Şirin Bayık
DİYARBAKIR- Maraş merkezli zelzelelerin yıkıma neden olduğu Diyarbakır’da Etraf ve Şehircilik Diyarbakır Vilayet Müdürlüğü’nün yaptığı hasar tespit çalışmalarının yüzde 65’i tamamlandı. 1140 bina için ‘acil yıkılacak ağır hasarlı’ tespiti yapılırken, 1044 bina orta hasarlı, 10 bin 977 bina az hasarlı ve 32 bin 18 bina hasarsız tespiti yapıldı. Hasarlı binalar ve sarsıntı nedeniyle yıkılan binalara ait kaçak yapıların bulunduğunu belirten İnşaat Mühendisleri Odası Diyarbakır Şube Eş Lideri Mahsun Çiya Korkmaz, “Yıkılan binaların birden fazla kaçak binalar, bilhassa Bağlar bölgesinde yıkılan üç binanın inşaat ruhsatı dahi yok” diyerek Diyarbakır’da zelzeleden sonra ortaya çıkan tablo hakkında bilgi verdi.
‘BARINMA VE YAŞAMA HAKKI NEDEN KORUNMADI?’
Deprem nedeniyle yıkılan binalar ile ilgili sorumluluğun bir bireye indirgenmesini hakikat bulmadıklarını söyleyen Korkmaz, inşaatta kontrol düzeneklerinin değerli olduğunu belirtti. Yıkılan 7 binadan 3’ünün kaçak olduğunu söyleyen Korkmaz, “Yani sorumluluğu büsbütün müteahhide atıp, müteahhit projeye uymadı ya da proje dışı yaptı diyerek işin içinden çıkamayız. Bir yapı yapılırken orada denetim düzenekleri var. Son yapılarda yapı kontrolden evvel belediyelerin denetimindeydi. Artık inşaat ruhsatı dahi olmayan bir yere bir yapı yapıldı. Orada bir barınma muhtaçlığı karşılandı diyebilirler lakin bizim de savunduğumuz barınma hakkı ve yaşama hakkı olan hak neden korunmadı?” dedi.
Mahsun Çiya Korkmaz ‘KAÇAK BİNALARLA İLGİLİ SÜREÇ BAŞLATILMADI’
Kaçak yapıların bilindiğini söyleyen Korkmaz, yetkililerin süreç yapmadığını ve kaçak yapılaşmanın belli sermaye sahiplerine açıldığını ekledi. Korkmaz, “O binalar evet eski binalardı, tahminen yıpranmış binalardı, projeye uyulmadı ancak bu binaların kaçak olduğu ya da kaçak kat atıldığı bilinen bir şeydi. Bununla ilgili yetkililer neden süreç başlatmadı? Özelikle belediyeye kayyım atandıktan sonra kaçak yapılaşmanın önü daha çok açıldı. Bilhassa bu kaçak yapılaşma sermaye sınıfına açıldı. 80’li, 90’lı yıllarda köyden kente göç ettirilenlerin barınma muhtaçlıklarını karşılamak için yapılan kaçak yapılar da var fakat bunun yanında ticari emelle yapılan yapılar var. Oteller, iş merkezleri yahut projesi beş katlı fakat imarı 6-7 katlı yapılar. Pekala binalarla ilgili ne yapılıyor? Bir sefer bunlara imar affıyla ilgili bir teminat verdiyseniz, beşerler ne diye projeye uysun ki” diyerek imar affına reaksiyon gösterdi.
‘BÜTÜN MAĞDURİYETİ O İNSANLARIN SIRTINA ATMAK AKILDAN VE VİCDANDAN UZAK’
Devletin orta hasarlı binalarda yaşayanlara daha fazla mağduriyet yaşatmaması ve bu güçlendirmenin devletin sorumluluğu olduğunu söyleyen İMO Diyarbakır Eş Lideri Korkmaz, yaklaşık 60 bin insanın etkilendiğini tabir ederek, “Orta hasarlı binalar güçlendirme ile kurtarılabilir lakin ağır hasarlı binalarda güçlendirme maliyeti çok yüksektir, o yüzden yıkılması gerekiyor. İnsanların imkanı olmazsa güçlendirme yapılamaz. Devletin güçlendirme kredisi ismi altında insanlara düşük faizli krediler verip ‘alın konutunuzu onarın’ demesini kabul etmiyoruz. Bu binaların tamiratı devlette olmalı zira sen müsaade verdin” diyerek orta hasarlı binalara iskan ruhsatını da devletin verdiğini söyledi. Korkmaz, “Bütün mağduriyeti o insanların sırtına atmak akıldan ve vicdandan uzak” dedi.
