Çayırhan Termik Santrali’nin etrafa tesirlerini raporlayan İklim Değişikliği, Siyaset ve Araştırma Derneği, santralin kül barajının teknik ve bilimsel değerlendirmelerinin yapılmadığını ve her an yıkılma riskiyle karşı karşıya olduğunu tez etti. Dernek Lideri Baran Bozoğlu, “İstanbul’un su kaynaklarından biri Sarıyar Barajı, önemli risk altında” dedi.
Mevzuat esneklikleri ile önleri açıldı
İklim Değişikliği, Siyaset ve Araştırma Derneği, “Çevre Mevzuatına Ahenk Süreci Bağlamında: Çayırhan Termik Santrali” raporu hazırladı.
Raporun sonuçlarını düzenlenen toplantı ile kamuoyuna açıklayan Dernek Lideri Baran Bozoğlu, iklim değişikliğine sebep olan sera gazlarının yüzden 70’ten fazlasının güç üretim kaynaklı olduğunu belirterek, Paris İklim Anlaşması’nın gayelerine ulaşılabilmesi için fosil yakıt kullanımı ile oluşan sera gazlarının azaltılması gerektiğini kaydetti.
Dernek olarak bu kapsamda kömürlü termik santralleri mercek altına aldıklarını vurgulayan Bozoğlu, Türkiye’de 13 adet termik santralin ihale ile özel bölüme devredildiğini hatırlattı. Bu tesislerin çevresel yatırım yapmamalarından kaynaklı bir kısmının faaliyetlerinin 2020 yılında durdurulduğunu da hatırlatan Bozoğlu, “Çevre müsaadesi sürecine giremeyen bu tesisler ve etraf müsaadesi sürecinde olan öbür tesislerin tamamı mevzuatta yapılan esnekliklerle çalışmalarının önü açıldı ve müsaade verildi” dedi.
Ağustos ayında hudut kıymetler aşıldı
Hazırladıkları raporla Çayırhan Termik Santrali’nin etrafa tesirlerine mercek tuttuklarını lisana getiren Bozoğlu, “Türk Akreditasyon Kurumundan (TÜRKAK) akredite ve Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’ndan yetkili laboratuvarla yaptığımız 1 aylık partikül unsur 10, partikül husus 2,5, kükürt dioksit ve azot oksit ölçümlerinde Çayırhan Termik Santrali’nin havayı ağır bir formda kirlettiğini, bölgede yaşayan vatandaşlarımızda sıhhat problemleri oluşma riskinin olduğunu, kuş cenneti ve doğal ömrü direkt olumsuz etkilediğini tespit ettik” diye konuştu.
Isınmadan kaynaklı kirliliğin olmadığı periyotta Ağustos ayında ölçüm yaptıklarını anlatan Bozoğlu, Karaköy ve Uluköy bölgelerinde önemli düzeyde hava kirliliği yaşandığı görüldüğünü de aktardı.
30 günlük ölçümlerin tamamında Türkiye ve AB mevzuatlarına nazaran hudut kıymetlerin aşıldığını kaydeden Bozoğlu, şunları söyledi: “Partikül Unsur 10 ve Partikül Husus 2,5 akciğer kanseri, bronşit, kronik faranjit üzere üst ve alt teneffüs sistemi hastalıkları yapmaktadır. PM10-1 noktasında yapılan ölçüm sonuçları, ölçüm yapılan 30 günün tamamında SKHKKY’nde (çevre mevzuatımızda) belirtilen günlük ve yıllık hudut bedelleri, ölçüm yapılan 29 günün tamamında Dünya Sıhhat Örgütü’nün (DSÖ) önerdiği günlük ve ölçüm yapılan 30 günün tamamında Dünya Sıhhat Örgütü’nün (DSÖ) önerdiği yıllık kılavuz bedelleri ve Avrupa Birliği’nde (AB) geçerli olan günlük ve yıllık ortalama limit pahaları aşmaktadır.
PM10-2 noktasında yapılan ölçüm sonuçları, ölçüm yapılan 30 günün tamamında SKHKKY’ndebelirtilen günlük ve yıllık hudut kıymetleri, Dünya Sıhhat Örgütü’nün (DSÖ) önerdiği günlük ve yıllık kılavuz kıymetleri ve Avrupa Birliği’nde (AB) geçerli olan günlük ve yıllık ortalama limit kıymetleri aşmaktadır. PM2,5-1 ve PM2,5-2 noktalarında yapılan ölçüm sonuçları, ölçüm yapılan 29 günün tamamında DSÖ’ün önerdiği günlük kılavuz kıymetleri ve ölçüm yapılan 30 günün tamamında DSÖ’ün önerdiği yıllık kılavuz kıymetleri ve ölçüm yapılan 29 günün tamamında AB’de geçerli olan yıllık ortalama limit pahası aşmaktadır.“
Santral cezalara karşın çalışıyor
Çayırhan Termik Santrali’ne baca gazı limitlerine uymadığı için Şubat, Mart aylarında 176 bin 998 TL para cezası kesildiğini kaydeden Bozoğlu, tıpkı biçimde Nisan ve Mayıs aylarında da limitlere uyulmadığını lakin ikinci sefer olduğu için cezanın artırılması gerekirken tıpkı ölçüde para cezası kesildiğini söyledi.
