KONYA (İGFA) – Arabuluculuk konusunda kıymetli düzenlemeler yapıldı.
Konya Ticaret Odası (KTO) Karatay Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekan Yardımcısı Dr. Aytekin Çelik, kelam konusu düzenlemelerle dava açmadan evvel arabulucuya başvurulması gereken uyuşmazlıkların kapsamının kıymetli ölçüde genişletildiğini belirterek, mevzulara açıklık getirdi.
Arabuluculuğun genelde isteğe bağlı olarak kullanılan bir uyuşmazlık tahlil yolu olduğunu söyleyen Konya Ticaret Odası (KTO) Karatay Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekan Yardımcısı Dr. Aytekin Çelik; “Arabuluculuk genelde isteğe bağlı olarak kullanılan bir tahlil yolu olarak karşımıza çıkıyor. Lakin, toplumsal barışa katkı sağlamak ve yargının iş yükünü azaltmak maksadıyla kimi uyuşmazlıklarda dava açmadan evvel arabulucuya başvurulması mecburî tutulmuştur.Buna nazaran belli nitelikteki işçi-işveren uyuşmazlıklarında, ticari uyuşmazlıklarda ve tüketici uyuşmazlıklarında dava açılmadan evvel arabulucuya başvurulması zaruridir. Kelam konusu uyuşmazlıklarda arabulucuya başvurulmadan dava açılması halinde mahkeme tarafından davanın yöntemden reddine karar verilmesi gerekir. Bu kapsamda yer alan uyuşmazlıklar ‘dava kuralı arabuluculuk’ olarak adlandırılmaktadır” dedi.
DAVA AÇMADAN EVVEL ARABULUCUYA BAŞVURULMASI GEREKEN YENİ UYUŞMAZLIK TÜRLERİ
Dava açmadan evvel arabulucuya başvurulması gereken yeni uyuşmazlık çeşitleri hakkında değerli bilgiler veren Çelik; “Dava açmadan evvel arabulucuya başvurulması mecburî olan uyuşmazlıkların kapsamı 01.09.2023 tarihi itibariyle değerli ölçüde genişlemektedir. 7445 sayılı kanun ile getirilen düzenlemeler çerçevesinde esasen dava kaidesi arabuluculuk kapsamında yer alan işçi-işveren uyuşmazlıkları ile ticari uyuşmazlıkların kapsamı genişletildiği üzere mevcut uyuşmazlıklara yenileri de eklenmiştir. Buna nazaran 1.9.2023 tarihinden itibaren işçi-işveren uyuşmazlıkları ile ticari uyuşmazlıklarda tazminat ve alacak davalarının dışında aksi tespit, itirazın iptali ve istirdat davaları da dava kuralı arabuluculuk kapsamına alınmıştır. Bunların dışında kira alakasından kaynaklanan uyuşmazlıklar, iştirakin giderilmesinden kaynaklanan uyuşmazlıklar, Kat Mülkiyeti Kanunundan kaynaklanan uyuşmazlıklar, komşu hakkından kaynaklanan uyuşmazlıklar ile ziraî üretim mukavelesinden kaynaklanan uyuşmazlıklarda dava açılmadan evvel arabulucuya başvurulması zorunludur” diye konuştu.
KİRA MUKAVELESİNDEN KAYNAKLANAN HER TÜRLÜ UYUŞMAZLIKTA DAVA AÇMADAN EVVEL ARABULUCUYA BAŞVURULMASI GEREKİR Mİ?
Kira kontratından kaynaklanan her türlü uyuşmazlıkta dava açmadan evvel arabulucuya başvurulması gerekir mi sorusunu yanıtlayan Çelik; “01.09.2023 tarihinden sonra kira uyuşmazlıklarında dava açılmada evvel arabulucuya başvurulması zarurî hale gelecek. Lakin kira mukavelesinden kaynaklanan kimi uyuşmazlıklarda dava açılmadan evvel arabulucuya başvurulması mecburî değildir. Buna nazaran kira ilgilerinde kiralanan taşınmazların 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununa nazaran ilamsız icra yoluyla tahliyesine ait kararlar dava koşulu olarak arabuluculuk metoduna tabi değildir. Bu kapsamda, icra mahkemesine yapılacak itirazın kaldırılması talepleri ile tahliye talepleri dava koşulu olarak arabuluculuğa tabi olmayacaktır. Bu çerçevede kira borcunu ödenmemesi sebebiyle yapılan ilamsız icra takibine itiraz edilmemesi yahut ödeme yapılmaması halinde tahliye talebiyle icra mahkemesine başvurulabilmesi mümkündür. Kelam konusu durumda arabulucuya başvurulması mecburî değildir. Tıpkı halde tahliye taahhüdüne dayanarak gerçekleştirilen ilamsız takiplerde de takibe itiraz edilmesi halinde açılacak olan tahliye davalarında da arabulucuya başvurulması mecburî değildir. Kelam konusu istisnaların dışında kira mukavelesinden kaynaklanan başka uyuşmazlıklarda dava açılmadan evvel arabulucuya başvurulması zaruridir. Bu sebeple kiralanın ilamsız icra yoluyla tahliyesi dışındaki tahliyeye ait uyuşmazlıklar, kira bedelinin tespiti, kira bedelinin uyarlanmasına ait uyuşmazlıklar ve kiracı ile kiralayan ortasındaki öteki tazminat ve alacak taleplerine ait uyuşmazlıklarda dava açmadan evvel arabulucuya başvurulması gerekmektedir” tabirlerini kullandı.
