Cumhuriyet tarihinin en süratli artan enflasyonunun sonuçlarından biri, olağanda yatırım aracı olmayan şeyleri yatırım enstrümanı haline getirmesi oldu. Araba bunlardan biri.
Enflasyon patlayınca vatandaş TL’den kaçmaya başladı. Nereye? Çok fazla alternatif yoktu. Merkez Bankası’nın izlediği düşük faiz siyaseti nedeniyle bankaların mevduat faizi enflasyonun çok altındaydı. Dolar, birinci patlamanın akabinde 2022 başında kur muhafazalı mevduat ve Merkez Bankası rezervlerinden yapılan yüklü satışlarla denetim altına alınmıştı. Altın da dünyadaki gelişmeler nedeniyle yerinde sayıyordu. Bu şartlarda tasarruf sahipleri “mal”a atak etmeyi tercih etti. Yani elle tutulur, gözle görülür, bir yükü, hacmi olan varlıklara.
Bunların başında da konut ve araba geliyordu. Araba işte bu türlü yatırım aracı haline geldi.
Otomobile “yatırım yapanlar” 2022’de haklı çıktı. İstinye Üniversitesi öğretim üyesi Dr. Naim Çetintürk’ün verdiği bilgiye nazaran geçen yıl sıfır arabalara modeline bağlı olarak yüzde 50 ila yüzde 90 ortasında artırım geldi.
İkinci elde fiyat artışı bunun da üzerinde. Adalet Otomotiv’in kurucusu Mahmut Şahin fiyatların geçen yıl her ay, sıfır arabaya gelen artırımın birkaç puan üzerinde arttığını söylüyor.
Otomobil fiyatlarındaki süratli artışta, enflasyondan kaçan tasarruf sahiplerinin yarattığı talebin yanı sıra global ölçekteki çip krizi nedeniyle araba arzında yaşanan badire da tesirli oldu. Birinci elde gereğince araba olmayınca alıcılar ikinci ele yöneldi. Bu da ikinci elde fiyatların enflasyonun üzerinde artmasına yol açtı.
Bu yıl ne olur? Dr. Naim Çetintürk ve Mahmut Şahin, fiyat artışlarının süreceği kanısında. Beklenti, geçen yıl olduğu üzere bu yıl da ikinci elde fiyatların enflasyonun birkaç puan üzerinde artmaya devam edeceği tarafında. Bununla birlikte bu yıl fiyatların artış suratını belirleyecek birtakım değişkenler var.
Bunlardan biri Avrupa’da beklenen resesyon, yani ekonomik sakinlik. Oburu seçim.
Seçimi altılı masanın adayının kazanması durumunda ÖTV indirilir mi? Vergi gelirleri
içinde büyük hisseye sahip olduğu için bu kolay değil. Lakin olursa fiyatlar elbette ciddi
oranda düşer.
Fiyat artışını yavaşlatacak bir öbür gelişme, seçim sonrasında Merkez Bankası’na
atanacak yeni idarenin siyaset faizini artırması olur. Yüksek oranlı bir faiz artırımı
genel iktisatla birlikte araba piyasasını da yavaşlatır.
Ben seçimi muhalefetin kazanması durumunda vergi ve faiz konusundaki adımların
bir gecede değil kademeli olarak atılacağını kestirim ediyorum. Yıl sonuna kadar
otomobil fiyatlarının enflasyonun birkaç puan üzerinde artması kaçınılmaz görünüyor.