Rusya- Ukrayna savaşı nedeniyle Avrupa ülkelerinin uyguladığı ambargolara karşı, Rusya’nın da bu ülkelere doğal gaz akışına yönelik uyguladığı ambargo, birçok Avrupa ülkesinde güç krizine neden oldu. Güç fiyatlarının önemli oranlarda yükseldiği Avrupa ülkelerinin kimilerinde, tüketimi azaltmak maksatlı klimaların yazın 27, kışın 18 dereceyle sonlandırılması, klima açıkken kapıların açılmasının yasaklanması, gereksiz aydınlatmaların durdurulması üzere usuller hayata geçirildi.
ENERJİ KRİZİ ÜRETİMİ DÜŞÜRDÜ
Avrupalı tıp operatörleri de kış periyodunu kapsayacak formda, Akdeniz kıyılarında sıcak ülkelerdeki otellerde Avrupalıların kışı geçirmelerine yönelik uygun fiyatlı ve 2 ayı bulan vadeli tatil kampanyalarını devreye soktu. Avrupa’daki güç krizi tüm bunların yanında kış periyodu örtü altı üretimini de olumsuz etkiledi. Başta domates olmak üzere birçok yaş meyve zerzevat üreticisi, güç fiyatlarındaki çok artışlar nedeniyle üretimden çekildi.
ROTA ANTALYA’YA ÇEVRİLDİ
Avrupa’daki birçok büyük süpermarket zinciri ve tedarikçi, bu yıl yüzde 30- 40 civarında üretim boşluğundan kaynaklanacak muhtaçlığı giderebilmek için Türkiye’de kış periyodunun üretim merkezi Antalya’ya rotayı çevirdi. Antalya’da, önümüzdeki kış için yaş meyve ve zerzevat başta olmak üzere tüm besin eserlerine yönelik ikili iş görüşmeleri yapılmaya ve kontratlar imzalanmaya başlandı.
AVRUPA’DAKİ ÜRETİMDE YÜZDE 30- 40’LIK DÜŞÜŞ
Batı Akdeniz İhracatçıları Birliği (BAİB) Lideri Ümit Mirza Çavuşoğlu, Avrupa’nın, bilhassa Rusya- Ukrayna savaşında tam planlayamadığı sebeplerle önemli bir güç krizine girdiğine dikkati çekerek, “Bunun tesirlerini de görmeye başladılar. Geçen yıl bunu hissetmiştik, bilhassa yaş meyve zerzevat üretiminde seralarda çok yüksek doğal gaz fiyatları hasebiyle birçok üreticinin üretim yapamadığını biliyoruz. Bu nedenle geçen yıl Türkiye’den talepler artmıştı. Bu yıl bunu aşabileceklerini düşünürlerken, yanlış siyasetler sonucunda önemli güç krizine girdiler. Varsayımımız ve yaptığımız görüşmelere nazaran, üretimlerde yüzde 30- 40 ortası oranda düşüş yaşanıyor” dedi.
BÜYÜK MARKET ZİNCİRLERİ GÖRÜŞMELER YAPIYOR
Bu nedenle Avrupa’nın çabucak arayışa girdiğini, en değerli ülke olarak da karşılarına Türkiye’nin çıktığını söyleyen Çavuşoğlu, “Birkaç aydır çok önemli görüşmeler gerçekleştiriliyor. Bilhassa büyük market zincirleri, Antalya ve civarında araştırmalar ve görüşmelerde bulunuyor. Önemli eksiklikleri olacağını biliyoruz ve bu nedenle üreticilerimizle birlikte biz de önemli hazırlıklar yaptık. Natürel önceliğimiz, milletimizin besin gereksinimlerini karşılamak ve haricinde ihracatla fazlamızı kıymetlendirmek. Maksadımız olabildiğince fazla üretip, olabildiğince fazla ihracat yaparak ülkeye döviz girdisini artırmak” diye konuştu.