Korkmaz, “Orta hasarlı yapıda, devlet bir yıllık mühlet tanıyor. Şayet bir sene içerisinde güçlendirme yapılamazsa, sene sonunda ağır hasarlı olacak ve devlet yıkacaktır” diye uyardı.
İNSANLAR MESKENLERİNE NE VAKİT GEÇEBİLİR?
Sokakta kalan halkın meskenlerine geçmeleri konusunda, ‘orta ve ağır hasarlı meskenlere katiyetle geçmeyin’ uyarısı yapan Korkmaz, “Az hasarlı binalar dediğimiz binalarda ise yalnızca zelzelenin yarattığı etkiyi inceledik. O inceleme müddeti bir günlük değil uzun vadeli bir süreçtir. Binanın sağlam olup olmadığı ile ilgili ayrıntılı inceleme yapılmalı ve numuneler alınması gerekiyor. Numune eşliğinde binanın gerçek durumu çıkar. Sarsıntıdan ötürü kolonda yahut kirişte çatlaklar var mı diye bakıyoruz. Binaların kendi yıpranmalarından ötürü çıkan hasarlar da var. Onun için bizim az hasarlı dediğimiz binalar zelzeleden ötürü oluşmuş hasarın az olmasını gösteriyor. Biz hiçbir insanımıza konuta geçin yahut geçmeyin diyemiyoruz. Artçıların devam ettiği için risk alınmaması gerektiğini söylüyoruz. Zira binanın gerçek durumunu hala bilmiyoruz” dedi.
‘BODRUMU SU ALAN BİNALARA DİKKAT EDİLMELİ’
Su alan binalar için de ihtarda bulunan Korkmaz, Diyarbakır’da birden fazla binanı su aldığını, insanların oturdukları binayı ayda bir sefer muhakkak denetim etmeleri gerektiğini söyledi. Korkmaz, “Bina sahipleri bu mevzuyla ilgili binalarını aylık dönemler formunda denetim etmeli ve varsa suyu boşaltması gerekiyor” dedi. Korkmaz, otoparklar hakkında da ihtarlarda bulunarak, “Diyarbakır’da yapılan binaların bodrum katları sığınak olarak geçiyor lakin ilgili yönetimler, otopark olarak kullanıyor. Otopark olarak kullanılan yerlerin derhal kapatılması gerekiyor. Projede sığınak lakin otopark olarak kullanılmış ve ruhsat almış yerler var. Projesi yok bir sefer lakin belediye işletme ruhsatı vermiş. Kaçak olan bir kısma işletme ruhsat verilmiş. Muhakkak kaldırılması gerekiyor. Genel olarak riskli bir durum. Su oksitlenme yaparak demirleri eritir, betonu çürütür. Bu sistemin kalkması gerekiyor” diye konuştu.
‘STK’LAR OLARAK KONTEYNER KENT DÜŞÜNÜYORUZ’
84 sivil toplum kuruluşunun bulunduğu Kent Müdafaa ve Dayanışma Platformu’nun içinde olduklarını belirten Korkmaz, “Platform olarak bir konteyner kent yapmayı planlıyoruz. Daha yeterli ne yapabiliriz, onu konuşuyoruz. Bu süreçte insanların binalarına zelzele tahlilini uzman olmayanlara yaptırmasını hakikat bulmuyoruz. Konutunuzu güçlendirebiliriz diye ortaya çıkan şirketlere güvenmesinler. Lisanssız laboratuvar firmalarına da güvenmesinler. Bununla ilgili İnşaat Mühendisleri Odası ile görüşebilirler” diye davette bulundu.