ABD’nin en tanınmış sismologlarından “Deprem Kadın” lakaplı, California’dan Dr. Lucy Jones ve tektonik hareketler uzmanı Georgia Üniversitesi Skidaway Oşinografi Enstitüsü Yöneticisi Profesör Clark Alexander, Kahramanmaraş merkezli 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki sarsıntılara ait değerlendirmelerde bulundu.
Doğu Anadolu fay çizgisinin, California’daki San Andreas fay çizgisine çok benzeyen, “doğrultu atımlı” dikey bir fay sınırı olduğunu belirten Jones,
“Bu da sarsıntının insanlara çok yakın biçimde Dünya yüzeyinin yakınına kadar salındığı, yani insanların, başka birçok zelzele tipinden çok, sarsıntının kaynağına daha yakın konumlandığı manasına gelir ve bu nedenle tam fay boyunca, nitekim çok yüksek düzeylerde sallanma görebilirsiniz”
dedi.
Jones, Türkiye’de birinci sarsıntıdan sonra yaşanan ikinci büyük sarsıntının de sıra dışı olmadığını düşündüğünü belirterek misal durumlarda görülen artçı şokların ana şoktan daha büyük olmasının birebir dağılımın bir kesimi olduğunu ve büyük fayların bu halde hareket ettiğini söz etti.
Türkiye’deki sarsıntının derinliğine ait de Jones,
“Yaklaşık 17 kilometre derinlikte başladı lakin yüzeye hakikat parçalandı. Yani onun nitekim 17 kilometrede olduğunu düşünmeyin, orası ile Dünya yüzeyi ortasındaki alandaydı. Bu sığ bir sarsıntı olarak kabul edilir”
dedi.
‘7.8 BÜYÜKLÜĞÜNDEKİ SARSINTILAR YILDA BİR İKİ KERE GÖRÜLÜR’
Jones, 7,8 büyüklüğünde zelzelenin tipik olarak dünyada yılda bir iki kere görüldüğünü lakin bunların çoklukla derin katmanlarda yahut insanları çok etkilemeyen uzak noktalarda meydana geldiğini söyledi.
İnsanların büyük fay sınırlarına yakın olmasının zelzelelerde büyük yıkıma yol açtığına dikkati çeken Jones, şöyle devam etti:
“Türkiye’nin California üzere Milletlerarası Yapı Kanunu’na uyduğunu ve kusursuz mühendislere sahip olduğunu söyleyebilirim. Burada, ABD’de, onlarla çalıştım. Onlar milletlerarası zelzele mühendisliği topluluğunun ayrılmaz bir modülü. Münasebetiyle Türkiye’nin ABD’de sahip olduğumuzdan farklı kodları yahut farklı mühendisleri olduğu söylenemez. Lakin şahane bir dizayna sahip olmanız, mükemmel bir binaya sahip olduğunuz manasına gelmiyor. Binaların olmasını istediğiniz üzere olmamasının da çeşitli sebepleri vardır.”
Eski binaların evvelki yapı kanunlarına nazaran dikildiğine işaret eden Jones, bu hususta ikinci sorunun da yeni yapı kanunlarının mahallî makamlarca denetlenmesi ve uygulanmasının değerli olduğunun altını çizdi.
Jones, Kahramanmaraş merkezli sarsıntıların vakitle azalacak artçı sallantılar dışında öbür fay çizgilerinde şiddetli sarsıntılara neden olma riskinin çok düşük olduğunu düşündüğünü kelamlarına ekledi.
“Fayın çeşidi ve bulunduğu zelzele sistemi için epey büyük bir depremdi”
Profesör Clark Alexander da California’da zelzelelere aşina olarak büyüdüğünü belirterek Türkiye’deki Doğu Anadolu fay sınırı için,
“Bu tektonik kuvvetler milyonlarca yıldır faal, münasebetiyle bu var olan fay sistemleri muhtemelen birebir cins vakit dilimlerinde zelzeleler üretmektedir”
dedi.
Alexander,
“Eğer bu sarsıntısı dünyanın başka yerlerindeki başka sarsıntılarla karşılaştırırsanız, büyük lakin şiddeti bakımından muhakkak eşsiz değil”
formunda konuştu.
Türkiye’deki zelzelenin şiddetinin fay sınırında meydana gelen parçalanmaya bağlı olduğunu vurgulayan Alexander,
“Yani bu, fayın tipi ve olduğu sarsıntı sistemi için epeyce büyük bir depremdi”
tabirini kullandı.
Alexander, bu tıp zelzelelere daha güçlü yeni bina standartlarına da dikkat edilmesi gerektiğinin altını çizerek
“Gelecekte öbür olayların da olacağını biliyoruz ve kendimizi hazırlamalıyız. Bunların ne vakit olacağını iddia edemeyiz lakin bu zelzeleleri yaşanabilir kılmak için ilerleme kaydedebiliriz”
dedi.
