Marmara Üniversitesi Etraf Mühendisliği Kısmı Etraf Teknolojisi Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Barış Çallı, Maraş merkezli sarsıntıdan etkilen 11 vilayette katı atık idaresi ve enkazdan çıkan molozların depolanmasına ait değerlendirmelerde bulundu.
Anadolu Ajansı’nda yer alan habere nazaran, yer alan habere nazaran, sarsıntının sıkıntı bir süreç olduğunu vurgulayan Çallı, hayatını kaybeden insanların acısının yanında öbür problemleri da beraberinde getirdiğini, zelzele sonrası önemli etraf sıkıntılarıyla karşılaşıldığına dikkat çekti.
Deprem sonrası kanalizasyon sisteminin ziyan görmesi sonucu bölgede tuvalet sıkıntısının seyyar tuvaletlerle giderilmeye çalışıldığını belirten Çallı, hasebiyle patojenler içeren ve sıhhati tehdit eden insan dışkılarının uygun formda arıtılıp bertaraf edilmesi gerektiği ihtarında bulundu.
‘YIKINTI ATIKLARININ İÇİNDEKİ KİRLETİCİLER DAHA SİNSİ’
Çallı şöyle devam etti: “Çok önemli bir insan kaybımız var. Şu anda bölgede yoğunluklu bir nüfus yaşadığını unutmamalıyız. Kentsel atık yahut evsel atık dediğimiz çöpler açığa çıkacak, bunlar havaların ısınması sonucu kokuşma ile halk sıhhati üzerinde önemli tehditler oluşturacak.”
‘BU ATIKLAR, ANINDA DEĞİL, UZUN VADEDE HASTALIKLARA YOL AÇABİLECEK BİRTAKIM KİRLETİCİLER İÇERİYOR’
Çallı, zelzele sonrası atık idaresinin kıymetli bir ayağının da afet yıkıntı atığı olduğunu ve bunun önemli boyutlara ulaştığını, ağır ve orta hasar almış binaların yıkılması sonucunda çok önemli bir atık ortaya çıkacağını aktararak şu bilgileri verdi: “Yıkıntı atıklarının içindeki kirleticiler daha sinsi. Bu atıklar, anında insanları hasta etmeyen, uzun vadede hastalıklara yol açabilecek kimi kirleticiler içeriyor. Bunun başında asbest geliyor. Asbest bilhassa 1980’li yıllara kadar ısı yalıtımı için duvarlarda ve su sistemlerinde çokça kullanılan bir materyal. Asbest binalar yıkıldığı vakit tozlu havaya karıştı. Şu anki çalışmalar esnasında toz ve tozun içindeki ağır metallerin, etrafa karışmış olabileceğini düşünüyorum.”
‘ÇEVREYLE İLGİLİ TEKNİK HUSUSLARA YÖNELİP BU BÖLGEDEKİ DERTLERİ ÇÖZMELİYİZ’
Arama kurtarma faaliyetlerine katılan ve bundan sonraki enkaz kaldırma çalışmalarına katılacak şahısların hami ekipman, maske, eldiven, gözlük, kalın iş ayakkabısı, baret takmalarının zarurî olduğunu lisana getiren Çallı, asbestin havaya kalkacak tozla birlikte solunmasının akciğer kanserine sebep olabileceğini söyledi.
Yıkıntı atıklarında bulunma ihtimali olan asbeste karşı gerekli tedbirlerin alınmasının kaçınılmaz olduğunu belirten Çallı, maske kullanımının kıymetine vurgu yaparak, “Enkaz altından hayatını kaybeden vatandaşların çıkarılması çok değerli. Yalnız bunun akabinde yıkıntı atıkları da alandan kademeli olarak uzaklaştırılmalıdır. Sarsıntı felaketinin etraf felaketine dönüşme riskiyle karşı karşıyayız. O yüzden şu anda acımızı bağrımıza basıp, bir an evvel etrafla ilgili teknik hususlara yönelip bu bölgedeki ezaları çözmeliyiz. Yıkıntı atıklarının sulak alan, orman, su kaynağı ve doğal müdafaa alanlarına değil verimsiz, tarımda kullanılmayan ve hayvanların uğrak alanı olmayan bölgelere taşınması gerekiyor. Hafriyat atıklarının çok uzak bölgelere taşınması da yüksek yakıt sarfiyatı nedeniyle uygun olmayıp önemli ekonomik bir külfet getirecektir” diye konuştu.
Çallı, Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının sarsıntıdan etkilenen kentlerde moloz ve yıkıntı atıkları için uygun alanların belirlenmesinde, bölgedeki belediyelere yol gösterebileceğini lisana getirdi. Hafriyat atıklarının yanı sıra enkaz altında kalan besi ve evcil hayvanların bertarafı ile kanalizasyon meselesinin bir an önce çözülmesi gerektiğini de söyleyen Çallı, sorunun halledilmemesi durumunda ise havaların ısınmasıyla haşerelerin taşıdığı hastalıkların insan sıhhatini derinden etkileyebileceği ihtarında bulundu.
‘ATIKLAR SİSTEMLİ BİR BİÇİMDE TOPLANMALI’
Deprem sonrası çöp toplama sürecinin zorlaştığını anlatan Çallı, belediye atıklarının sistemli bir halde toplanıp nizamlı depolama alanlarında bertaraf edilmesi gerektiğini vurgulayarak, “Deprem bölgesindeki insanların yaşadıkları süreksiz barınma merkezleri yahut konteyner kentlerde çöplerin toplanması ve uygun bir formda bertaraf edilmesinin tıpkı afet öncesi periyottaki üzere devam etmesi gerekiyor Büyükşehirlerde besin atıkları uzun periyodik açıkta tutulamaz. Sokak hayvanları, kemirgenler ve haşereler atıkları etrafa yayabilir ve bu atıklarda bulunan hastalık yapan organizmalar sulara karışabilir. Bu durum pek çok hastalığı beraberinde getirir” dedi.
Çallı, büyük yerleşim yerlerinde çöp konteynerlerinin ve çöp kamyonlarının zelzelede ziyan görmüş olabileceğini, Bakanlıkların, sarsıntı bölgesine yakın kent belediyelerinin ve STK’lerin belediye atıklarının toplanması ve tertipli depolama alanlarına götürülmesi hususlarında bölgedeki mahallî idarelere takviye olmaları gerektiğinin altını çizdi.
Afet yıkıntı atıklarının etrafa ziyan vermeyecek formda depolayacak alanların her vilayette belirlenmesi gerektiğini söyleyen Çallı, öğretim üyeleri Prof. Dr. Cihan Tuğtaş, Dr. Hatice Yeşil ve 5 öğrenci ile Dünya Sıhhat Örgütü dataları ışığında sarsıntı bölgelerinde afet sonrası katı atık idaresine ait teknik not hazırladıklarını bildirdi. Çallı, teknik notun web sayfalarında yer aldığını ve bahisle ilgilenen herkesin erişebileceğini kaydetti. Teknik nota buradan ulaşabilirsiniz. (HABER MERKEZİ)