Mart datalarına nazaran dış ticaret açığındaki süratli artış durulma işareti verdi. Artış ithalatta yüzde 4.2’ye inerken, evvelki ayın sarsıntı tesirini üzerinden atan ihracatta yüzde 4.4 oldu. Dış ticaret açığındaki süratli büyüme de yüzde 3.7 ile sonlu kaldı.
Habertürk’ten Abdurrahman Uzun’un aktardığına nazaran Mart ayında ithalatın suratını azaltan en kıymetli kalem ise güç ve altın oldu. Güç ithalatının düşmesinde petrol ve bilhassa doğalgaz fiyatlarının gerilemesi başrolü oynarken, geçen yılın mart ayında 8.4 milyar dolarlık ithalat fiyatı bu mart ayında yüzde 28 azalışla 6 milyar dolara indi.
Altın ithalatı ise ocak ve şubat aylarındaki 4-5 katlık artışlar yerine mart ayında artmaya devam etti fakat artış suratı yüzde 58 oranında kaldı. 1.3 milyar dolarlık aylık altın ithalatı martta 2 milyar dolara çıktı. Sayı şubat ayında 4.4, ocak ayında 5.2 milyar dolardı.
Abdurrahman Uzun şunları yazdı:
Turizm ve düğün hareketlerinin olağanda yılın en düşük seviyesine indiği kış döneminde altın ithalatındaki sıçrama epey dikkat cazip.
Yılın birinci üç ayında altın ithalatı 2022’deki 2.6 milyar dolardan 2023’te 11.5 milyar dolara yükseldi. Artış oranı yüzde 336 üzere çok yüksek seviyede. Gidiş bu türlü sürecekse vay halimize, yıllık bazda 45 milyar doları bulan ithalat sayısı kelam konusu olur.
Bu açıdan ithalatı yükselten talebin nereden kaynaklandığı, talebin sürüp sürmeyeceği kıymetli.
Bitişikte yer alan Ticaret Bakanlığı’nın tablosundan görülebileceği üzere, 2021 yılında 7.1 milyar dolarlık altın ithalatını 2022’de 23.4 milyar dolarlık ithalat izledi.
2021’de pandemi tesirinden ötürü düğünler de, turizm de azdı. Geçen yıl ise her ikisinde yüksek artışlar yaşandı. Hakikaten altın ithalatı da üç kattan fazla arttı.
Uzun vadede ortalamalara nazaran Türkiye aylık 1.3 milyar dolarlık, yıllık 15-16 milyar dolarlık altın ithalatı yapıyor. Son iki yılın ortalaması olarak bakıldığında hesap tutuyor.
Farklı olan 2023 yılı ithalatı. Zira gidiş bu türlü sürecekse olağan yılların üç katına çıkılması kelam konusu olacak ki, sürdürülebilir değil.
ŞİRKETLER DÖVİZ YERİNE ALTIN MI ALIYOR
Altın talebinin nereden geldiği konusunda ise sorgulamamız sonucu karşımıza şirketler çıktı. Talepteki harikulâde artış şirketler kaynaklıymış.
Seçim yılı, seçim sonrası döviz likiditesinin azalacağı ve kambiyo kısıtlamalarının gündeme gelebileceği kaygısıyla birtakım şirketler döviz yerine altın tutma eğilime geçmiş.
Tabi bu durum bilançolarda gösterilir mi ya da nasıl muhasebeleştirilir, bakacağız.
Ama gerçek durum bu ise başkanlık ve iktidar adaylarının, siyasi partilerin seçim sonrası iktisat siyasetlerini netleştirmesi, beklentileri ve seçim sürecini yönetmek açısından isabetli olur.
İş dönüp dolaşıp en başta faizin piyasa kaidelerinde değil kamunun gücüyle yapay bir istikrarda tutulmasına, cumhuriyet tarihinin en derin negatif faiz uygulamasına geliyor.
Faizden başlayan dengesizlik döviz kuruna, altın ithalatına ve dış istikrar bozulmasına, şirketler bilançolarına, likiditeyi tutma araçlarına kadar bir sürü davranış değişikliğine yol açıyor.