Santralin etraf mevzuatına karşıt biçimde çalışmaya ve havayı kirletmeye devam ettiğini anlatan Bozoğlu, santrale kömür sağlayan madenin de etraf müsaadesi bulunmadığını aktardı.
Çayırhan Termik Santrali Kül Depolama Barajı çökmek üzere
Bu süreç için de yaptırım uygulanmadığını vurgulayan Bozoğlu, santraldeki kül depolama barajına ait risk ile ilgili de şu ikazlarda bulundu:
“Çayırhan termik santralinin etraf müsaadesi alma sürecinde atık alanına dair hazırlanan akademik raporda 560 metre kota kadar depolama yapılabileceği belirtilmiştir. Fakat ne kelam konusu akademik raporda ne de ilgili kurumlara verilen bilgi ve evraklarda kül barajının statiği, ayrıntılı teknik ve bilimsel değerlendirmesi bulunmamaktadır.
Yaptığımız saha araştırmalarında olağan kaidelerde 1,2 milyon ton yıllık kül oluşturan bu santralin, depo alanında 30 milyon ton civarında külün biriktiğini ön gördüğümüzde ve kotunu irdelediğimizde kül barajının her an yıkılma riski taşıdığını gözlemlemekteyiz. Kül barajının çökmesi durumunda, İstanbul’un da su kaynağı olan ve ziraî sulama için de kullanılan Sarıyar Barajı’nın önemli bir kirlilik riski altında olduğunu, barajın çeperindeki yerleşim yerlerinin risk altında olduğunu ve JuliopolisNekropol’ü olan tarihi alanın da risk altında olduğunu üzülerek paylaşmak istiyoruz.
Külün yapısına dair yapılan incelemenin periyodik hale getirilmesi gerekmektedir, külün toksik unsurlar bulundurduğu bilinmektedir. Bir an evvel kül barajına dair teknik, bilimsel incelemeler yapılarak kamuoyu ile paylaşılmalıdır.”
Kapatılması adil dönüşüm süreci ile planlanmalı
Kömürlü termik santrallerin çevreyi, doğayı kirlettiği, insan sıhhatini riske attığı tüm bilimsel çalışmalarda ortaya konulduğunu lisana getiren Bozoğlu, şöyle devam etti: “Ülkemizde bilhassa özelleştirilmiş ve özelleştirilmesi planlanan santraller günümüz teknolojisi ve bilimsel pahalarla incelendiğinde etraf kirliliği yarattığı ve bu kirliliğin önlenemediği görülmektedir. Bir taraftan hava kirliliği yaratan bu santraller öbür taraftan da oluşturdukları milyonlarca ton atıkla geri kalmışlığın sembolü haline gelmişlerdir.
Paris İklim Muahedesine taraf olan ülkemiz 2053 karbon nötr maksadını tüm dünya ile paylaşmıştır. Kelam konusu termik santraller dünyanın yaşadığı iklim krizinin ana aktörleridirler. Ülkemizin koyduğu 2053 amacına ulaşılabilmesi için de tıpkı öbür dünya ülkelerinin yaptığı üzere kömürlü termik santrallerden kademeli bir halde çıkılması planlanmalıdır. 44 yılı devirmiş bu termik santralin, ülkemize ve dünyaya örnek olacak bir biçimde kapatılmasının adil dönüşüm süreci ile planlanması, işçilerin, bu alanda ailesini geçindiren tüm tarafların ziyan görmeden yeni iş imkanları ile buluşturulması artık bir mecburilik haline geliştir.
Dünyada ve ülkemizde güç verimliliği, yenilenebilir pak güç kaynaklarına dair yeni teknoloji ve yatırımlar ağırlaşmış ve maliyetler azalmıştır. Eskimiş, kirletici yükü ağır olan termik santraller hiç kuşkusuz ömrünü doldurmuştur. Dernek olarak davetimiz, ekonomik ve toplumsal riskleri azaltmak ismine ve âlâ bir örneği hayata geçirmek ismine ülkemizin “adil dönüşüm” sürecinin Çayırhan Termik Santrali ile başlatılmasıdır.”