Maraş merkezli zelzeleler nedeniyle geçen hafta çarşamba gününden itibaren süreçlerin durdurulduğu Borsa İstanbul hisse ve vadeli süreç piyasaları, bir dizi önlemle bugün yine açılıyor.
Borsa İstanbul AŞ, 6 Şubat’ta gerçekleşen Maraş merkezli zelzeleler nedeniyle birinci etapta yalnızca bölgede bulunan kimi şirketlerin paylarının sürece kapatıldığını duyurmuş, öteki şirket payları için süreçler olağan sürecinde gerçekleşmişti.
Daha sonra hisse piyasası alım satım sistemine ait süreksiz önlemler de devreye alan Borsa İstanbul, açığa satış süreçlerinin yasaklandığını, ayrıyeten yatırımcılar tarafından satışa mevzu edilecek hisseler için depo kuralı uygulanacağını bildirmişti.
Söz konusu önlemlerle BIST 100 endeksi 6 Şubat’ta yüzde 1,35 kıymet kaybederek günü 4.930,18 puandan kapatırken, sonraki gün için depo kuralı yürürlükten kaldırıldı, açığa satış yasağı ise devam ettirildi.
Tedbirlere rağmen BIST 100 endeksi 7 Şubat’ta 2 kere devre kesti ve günü yüzde 8,62 kayıpla 4.505,34 puandan tamamladı. Borsadaki sert düşüşün 8 Şubat’ta da devam etmesi üzerine bu tarihteki süreçler iptal edildi.
Ayrıca hisse piyasası ile Vadeli Süreç ve Opsiyon Piyasaları (VİOP) bünyesindeki hisse ve hisse endeksi türev pazarlar da 5 iş günü boyunca kapatıldı.
Bireysel Emeklilik Sistemi’nde (BES) devlet katkısı fonlarının tahvil alma yükümlülükleri azaltılırken, taban pay senedi bulundurma yükümlülükleri artırıldı. Buna nazaran, devlet katkısı fonlarının pay senedine yapacağı yatırımlarda taban yüzde 10 seviyesinde bulunan oran yüzde 30’a yükseltildi.
Öte yandan, tek bir pay senedine fon portföyünden yatırım yapma limiti yüzde 1’inden yüzde 5’e çıkartılırken, süreksiz husus ile fonların portföy sınırlamalarına 10 gün içerisinde uyma koşulu eklendi.
GENEL HEYET KARARI ALINMAKSIZIN PAY GERİ ALIMI YAPILABİLECEK
Sermaye Piyasası Konseyi (SPK) maraş merkezli sarsıntılar nedeniyle, sarsıntının finansal piyasalar üzerindeki olumsuz tesirinin asgariye indirilebilmesi ve muhtemel yatırımcı mağduriyetlerinin önüne geçilmesi için kimi kararlar aldı.
Alınan kararlarla bilhassa zelzele bölgesinde bulunan yatırımcıların yükümlülüklerine getirememesi nedeniyle temerrüde düşmeleri hazirana kadar ertelenirken, kredili süreçlerde bulundurulması gereken özkaynak oranlarında gevşemeye gidildi.
SPK ayrıyeten şirketlerin pay geri alımı yapma konusundaki bürokratik zorlukları azaltırken, geri alınan hisselerin, alındığı tarihten itibaren 30 günlük mühlet boyunca satılamayacağını bildirdi.
SPK tarafından yayımlanan bültende aracı kurumlarca, portföy büyüklüğü 1milyon lira ve altında olan müşterilere uygulanacak azami kredi ve temerrüt faiz oranlarının makul düzeyde belirlenmesi tavsiye edildi.
Açıklamada, 30 Haziran tarihine kadar aracı kurumların hazırladığı sermaye yeterliliği tablolarında, kendi portföylerine alınan hisse senetlerine ait durum riski oranının yüzde 10 yerine yüzde 3 üzerinden, kredi hesabı altında izlenen “Diğer müşteriler” için konum riski oranının ise yüzde 8 yerine yüzde 4 üzerinden hesaplanacağı bildirildi.
Kredili Süreçler Tebliği’ne nazaran yapılacak genel süreç hududu hesaplamasında, 6 Şubat prestijiyle sarsıntı bölgesinde ikametgahı, işyeri adresi yahut şubede hesabı bulunan müşterilere kullandırılan kredilerin 30 Haziran’a kadar dikkate alınmaması gerektiği belirtilen açıklamada, “Kurul kararı uyarınca yüzde 35 olarak belirlenen başlangıç özkaynak muhafaza oranının, 10 Nisan’a kadar yüzde 20 olarak uygulanmasına karar verilmiştir.” değerlendirmesinde bulunuldu.
