“Gülmek en âlâ ilaçtır” deyişi kulağa biraz klişe gelebilir fakat değill zira gülmenin ve kahkaha atmanın, fizikî ve ruhsal sıhhat üzerine bilimsel araştırmalarla kanıtlanmış pek çok olumlu tesiri var.
Hayatınıza kahkahayı sokmanın yolları?
Gün içinde ne kadar yediğinize, ne kadar hareket ettiğinize ve ne kadar uyuduğunuza dikkat ediyor olabilirsiniz. Çünkü hepsi sıhhatiniz için çok değerli. Pekala ne kadar güldüğünüze hiç dikkat ettiniz mi? Bu bahis üzerine çalışan bağımsız sıhhat araştırmacısı Freda Gonot-Schoupinsky, Psyche’de yayımlanan yazısında en az öbürleri kadar kıymetli olan bu aksiyonun fizikî ve ruhsal sıhhat üzerine tesirlerini sıralıyor ve daha fazla gülebilmenin ipuçlarını veriyor.
Yazının kimi kısımlarını aktarıyoruz:
(…) Kahkaha, öncelikle fizikî sıhhatinize yarar sağlayabilir. Gelotolojinin (gülmenin insan fizyolojisi üzerindeki tesirlerini inceleyen psikoloji dalı) babası Amerikalı psikolog William Fry, kahkahayı “iç koşu’” olarak nitelendiriyor ve bunda da haksız değil. Hakikaten bir müddet evvel yapılan bir araştırma, gülmenin kalp atış suratı ve değişkenliği üzerinde antrenmanla benzeri bir tesire sahip olduğunu ortaya koydu. Kahkahanın başka fizyolojik yararları ortasında yeterli bir bağışıklık sistemi, kas gevşemesi ve düşük kan basıncı yer alıyor.
Yaklaşık 21 bin ileri yaştaki yetişkin ile yapılan bir araştırma ise her gün gülenlerin kalp hastalığına yakalanma mümkünlüğünün, hiç yahut neredeyse hiç gülmeyenlere nazaran daha düşük olduğunu gösterdi. Tip 2 diyabeti olan bireyler üzerinde yapılan bir öteki çalışmada, sıkıcı bir ders yerine güldürü sineması izleyenlerin kanlarında, diyabetik komplikasyonların başlangıcında rol oynayan prorerin proteini düzeylerinin azaldığı tespit edildi. Şayet fizikî bir acı çekiyorsanız gülmek imdadınıza yetişebilir çünkü komik görüntüler izlemek ağrı toleransınızı artırabilir.
Gülmenin ruhsal sıhhat ve ferdî gelişime de yararları var. Güldüğünüzde beyniniz, endorfin de dahil modunuzu yükselten kimyasallar salgılıyor ve gerilim hormonu düzeyi azalıyor. Hasebiyle gülmek, gerilim hislerini ve depresyon semptomlarını azaltabilir ve kuvvetli ortamlarla başa çıkmanıza yardımcı olabilir. Kahkaha ayrıyeten uyku kalitesini, benlik hürmetini ve yaratıcı düşünmeyi artırarak öğrenmeyi geliştiren bir ortam oluşturabilir. Bunları düşününce, şair Lord Byron’ın şu kelamlarına kulak vermek gerek: “Gülebildiğinizce gülün. Gülmek, ucuz bir ilaçtır.”
Az gülenle çok gülen bir değil
Tüm bunları umut verici bulabilir lakin hayatınızda çok fazla gülme fırsatına sahip olmadığınızı düşünebilirsiniz. Yalnız değilsiniz. ABD’de yetişkinler üzerinde yapılan bir araştırma, insanların günde ortalama 18 sefer güldüğünü, bu sayının 0 ile 89 ortasında değiştiğini ortaya koydu. Japonya’da 65 yaş ve üstü yetişkinlerle yapılan bir öteki çalışmaya nazaran bu bireylerin birçok haftada ya da her gün yalnızca birkaç kere gülüyordu, yüzde 18,8’i ise ayda dört seferden daha az güldüğünü belirtmişti. (…)
Çoğumuz gülmeyi komik bir şeye bizatihi oluşan bir reaksiyon olarak düşünürüz ancak her vakit bu türlü değildir. Bebekleri düşünün, gülmek için latifeye gereksinimleri yoktur. Birebiri bizler için de geçerli. Mizah bizi katiyetle güldürebilir lakin kendi araştırmalarıma ve öbür çalışmalara dayanarak, mizah içermeyen kahkahaların da bizi memnun edebileceğini söyleyebilirim. Sonuçta, kahkahanın yararlarını deneyimlemek için komik bir şeyin olmasını beklemek gerekmiyor.
Gülmek için yanımızda diğerlerinin da olması gerektiğine dair yanlış bir kanı da kelam konusu. Kahkaha ekseriyetle toplumsal bir davranıştır ve yanınızda biri varken gülme olasılığımız yalnız olduğumuzdan 30 kat fazladır. (…) Lakin yalnızken gülmek ve kahkahanın yararlarını deneyimlemek mümkün.