“KİRACI YAHUT MÜLKÜ KİRALAYANIN ARABULUCULUK MÜRACAATINDA BULUNABİLMESİ MÜMKÜNDÜR”
Arabulucu hizmeti için adliyelerdeki arabuluculuk ofislerine başvurulması gerektiğinin altını çizen Çelik; “Kiracı yahut mülkü kiralayanın arabuluculuk müracaatında bulunabilmesi mümkündür. Müracaatta bulunulmasından sonra arabuluculuk ofisi tarafından sicile kayıtlı olan arabuluculardan birisi görevlendirilir. Arabulucu görevlendirildikten sonra taraflarla görüşerek uyuşmazlık konusunda bilgi edinir. Uyuşmazlık konusunda bilgi edinilmesinden sonra uygun bir gün ve saat belirlenerek arabuluculuk birinci toplantısı yapılır. Toplantıya taraflar şahsen katılabilecekleri üzere avukatları da katılabilir.Arabulucu taraflarla birlikte görüşebileceği üzere başka ayrı da görüşebilir. Arabulucunun hâkim yahut hakem üzere karar verici bir rolü bulunmamaktadır. Birebir formda arabulucunun uyuşmazlık hususuyla ilgili hukuksal kıymetlendirme yapabilmesi, taraflara hukuksal telkin ve tavsiyelerde bulunabilmesi mümkün değildir. Arabulucunun vazifesi taraflar ortasındaki irtibatı sağlayarak uyuşmazlığın tahlile kavuşturulmasına yardımcı olmaktır. ” dedi.
“ARABULUCULUK SÜRECİ, ARABULUCUNUN GÖREVLENDİRİLDİĞİ TARİHTEN İTİBAREN 3 HAFTA İÇERİSİNDE TAMAMLANMAK ZORUNDADIR”
Arabuluculuk süreci ve fiyatını kimin ödeyeceğine dair bilgiler veren Dr. Aytekin Çelik; “Arabuluculuk süreci, arabulucunun görevlendirildiği tarihten itibaren 3 hafta içerisinde tamamlanmak zorundadır. Arabulucu gerekli görürse süreci 1 hafta daha uzatabilir. Münasebetiyle arabuluculuk süreci en fazla 4 hafta sürebilir. Müddetin dolmasına karşın taraflar anlaşamamışlarsa arabulucu süreci tarafların anlaşamadığı halinde sona erdirir. Arabuluculuk süreci sonunda tarafların muahedesi halinde arabulucunun fiyatı taraflarca ödenir. Arabulucuya ödenecek olan fiyat, minimum fiyat tarifesinde belirtilenin altında olamaz. Aksi kararlaştırılmamışsa, arabulucunun fiyatı taraflarca eşit bir halde ödenir. Lakin taraflardan birisinin arabuluculuk fiyatının tamamını ödeyeceği de kararlaştırılabilir. Tarafların anlaşamaması halinde her iki tarafın ödemesi gereken iki saatlik arabuluculuk fiyatı devlet tarafından karşılanır. Görüşmelerin iki saatten fazla sürmesi halinde iki saati aşan kısımların taraflarca ödenmesi gerekir” diye konuştu.
“TARAFLAR MUAHEDE YAPMAK İSTEMİYORLARSA SÜREÇ ANLAŞAMAMA BİÇİMİNDE SONA ERDİRİLİR”
Kira mukavelesinden kaynaklanan uyuşmazlıklarda dava açmadan evvel arabulucuya başvurulması zarurî olduğu için arabulucunun taraflarla birlikte belirleyeceği birinci oturum toplantısına tarafların katılmasının zorunluluğunu bildiren Çelik; “İlk oturum toplantısına mazeretsiz bir biçimde katılmayan taraf uyuşmazlık hususuyla ilgili olarak dava açıldığında davayı kazansa bile yargılama masraflarını ödemek zorunda kalır. Ayrıyeten kelam konusu kişi lehine vekalet fiyatına hükmedilemez. Mazeretin haklı olup olmadığı davaya bakan mahkeme tarafından kıymetlendirilir.Arabuluculuk sürecine başvurulmasından sonra yalnızca birinci oturum toplantısına mazeretsiz bir halde katılmamak taraflar açısından olumsuz bir sonuç doğurur. Taraflar birinci oturum toplantısına katıldıktan sonra istedikleri vakit süreci sona erdirebilir. Taraflardan birisinin sürece devam etmeyeceğini bildirmesi halinde arabuluculuk süreci sona erer. Birebir formda mutabakat yapıp yapmamakta tarafların inisiyatifindedir. Taraflar mutabakat yapmak istemiyorlarsa süreç anlaşamama biçiminde sona erdirilir” dedi.
“SON TUTANAKTA TARAFLARIN ANLAŞTIKLARI BELİRTİLEN UYUŞMAZLIKLARLA İLGİLİ OLARAK ARTIK DAVA AÇILABİLMESİ MÜMKÜN DEĞİLDİR”
Arabuluculuk görüşmeleri sonucunda tarafların muahedesi halinde arabulucu ve taraflarca düzenlenecek son tutanakta tarafların anlaştıkları ve varsa anlaşamadıkları konuların belirtildiğini ileten Çelik; “Son tutanakta tarafların anlaştıkları belirtilen uyuşmazlıklarla ilgili olarak artık dava açılabilmesi mümkün değildir.Arabuluculuk sürecinin mutabakatla sonuçlanması ve taraflarca talep edilmesi halinde bir mutabakat dokümanı düzenlenebilir. Mutabakat evrakında tarafların anlaştıkları konulara yer verilir. Taraflar, kelam konusu mutabakat dokümanına uygun hareket etmezlerse Sulh Hukuk Mahkemesi’ne başvurularak icra edilebilirlik şerhi alınabilir. Kelam konusu şerhin alınması halinde muahede dokümanının bir mahkeme kararı üzere ilamlı icra takibine konulabilmesi mümkündür” dedi.