Asya’daki cennet Keşmir: 1947’den günümüze Hindistan ile Pakistan’ı üç kez savaşa sürükledi

Hint Alt Kıtası’nın kuzey hududunu oluşturan Keşmir, günümüzde Hindistan, Pakistan ve Çin ortasında paylaştırılmış tarihî bir bölgedir. Rakımının yüksekliğinden ötürü atmosferi ve doğal güzellikleriyle nefesleri kesen Keşmir, 1947’de Hint Alt Kıtası’nın Hindistan ve Pakistan isminde iki devlete ayrılmasından günümüze, stratejik çatışmaların da odağına yerleşmiş durumda. Son yıllarda denkleme Çin’in dâhil olması ise, bölgenin milletlerarası düzlemdeki kıymetini gösteren bir diğer gelişme.

Keşmir’in Hindistan’da kalan kısmı Jammu-Keşmir (başkenti Srinagar) olarak anılırken, Pakistan kısmı Azad Keşmir (başkenti Muzafferabad) ismiyle varlığını sürdürüyor.

Hindistan ve Pakistan’ın tarih sahnesine çıkmasının çabucak akabinde, bu iki ülke ortasında 1947’de patlak veren birinci savaş, Keşmir’in kimin denetiminde kalacağı sıkıntısından kaynaklanmıştı. 1965 ve 1999’da iki savaşa daha bahis olan Keşmir sıkıntısı, en az 20 bin insanın hayatını kaybettiği bir girdaba dönüştü.

Stratejik pozisyonu ve doğal kaynakları nedeniyle paylaşılamayan Keşmir, tıpkı Filistin sıkıntısı üzere, Birleşmiş Milletler’in gündemine de taşındı. Hindistan hükümeti BM’de alınan kararları kulak arkası ederken, Pakistan’ın bu bahisteki şikâyetleri dikkate alınmıyor. Keşmir’de yaşayan Müslüman nüfus ise sesini dünyaya duyurmakta zorlanıyor. Keşmir krizinin yakın vadede bütün tarafları mutlu edecek bir tahlile kavuşması beklenmiyor.

1850’lerden itibaren işgal ettiği Hint Alt Kıtası’ndan 1947’de çekilmeye karar veren İngiliz idaresi, müstakbel Hindistan ve Pakistan’ın sonlarının belirlenmesi işini Sir Cyril Radcliffe isminde bir avukata emanet etmişti. Hayatı boyunca Asya’ya hiç adım atmamış olan Radcliffe, Lahor’daki bir otelde, masa başında çalakalem çizdiği haritayla Hindistan-Pakistan hududunu belirledi. Radcliff’in çizdiği sonlar insanların pratik hayatlarını ve kültürlerini hiçe sayıyordu. Keşmir ise olduğu üzere bırakılmıştı. Taksim planının uygulanmasından evvel Avrupa’ya dönen Radcliffe, yıllar sonra verdiği bir röportajda “Keşmir’in ismini İngiltere’ye döndükten sonra duydum” diyecekti.

Günümüzde Hindistan tarafından yönetilen Jammu-Keşmir’de nüfusun çoğunluğunu Müslümanlar oluşturuyor. Bölgenin 13 milyonu aşan nüfusunun yaklaşık yüzde 70’i Müslüman. Hindistan idaresi, buna karşın hem bölgede demografik düzenlemeler yaparak Hinduları iskân etmek suretiyle hem de askerî önlemler yoluyla Müslümanları denetim altında tutmaya çalışıyor. Pakistan ise, Jammu-Keşmir’in tarihî bir hak olarak kendisine bölümü için memleketler arası alandaki teşebbüslerini sürdürüyor.