Yazar, kendinizi süratlice neşelendirmek isteyenler için kahkahanın ülkü bir ilaç olduğunu söylüyor: Sağlıklı, ücretsiz, süratli ve kolaydır. Rastgele bir ekipman satın almanıza ya da bir kulübe katılmanıza gerek yoktur, neredeyse her yerde yapabilirsiniz (cenazeler hariç). Gerilimli vakitlerde başvurabileceğimiz başka günahların tersine, hiç kalorisi de yoktur (aslında, kahkaha kalorileri yakar), düşük risklidir ve yasaldır. Kolay bir seçim üzere görünüyor değil mi? İşte başlamak için birkaç ipucu.
Tek başına gülmenin tadını çıkarın
Tek başına gülme fikrine alışmak biraz pratik gerektirebilir. Birinci adımı atmanın kolay yolu, hayatınıza nasıl daha fazla mizah katabileceğinizi düşünmektir. (…) Bunu yapmak için mizah araştırmalarının öncülerinden Amerikalı psikolog Paul McGhee’nin Humor as Survival Training for a Stressed-Out World (2010) (Stresli Bir Dünyada Hayatta Kalma Eğitimi Olarak Mizah) isimli kitabında geliştirdiği yedi “mizah alışkanlığından” kimilerini deneyebilirsiniz.
Öncelikle, kendinizi mizahla çevrelemeniz gerekiyor. Bu süreç, mizah anlayışınızı bulmayı ve hayatınıza daha fazlasını nasıl dahil edebileceğinizi düşünmeyi kapsıyor. Komik sinemalar izlemenizi ve komedyenleri dinlemenizi öneririm. Düzgün olanlar sizi tekrar tekrar güldürecektir. (…) Hayatınıza mizahı ne kadar çok davet ederseniz, gülme olasılığınız o kadar artar.
McGhee’nin ikinci önerisi, işyerinde ve meskende eğlenceli bir tavır geliştirmeye çalışmaktır. Rastgele bir şeydeki komik tarafı bulmaya ve o anda yaptığınız şeyden daha fazla keyif almaya çalışın. (…) Bunu rastgele bir fizikî antrenmandan evvel ısınma üzere düşünün, vücudunuzu ve hislerinizi gülmeye hazır hale getiriyorsunuz.
Üçüncü alışkanlık, kasıtlı olarak daha sık ve daha yürekten gülmeye çabalamaktır. Yalnızken yüksek sesle gülmek sıkıntı olabilir, lakin bunu ne kadar çok yaparsanız işiniz o kadar kolaylaşır. Eğlenceli, sevinçli ve doğal hissettiren ve kulağa beğenilen gelen bir kahkaha atmayı hedefleyin ve farklı şekiller deneyin, çünkü bunu gerçek yapmanın tek bir yolu yoktur. Örneğin, içten kahkahalar şahanedir, lakin öteki kahkaha tipleri de yararlı olabilir. Birinci başta biraz zorlanabilirsiniz lakin değerli değil (‘sahte’ sözünü kullanmıyorum, zira tüm kahkahalar gerçektir, yalnızca farklı ses sistemleri tarafından üretilirler). (…) McGhee ayrıyeten (…) kendinizi fazla ciddiye almamanızı, elinizden geldiğince kendinize gülmenizi ve gerilimin ortasında mizahı bulmaya çalışmanızı öneriyor. (…)
Kendi güldürü hünerlerinizi geliştirin
Kendi şakalarınızı yaratmak, uygun gülmenin eğlenceli bir yolu olabilir. McGhee’nin bu mevzuda birçok önerisi var. Bunlardan biri, mevcut sözlerin tekrar yorumlanmasını içeren bir söz oyunu yaratmak. (…) Öteki bir fikir de abartı kullanarak latifeler yapmayı denemek. Örneğin, “Dişimde o kadar büyük bir oyuk vardı ki diş doktorumun beni ayak hastalıkları uzmanına gönderdi” üzere.
Becerilerinizi daha da geliştirmek istiyorsanız, mizahı daha derinlemesine keşfedebilirsiniz. Örneğin, Amerikalı bağlantı uzmanı Arthur Asa Berger, The Arka of Comedy Writing (2011) (Komedi Müellifliği Sanatı) isimli kitabında 45 farklı mizah tekniğinden bahsediyor. Bunlar dört kategoriye ayrılıyor: Lisan (abartmalar, yanlış manaya, hiciv), mantık (tesadüf, hayal kırıklığı, cehalet), kimlik (teşhir, taklit, karikatür) ve hareket (kovalama, güldürü, hız). Bu fikirler, kendi mizah anlayışınızı anlamanıza yardımcı olabilir ve yepyeni latifeler yazmanızı sağlayabilir.
