİHM, açıklamasında, daha evvel Türkiye’yi birebir husustan mahkum ettiği Selahattin Demirtaş kararına referans vererek, şu tabirleri kullandı:
“Mevcut davada, şartların benzerliği göz önüne alındığında, Mahkeme, Büyük Daire’nin Selahattin Demirtaş kararındaki tespitlerinin, mevcut başvurulardaki ortalarında HDP eş lideri ve milletvekillerinin bulunduğu başvuranlar için de geçerli olduğu kanaatindedir. Büyük Daire’nin de belirttiği üzere, ‘bağlamdan kaynaklanan dengeli ögeler, HDP milletvekillerinin ve daha genel olarak muhalif seslerin davranışlarına yargı makamlarının sert reaksiyon gösterdiği tezini doğrulamaktadır.
“Yargı siyasetinin parçası”
Nitekim, İnsan Hakları Komiseri tarafından yayınlanan Türkiye’de söz özgürlüğü ve medya özgürlüğüne ait 15 Şubat 2017 tarihli muhtıradan, HDP milletvekillerinin özgürlükten mahrum bırakılmasının, “Türkiye’nin yargı siyasetinin bir kesimi olduğu anlaşılmaktadır”
Mahkeme, 18. Unsurun ihlali kararını şu halde açıkladı:
“Mahkeme, üçüncü şahıs müdahillerin müşahedeleri üzere, başvuranların tutukluluk hallerinin açıklanmamış bir maksadı, yani çoğulculuğu boğmak ve demokratik toplum kavramının tam kalbinde yer alan siyasi hayatın özgürlüğünü sınırlamak hedefini güttüğünün tüm makul kuşkunun ötesinde tespit edildiği kanaatindedir. Bu nedenle, Sözleşme’nin 5. unsuruyla birlikte 18. unsuru ihlal edilmiştir.”
Tazminat ödenecek
Kararda, HDP’li vekillerden 10’una 16 bin Euro, Ayhan Bilgen, Leyla Birlik ve Nursel Aydoğan’a 11 bin 600 Euro tazminat ödenmesi gerektiği kaydedildi.
“Meydanlardaki kelamları, tabir özgürlüğü kapsamında”
Eski HDP’li vekillerin avukatlarından Ramazan Demir, karar için şu değerlendirmeyi yaptı:
“Karar aslında AİHM Büyük dairenin Selahattin Demirtaş kararının öbür vekiller için uyarlanmış hali. Anayasaya ve meclis teammüllerine ters bir formda kaldırılan dokunulmazlıklardan sonra başlatılan soruşturma ve yargılamalar sonucunda yapılan tutuklamalar da “siyasi saikle” yapılmıştır dedi AİHM. Ayrıyeten seçim vakti milletvekillerinin meydanlarda izletilen kelam ve tabirleri AİHM tarafından söz özgürlüğü kapsamında değerlendirilmiş oldu. AİHM’in bu kararı ile 4 Kasım 2016 operasyonu, işlenen kabahatler, çiğnen anayasa ve meclis teammüleri ile, hem de yıl dönümünde, büsbütün ifşa ve mahkum edilmiş oldu.”
Kapatma davasını etkileyecek mi?
AİHM kararıyla HDP’li vekillerin tutuklamaya mevzu kelam ve aksiyonlarının tabir özgürlüğü kapsamında görüldüğü de karar altına alınmış oldu. HDP’nin, aleyhinde açılan kapatma davasında, AİHM’nin söz özgürlüğü kapsamında gördüğü bu kelam ve hareketlerin cürüm oluşturmadığını Anayasa Mahkemesi’ne bildirmesi bekleniyor. Anayasa Mahkemesi’nin, AİHM kararları anayasanın 90. Hususu uyarınca uygulanması gerektiğinden bu müracaatları da dikkate alması gerekiyor.
TIKLAYIN | AİHM’den ortalarında Figen Yüksekdağ’ın da bulunduğu tutuklu 13 HDP’li milletvekili ile ilgili ‘hak ihlali’ kararı