Vatansızlık (veya Yurtsuzluk), hiçbir devletle uyrukluk (vatandaşlık) bağı olmayan bireyleri tanımlamak için kullanılan terim. Bu statüye sahip bireylere Vatansız yahut memleketler arası yaygın tabirle Haymatlos denmektedir.
TARİHÇE
Siyasal münasebetlere dayanarak devletler, uyruklarını yurtsuz duruma düşürebilmektedir. Naziler, 1933’te, 1914’ten sonra vatandaşlığa alınmış Musevileri yurtsuz saymış; 1941’de ise bütün Musevileri vatandaşlıktan çıkarmıştı. Devletler ortasındaki toprak hengamesi sırasında da beşerler yurtsuz kalabilir. Kağıt üzerinde vatandaş görünmesine karşın siyasal baskılar nedeniyle devlet kurumlarıyla ilgi kuramayanlara fiili yurtsuzlar, de facto vatansızlar denilmektedir. Yurtsuzlar sıklıkla hudut dışı edilebilirler. Yurtsuzlar, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne kişisel müracaatta bulunabilirler.