TÜM BESİN ESERLERİNE TALEP
Avrupa’nın şu andaki taleplerinin meyve-sebzenin yanında tüm besin eserlerine yönelik olduğuna dikkati çeken BAİB Lideri Çavuşoğlu, bu nedenle hem üretim hem döviz girdisinin artacağını kaydetti. Kış devri için iklim değişikliğine bağlı kaygıları olduğunu da belirten Çavuşoğlu, “Geçen yıl da yaşadığımız iklim değişikliğine bağlı soğuk havalar yahut farklı iklimsel özellikler nedeniyle üretim düşerse dert yaşanabilir. Fakat öngörümüz hem üretimimizi hem de ihracatımızı artırabileceğimiz yönünde” dedi.
HASAT PERİYODU BİREBİR, AVRUPA’DA ÖNEMLİ EKSİK OLACAK
Kış devri Avrupa’da İspanya, Hollanda, Belçika, İtalya, Fransa üzere ülkelerin üretimde öne çıktığını belirten Çavuşoğlu, “Geçen yıl Hollanda’da en büyük etkiyi gördük ve önemli düşüşler yaşandı. Esasen bizdeki artışların bir sebebi Hollanda’daki düşüşlerden kaynaklıydı. Bu yıl onlarda da bizdeki üzere ekim süreci bitti, artık hasat bekleniyor. Yaklaşık 1 ay, 40 gün sonra bizde de onlarda da hasat başlayacak, lakin onlarda önemli bir eksik olacağını görüyoruz” diye konuştu.
KIŞ TURİZMİNDEKİ TÜKETİM DE İHRACAT SAYILIR
Avrupalı emeklilerin, güç kullanımının minimuma düşürülmesi için kış devri ülkemize tatile gönderilmesine yönelik çalışmalara da değinen Çavuşoğlu, şunları söyledi:
“Tabii ki bizler üretimimizin bir kısmını da turizmde değerlendireceğiz. İster istemez üretim ölçümüzü artırmamız gerekiyor. Yapılacak tüketim her ne kadar iç piyasadaki bir tüketim üzere görünse de kış turizminin de çok canlı olacağını iddia ediyoruz ve burada da önemli bir tüketim olacağını öngörüyoruz. Bunun da aslında bir döviz geliri olarak görülmesi gerekiyor.”
DOMATES FİYATI 2- 2.2 EURO’YA ÇIKTI
Antalya Ticaret Borsası (ATB) İdare Heyeti Üyesi, ihracatçı Cüneyt Doğan, Avrupa’da da güç ve elektrik girdi maliyetlerinde artışlar olduğunu belirterek, şöyle konuştu:
“Avrupa’da üreticilerin de bu sebeple üretimden geri çekildiği söyleniyor. Bu yüzden Avrupa’daki birçok tedarikçinin Antalya’da bilhassa topraksız tarım yapılan büyük seralarla muahedeler yaptığı belirtiliyor. Bu ortada 2 euro yahut üzerinde domates fiyatları oluştu. Lakin bu tüm domates çeşitlerini kapsamıyor. 2 yahut 2,2 euronun bütün dönemi mu yoksa 2-3 ayı mı kapsadığını bilmiyoruz. Olağanda Avrupa’da ocak-nisan sonu ortası üretim az ve gümrük vergisini artıyorlardı. Fakat kendi üretimlerinde düşüş olduğundan geçen sene artırmadılar. Bu sene de gümrük vergisini artırmazlar ise bütün dönemi olumlu etkileyebilir. Olağan bu fiyatlar yalnızca topraksız tarım domates için geçerli. Domateste çok çeşitlilik var. Kokteyl, salkım, pembe ve birçok çeşit, hepsinde tıpkı fiyat olacak diye bir durum yok.”
Önümüzdeki kış için Türkiye iç piyasasında da herkesin, ‘Domates 40-50 lira olacak, bütün dönem mu olacak, biz bu paralara domates mi alacağız’ diye tereddüdü olduğunu belirten Doğan, “Avrupalı bugün domatesi niçin üretemiyor, girdi maliyetleri çok fazlalaştığı için domatesini yahut başka eserlerini üretemiyor. Bizim girdi maliyetlerimizde de çok artış var. Çiftçimizin para kazanması, bu işten uzaklaşmaması lazım. Çiftçimiz para kazanmaz, bu işten uzaklaşırsa, ileriki yıllarda tıpkı duruma biz de düşebiliriz. ‘Domatesi nereden ithal edeceğiz’ durumuna düşebiliriz” diye konuştu. (DHA)