Dışişleri Bakanlığı, Çin’in “Ukrayna krizinin siyasi çözümü” için tekliflerini içeren “tutum belgesi” yayımladı.
Pekin’in tahlile dair izlenmesini önerdiği genel prensip ve asıllara yer verilen 12 unsurluk dokümanda, ülkelerin egemenliklerine saygın gösterilmesi, yasal güvenlik korkularının dikkate alınması, askeri bloklaşmadan kaçınılması ve gerginliklerin etaplı olarak azaltılarak ateşkesin sağlanması gerektiği vurgulandı.
Belgede büyüklüğüne, refah seviyesine, gücüne yahut zayıflığına bakılmaksızın tüm ülkelerin eşit olduğu hatırlatıldı. Birleşmiş Milletler (BM) Kuralı’nın gaye ve prensipleri doğrultusunda tüm ülkelerin bağımsızlığının, egemenliğinin ve toprak bütünlüğünün teminata alınması zorunluluğuna işaret edildi. Tüm tarafların, memleketler arası hukuka ve milletlerarası münasebetlerin temel normlarına uygun olarak, eşitliği ve adaleti sağlamak üzere birlikte çalışması gerektiği belirtildi.
Savaşların ve çatışmaların kazananının olmayacağının hatırlatıldığı dokümanda, tüm tarafların akıl ve itidalle hareket etmesi, çatışmaları ağırlaştırarak Ukrayna’daki krizin daha berbata gitmesine ve denetimden çıkmasına yol açmaktan kaçınması gerektiği tabir edildi.
Belgede, “Rusya ve Ukrayna’yı birbirine yaklaşmaları ve direkt diyaloğa en kısa vakitte tekrar başlamaları için teşvik etmeli, tansiyonun etaplı olarak azaltılarak kapsamlı bir ateşkese gidilmesini desteklemeliyiz.” denildi.
Diyaloğun ve müzakerelerin Ukrayna krizinden çıkışın tek geçerli yolu olduğuna dikkat çekilen evrakta, krizin barışçıl tahliline yönelik tüm gayretlerin teşvik edilmesi ve desteklenmesi gerektiğinin altı çizilerek barış görüşmelerinin başlatılması daveti yapıldı, Çin’in bu bahiste yapan rol oynamaya hazır olduğu kaydedildi.
Bir ülkenin güvenliğinin oburlarının güvenliği değerine sağlanamayacağı, bölgesel güvenliğin askeri blokları genişleterek garantiye alınamayacağının vurgulandığı evrakta, soğuk savaş mantığının terk edilmesi, tüm ülkelerin legal güvenlik çıkarlarının ve dertlerinin dikkate alınarak uygun karşılıkların verilmesi gereğine dikkat çekildi.
Belgede, dünyanın uzun devirli güvenliğinin fakat ortak, kapsamlı ve işbirliğine dayalı sürdürülebilir güvenlik anlayışıyla sağlanabileceğin altı çizilerek, “Avrupa’da ve Asya’da barışı ve istikrarı sağlayabilmek için, ulusal güvenliği öteki ülkelerin güvensizliği üzerine kurma teşebbüslerine karşı çıkmalı, bloklar ortası cepheleşmeyi önlemeli, istikrarlı, tesirli ve sürdürülebilir Avrupa güvenlik mimarisinin inşa edilmesini teşvik etmeliyiz.” tabirlerine yer verildi.
Savaşın ve çatışmaların yol açtığı insani krizlerin giderilmesi için tün teşebbüslerin teşvik edilmesi ve desteklenmesi gerektiğine işaret edilen dokümanda, sivillere ve sivil yerleşimlere yönelik hücumlardan kaçınılması, savaş bölgelerindeki sivillerin can güvenliği için insani koridorlar oluşturulması, insani yardım faaliyetleri için sınırsız erişim sağlanması ve daha büyük insani krizlerin ortaya çıkmasının önlemesinin gereği vurgulandı.
Belgede savaşan taraflara memleketler arası insani hukuka uyma, sivillerin ve savaş esirlerinin haklarını muhafaza daveti yapıldı.
Nükleer santraller üzere barışçıl maksatlı nükleer tesislere yönelik taarruzlardan kaçınılması, nükleer güvenlik mukavelelere ve öbür memleketler arası düzenlemelere uyarak insan eliyle yaratılabilecek bir nükleer felaketten uzaklaşılması ikazına yer verilen evrakta nükleer silahlar konusunda şunlar kaydedildi:
“Nükleer silahlar kullanılamaz, nükleer bir savaş yapılamaz. Nükleer silahların kullanımına ve kullanılması tehdidine karşı çıkmalıyız. Nükleer silahların yayılmasını önlemeli ve nükleer krizden kaçınmalıyız.”
Belgede Çin’in kimyasal ve biyolojik silahların geliştirilmesine ve kullanılmasına her şart ve koşulda karşı olduğu belirtildi.
Pekin idaresi, tavır evrakında, Ukrayna, Rusya, Türkiye ve BM ortasında tahıl koridoru muahedesinin uygulanması daveti yaparak, besin krizine karşı besin güvenliğinin geliştirilmesine yönelik teşebbüslerin desteklenmesi gerektiğini vurguladı.
Belgede memleketler arası toplumun Ukrayna’daki savaş bölgelerinin tekrar inşası için alacağı tedbirlerin kıymetinde dikkat çekilerek Çin’in bu alanda yardıma ve yapan rol oynamaya hazır olduğu kaydedildi.
Savaş nedeniyle Rusya’ya uygulanan yaptırımlara değinilen dokümanda, “Tek taraflı yaptırımlar ve çok baskılar sadece sıkıntıları çözmekte başarısız olmakla kalmıyor, yeni sıkıntıların ortaya çıkmasına da yol açıyor. Güvenlik Kurulu’nun yetki vermediği her cins tek taraflı yaptırıma karşı çıkmalıyız.” değerlendirmesi yapıldı.
Belgede ABD ve Avrupa ülkelerinin yaptırımlar konusundaki tavrı eleştirilerek, “İlgili ülkeler, tek taraflı yaptırımları ve hudut çok yargı yetkisini istismar etmeyi bırakarak Ukrayna krizinin sakinleştirilmesi için efor göstermeli, gelişmekte olan ülkelerinin ekonomilerini kalkındırması ve halklarının refahını artırması için uygun şartları yaratmalı.” görüşü lisana getirildi.
Tüm tarafların mevcut dünya ekonomik sisteminin sağlıklı işleyişini gözetmeye mecbur olduğu, dünya iktisadının politikleştirilmesine, hakimiyet aracı ve silahı haline getirilmesine karşı çıkması gerektiğine işaret edilen dokümanda, krizin tesirlerinin yayılmasının, güç, finans, tahıl ticareti ve ulaştırma alanlarında işbirliğini sekteye uğratarak global ekonomik toparlanmaya ziyan vermesinin önlenmesi gerektiği belirtildi.