Manisa’nın Turgutlu ilçesindeki Kent Müzesi’nde vazife yapan genç tarihçiler Hasan Eralaca ile Mustafa Altınbaş, Osmanlı periyodu mezar taşlarından lokal tarihin izini sürmek için başladıkları çalışmada 3 bine yakın mezar taşını inceledi.
Manisa Celal Bayar Üniversitesi Tarih Kısmı mezunu 29 yaşındaki Hasancan Eralaca ile hala tıpkı üniversitede sanat tarihi öğrencisi 25 yaşındaki Mustafa Altınbaş, Turgutlu Belediyesine bağlı Kent Müzesi’ndeki vazifelerinin yanı sıra 3 yıldır köy köy dolaşarak eski mezar taşlarını arıyor.
Vatandaşların atalarından kalma mezar taşlarında yazılanları okuması için yardım istediği genç tarihçiler, İzmir ve Manisa’da 120’ye yakın köyde 3 bin civarında mezar taşını temizleyip fotoğrafladı, latin alfabesine çevirisini yaparak kayıt altına aldı.
Çalışmalarını bilimsel makale olarak yayımlayan tarihçiler, Kemalpaşa Belediyesince yayımlanan “Kemalpaşa (Nif) Tarihi Mezar Taşları” kitabının hazırlanmasına da katkı sağladı.
Hasancan Eralaca, İzmir’in Kemalpaşa ilçesinde yaşayan bir ailenin talebi üzerine başladıkları mezar taşı inceleme çalışmasının büyük ilgili gördüğünü söyledi.
.
“AİLELERİN GEÇMİŞİNİ AÇIĞA ÇIKARDIK”
Yaptıkları çalışmanın etrafta duyulmasıyla ilgi ve talebin arttığını lisana getiren Eralaca, şöyle konuştu:
“Bazen ailelerin talepleri üzerine bazen de bizim ailelere ulaşmamız suretiyle bu bilgileri onlarla paylaştık. Osmanlı arşivlerindeki datalarla mezar taşlarından çıkan dataları birleştirdiğimizde bilhassa bölgenin esaslı ailelerinin, geçmişte Osmanlı’ya ayanlık sistemi dahilinde ya da devlet memurluğu sistemi dahilinde hizmet etmiş büyük ailelerin geçmişlerini açığa çıkardık. Bölgenin toplumsal, siyasal, ekonomik durumu hakkında bilgiler de elde etmiş olduk.”
.
“ARŞİV EVRAKLARIYLA HARMANLADIK”
Mezar taşlarındaki süslemelerin ve yazı tarzlarının periyotlara nazaran farklılık gösterdiğini, birtakım mezar taşlarının devrin ömrüne dair çok kıymetli bilgiler verdiğini anlatan Eralaca, gündelik yaşantıya ait yeteri bilgi sunamayan Osmanlı arşiv evraklarını mezar taşlarından elde ettikleri bilgilerle harmanladıklarını aktardı.
Eralaca, yaptıkları çalışmaların duyulmasıyla pek çok kişinin kendilerine başvurarak, kitabe ve mezar taşlarının çevirisini istediğini lisana getirerek, “Vatandaşların yanında pek çok kurum, kuruluş ve muhtarlıktan, bölgelerinde bulunan ve kaybolmaya yüz tutmuş Osmanlı mezarlarını araştırmamızı isteyenler oluyor. Vaktimiz ve çalışmalarımız elverdiğince bu talepleri olumlu karşılıyoruz.” tabirlerini kullandı.
.
“BAYAT UZUNLUĞU TAMGASI BULDUK”
İncelemeleri sırasında Turgutlu yakınlarındaki bir köyde 24 Oğuz Boyu’ndan biri olan Bayat Boyu’nun tamgası bulunan bir mezar taşı bulduklarını aktaran Ealaca, şunları kaydetti:
“Tamgalı mezar taşları bu bölgede çok sık görülen taşlar değil. Zira Türkler bilhassa 13. yüzyıldan sonra büyük oranda yazılı mezar taşı geleneğine geçiş yaptıkları için ve bu bölge Türkler tarafından 14. yüzyılın başlarında fethedildiğinden ötürü buralarda tamgalı mezar taşlarına çok nadiren rastlanıyor. Bu mezar taşının Türklerin bu bölgeyi birinci fethettiği periyoda ilişkin olduğunu düşünüyorum.”
Sanat Tarihi Öğrencisi Mustafa Altınbaş ise mezar taşlarını okumak için köy köy dolaştıklarını ve olumlu geri dönüşler aldıklarını, bu mevzuyla ilgili bir kitap hazırlamak istediklerini söyledi.
AA