Kendi komedinizi yaratma talihiniz varsa, mizahınızın parlaklığına ya da utanç vericiliğine gülebilirsiniz. Sonra daha fazla gülmek için bunu diğerleriyle paylaşın. Ne kadar aptalca görünürse görünsün, içimizdeki latifeler bizi güldürüyorsa, kafidir. Sebat etmeye de paha: Zürih Üniversitesi’nden psikolog Willibald Ruch ve meslektaşları, McGhee’nin yedi mizah alışkanlığı programında bir küme yetişkine eğitim vererek mizahın sahiden de eğitilebileceğini keşfetti. Sekiz haftalık eğitim programını tamamlayan iştirakçiler, denetim kümesiyle karşılaştırıldığında, ruh hallerinin güzelleştiğini ve kendilerini daha az ciddiye aldıklarını belirtti. Daha da değerlisi, yakın arkadaşları da onların mizah anlayışının geliştiğini söylüyordu.
Mizah kullanarak diğerleriyle birlikte gülün
Yukarıdaki fikirlerin birçoklarını diğerleriyle deneyebilirsiniz, zira kahkaha bulaşıcıdır ve doğal bir toplumsal etkinliktir. Örneğin, arkadaşlarınız ve ailenizle latifeler yapmayı deneyebilirsiniz. Herkes denesin ve akabinde sonuçları birbirinizle paylaşın. Fikirleri dinlediğinizde, takdir etmeye çalışın. Diğerlerinin uğraşlarını eleştirmek kolaydır, fakat mizah yapmak kolay değildir, bu yüzden onları cesaretlendirin. Sonunda birlikte gülmek, latifelerinin komik olmadığını söylemekten daha eğlencelidir.
Mizahı arkadaşlarınızla sanal olarak da paylaşabilirsiniz. (…) Lakin ne paylaşırsanız paylaşın, mizah görgü kurallarını aklınızda bulundurun: Kahkahalara boğan şakanızı paylaşmadan evvel, kendinize bunun insanları âlâ hissettirip hissettirmeyeceğini yahut meselelere yol açıp açmayacağını sorun. Biraz alay yahut ince espriler komik olabilir, lakin kuşkunuz varsa bunların keyfini tek başınıza çıkarın
Gülmek gülmeyi getirir
Modası geçmiş esprilere bel bağlamak istemiyorsanız ya da diğerlerinin can alıcı noktayı anlamayacağından kaygı ediyorsanız, şunu unutmayın: Arkadaşlarınızla birlikte gülmek için aslında komik bir uyarana gereksiniminiz yok.
Yazar, toplumsal kahkahanın mizahtan çok bağ kurmakla ilgili olduğunu vurguluyor: Amerikalı psikolog Robert Provine, doğal sohbetlerde 1.200 zaten kahkaha örneği gözlemlemiş ve konuşmacının dinleyici gülmeden çabucak evvel söylediklerini not etmiş. Gülmeden evvelki tabirlerin sadece yüzde 10-15’inin “biraz da olsa gülünç” olarak nitelendirilebileceğini görmüş. Beşerler, “Seninle tanışmak güzeldi” yahut “Nerede kaldın?” üzere sıradan sözler karşısında çok daha sık gülüyorlardı.
(…) Bu bize neye güldüğümüzün nitekim değerli olmadığını gösteriyor, kıymetli olan gülüyor olmamız. Provine ayrıyeten konuşmacıların dinleyicilerden daha çok güldüğünü de keşfetmişti. Bu yüzden konuşurken biraz gülün ve birinin güldüğünü duyduğunuzda, gülmek için siz de efor gösterin. Fakat biriyle tanıştığınızda yüksek sesle gülmenin uygun olup olmadığından emin olun.
Başkalarıyla mizah olmaksızın gülebileceğiniz öteki uygulamalar da var. Bunlardan biri, depresyon belirtilerini ve yalnızlık hislerini azaltabilen kahkaha yogası. Kahkaha yogası, 1995 yılında Hindistan’da tıp tabibi Madan Kataria tarafından icat edildi. Başlangıçta beşerler latifeler yaparak güldüler, lakin latifeler süratle eskiyordu ve kimilerinin uygunsuz olduğu görüldü. Ancak sonra Kataria latifelere gerek olmadığını anladı, zira bir kişi güldüğünde öbürleri de gülmeye başlıyordu. Günümüzde, kahkaha yogası bir dizi eğlenceli hareket ve idmanı bir ortaya getiriyor (zorlu yoga konumları değil). Örneğin, iştirakçiler kahkahaların devamlı olmasını sağlamak için “anlamsız konuşmaya” teşvik ediliyor. Siz de birtakım çevrimiçi görüntüleri deneyerek meskende başlayabilirsiniz. Bir çalışmaya nazaran, konutta yapılan yedi günlük antrenman iştirakçilerin ruh halini güzelleştiriyor.”
https://fikirturu.com/