Maraş’ın Pazarcık ve Elbistan ilçelerinde 6 Şubat günü meydana gelen ve 11 vilayette yıkıma neden olarak 39 binden fazla can kaybına yol açan sarsıntıların akabinde İstanbul’un muhtemel büyük bir sarsıntıya hazır olup olmadığı da tartışma konusu oldu.
Şehir Plancıları Odası İstanbul Şube Lideri Doç. Dr. Pelin Giritlioğlu, Vilayet Etraf Planı’nda İstanbul’un nüfus eşiği 2030’a kadar 16 milyon olarak belirlendiğini hatırlatarak, “Bu demek oluyor ki 2030 yılına kadar bu kent 16 milyon olarak planlanıyor. Lakin nüfus daha şimdiden 21 milyona dayanmış durumda. Bu plana nazaran yapılan mekânsal kararlar aslında şu anki nüfus açısından kâfi değil. Kaynak paylaşımının sıkıntılı olduğunu söylememiz gerekiyor” sözlerini kullandı.
‘ÜÇ TANE CANLI FAY ÇİZGİSİNİN ÜZERİNE 2 MİLYON NÜFUSU YIĞACAK’
Birgün’den Havva Gümüşkaya’ya konuşan Giritlioğlu, planın da olduğu üzere kalmadığına, ‘mega’ projelerle tekraren delindiğine vurgu yaparak, “Üçüncü köprü, üçüncü havalimanı, Kuzey Marmara Otoyolu, Avrasya Tüneli en son olarak da Kanal İstanbul Projesi… Üç tane canlı fay sınırının üzerine 2 milyon nüfusu yığacak olan bir projeden bahsediyoruz. Bir yandan zelzeleyle çaba edelim diyoruz, öbür yandan da sarsıntı ve diğer afet risklerini artıracak kararları hayata geçiriyoruz. Planı planla delmek yoluyla riskleri artıyoruz” halinde konuştu.
‘RANT SİYASETİ BÜTÜN KENTİ ŞEKİLLENDİRİYOR’
Kamusal alanların dönüştürülmesiyle kentin giderek afetlere karşı dirençsizleştirildiğini belirten Giritlioğlu, acil toplanma alanlarının dönüştürülmesi ile ilgili şunları söyledi:
“AVM’lere ve rezidanslara tahsis ediyoruz. Yeşil alan bırakmıyoruz, onun yerine millet bahçesi diye bir şey uyduruyoruz. İçi yapılaşmış bir alan olarak bunu koyuyoruz. Rant siyaseti bütün kenti şekillendiriyor. Plan dediğimiz şey de bunun gölgesinde kalıyor ne yazık ki… Kenti de daha fazla dirençsiz hale getiriyoruz.”
‘DENGELİ NÜFUS SİYASETİ GEREKLİ’
Maraş sarsıntısının akabinde iç göç başlaması da İstanbul’un nüfus yoğunluğunu artırdı. İstikrarlı nüfus dağılımı açısından bir siyasetin uygulanması gerektiğini söyleyen Giritlioğlu, “Türkiye’de bir tek erken Cumhuriyet devrinde nüfusun istikrarlı dağılımı açısından bir siyaset geliştirilmişti. Devlet eliyle küçük ve orta büyüklüklerdeki kentlere fabrikalar açılmıştı. O periyodun Nazilli ve Ereğli üzere küçük kentler devrin en süratli büyüyen kentleri oldu. Böylelikle küçük kentlerdekiler büyük kentlere göç etmeden kendi ömür alanlarının yakınlarında iş buldular. Bu nüfusu ülke içinde dengeleyen bir siyasetti. Bu siyaset 1945’lerden sonra terk edildi. İstanbul’da endüstrileşme ile denetimsiz bir göç başladı ve yönetilemedi. Sonuçta da devlet piyasadan büsbütün çekildi. Piyasayı ise gecekondu mafyalarına, müteahhitlere ve arazi spekülatörlerine bıraktı” dedi.
‘SANAYİNİN SEYRELTİLMESİ GEREKİYOR’
Bölgesel bir planlama yapılması gerektiğini belirten Giritlioğlu, endüstrinin seyreltilmesi gerektiğini tabir ederek şunları söyledi: “Acilen İstanbul’dan yükü almamız gerekiyor. Ne kadar fazla yükle sırtında yürürse o kadar ziyan görecek manasına geliyor. Bir de iktisat çökerse ülkede başımıza gelecekleri düşünün! Hasebiyle bölgesel planlama anlayışı içerisinde yatırımın olmadığı bölgelere yatırımların kaydırılması gerekiyor. Böylelikle aksine bir göç de başlayabilir. Orada yaşayacak sanayi emekçilerinin ömür alanlarını da düzenleyecek planlara ve önlemlere gereksinim olduğunu da hatırlatmak isterim. Büyük bir tekrar yapılanma atağına gereksinimimiz var. Bunu ülke çapında düşünerek tekrar planlamamız gerekiyor. Kaynaklarımızı tekrar paylaşmalıyız.”
‘AFET TAHLİYE YOLLARI YOK’
Üretimin merkezinde bir felaketin olması insani yardımların ulaştırılmasına yönelik de riskler barındırıyor. Hatay Havalimanı’nın hasar almasını örnek gösteren Giritlioğlu, üçüncü havaalanının riskli bir alan olduğunu hatırlattı. Kentin erişilebilirliğe hazır olmadığını söyleyen Giritlioğlu, “Afet tahliye yolları yok. Bizim kentlerimizde yüksek nitelikli güvenlikli afet tahliye yollarının kesinlikle düşünülmesi lazım. İstanbul’un orta sokaklarını düşünün, daracık yollar olağan vakitte araçlar geçmekte zorlanıyor. Bir zelzele anında o yolların tamamı kapanacak. O yolların kapanması sarsıntıda ziyan görenlere daha sıkıntı erişilmesi tahminen hiç erişilememesi demek oluyor. Münasebetiyle geniş alternatif yollara muhtaçlığımız var. Birinci sarsıntıda yarılacak yollardan bahsetmiyorum. Kamusal alanlar çok kıymetli. Kamusal alanları dönüştürdük. İstanbul’da zelzele toplanma alanları kalmadı. Bu alanların tekrar kente iade edilmesi gerekiyor. Yasal olarak toplanma alanları olarak ilan edilen yerlerin kente İstanbul halkına iadesi gerekiyor” sözlerini kullandı.
‘YARALANAN İNSANLARI YETİŞTİRECEĞİMİZ BİR TANE HASTANE YOK’
Kamu hastanelerinin de kıymetine de değinen Giritlioğlu, kent hastanesi modeliyle kent içi hastanelerin kapatıldığını vurguladı. Şişli Etfal örneğini veren Giritlioğlu, “O bölgede o kapasitede tek bir hastane yok. Bir zelzele olduğunda o bölgede yaralanan insanları yetiştireceğimiz bir tane hastane yok” sözlerini kullandı. “Mantık ne, kent içindeki hastaneleri kapatalım bir tane büyük hastane yapalım kent dışında. O da çöktüğünde ne yapacaksınız?” diyen Giritlioğlu, insanların seçeneksiz bırakıldığını belirtti.