Açıklamada, hisseleri borsada süreç gören halka açık iştiraklerin, genel şura kararı aranmaksızın idare konseyi kararı ile geri alım programı başlatabileceği kaydedildi.
BANKALAR DA PAY GERİ ALIMINA TEŞVİK EDİLDİ
Tam mükellef sermaye şirketlerinin pay geri alımlarında vergi tevkifat oranlarının sıfırlanması kararlaştırılırken, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) da, hisseleri borsada süreç gören halka açık bankaların, 6 Şubat 2023’ten 1 Ocak 2024’e kadar geri alım yoluyla edindikleri kendi pay senetlerinin, çekirdek sermayeden indirim kalemi olarak dikkate alınmayacağını bildirdi.
Daha evvel şirketlerin kelam konusu pay ve paydaşlık hisselerinin iktisap bedeli ile prestiji pahası ortasındaki fark üzerinden yüzde 15 kar hissesi stopajı uygulanıyordu.
BORSADA FİYAT KÖTÜLEŞTİRME YAPILAMAYACAK
Borsa İstanbul, açılış seansında hisse piyasalarında ve Vadeli Süreç ve Opsiyon Piyasası’nda (VİOP) buyruk iptali, fiyat kötüleştirme ve ölçü azaltımına müsaade verilmeyeceğini duyurdu.
Değişiklikler kapsamında, VİOP ve Hisse Piyasası seans sonu saatlerinin ahenkleştirilmesi gayesi ile VİOP’ta süreç gören tüm vadeli süreç ve opsiyon mukavelelerinin seans sonu vakti 5 dakika kısaltılarak tam iş günlerinde 18.10, yarım işgünlerinde 12.40 olarak belirlenecek.
Ayrıca, VİOP’ta Hisse ve Endeks Türev Pazarlarında yer alan kontratlardaki bekleyen İptale Kadar Geçerli (İKG) ve Tarihli (TAR) buyrukların Borsa tarafından iptal edileceği belirtilen duyuruda, buyruk iptali fiyatlarının de artırıldığı kaydedildi.
Depremden etkilenen 10 vilayette faaliyet gösteren birtakım şirketlerin borsada kapatılan süreç sıraları, Kamuyu Aydınlatma Platformu’na (KAP) yapılan duyurular kapsamında yine açıldı.
Bu kapsamda Sasa Polyester, Bossa Ticaret ve Sanayi İşletmeleri, Bilici Yatırım, Sanko Pazarlama ve Rubenis Dokuma fabrikalarında değerli bir hasar oluşmadığını ve üretimin devam ettiğini duyurdu.
Arsan Tekstil’den şimdi bir açıklama yapılmazken, İskenderun Demir ve Çelik hasar tespit çalışmalarına devam edildiğini, bu süreçte üretimin durdurulduğunu bildirdi.
Aynı biçimde Hateks Hatay Dokuma İşletmeleri de üretim tesislerinde faaliyetleri büsbütün durduracak ve faaliyetlere başlanmasını engelleyecek boyutta bir hasar görülmediğini, buna rağmen çalışanlara iki hafta müsaade verildiğini bildirdi.
Bu kapsamda kelam konusu 8 şirketten 6’sının süreç sıralarının yarın açık olacağı, Hateks ve İskenderun Demir ve Çelik’in ise paylarının sürece kapatılacağı görülüyor.
ŞİRKETLER PAY GERİ ALIM KARARLARI ALDI
Kurumların pay geri alım programı için bürokratik zorlukları kaldırmasının akabinde halka açık şirketler süratlice pay geri alım programları aldı ya da var olan programlarını revize etti.
Dün akşam Kamuyu Aydınlatma Platformu’nda yayımlanan pay geri alım kararı duyurularından öne çıkanlar şöyleydi:
İş Bankası, hisse piyasasında sağlıklı fiyat oluşumunu desteklemek gayesiyle 3 milyar liralık pay geri alım programı başlatırken, Halkbank, var olan programını revize edere azami 2 milyar 250 milyon TL fiyatına kadar hisselerin geri alınmasına karar verdi.
Türk Hava Yolları (THY) da hisse piyasasında sağlıklı fiyat oluşumunu desteklemek hedefiyle 9 milyar liralık pay geri alım programı başlattığını duyurdu.
Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları, alması için ayrılacak fonun 2 milyar TL olarak belirlenmesine karar verirken, Koza Altın İşletmeleri de sermaye artırım süreci tamamlandıktan sonra, hisse geri alımına ait sürecin de kıymetlendirilerek kamuoyu ile paylaşılacağı bildirildi. (EKONOMİ SERVİSİ)