Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK), Ankara Kızılay’da Afrika yemekleri yapan ve tekraren isim ve tabelasını değiştirmek zorunda kalan Saab kafenin sahibi Muhammed İsa Abdullah’ın İçişleri Bakanlığı tarafından “ırk ve etnik köken temelinde ayrımcılık ve makûs muameleye” uğradığı argümanıyla yaptığı başvuruyu reddetti. Kurum, Abdullah’ın polis tarafından uğradığı baskıya ait sunduğu görüntüler ile şahit tabirlerini ihlal için kâfi bulmadı. 5’e karşı 6 oyla alınan karara muhalif kalan üyeler ise müracaatçının kendisine yönelik baskı ve ayrımcılığı sunduğu görüntülerdeki kuvvetli emarelerle desteklemesine rağmen, “İçişleri Bakanlığınca ayrımcılık yasağının ihlal edildiği savlarının aksini kanıtlayıcı bilgi ya da doküman sunulmadığı ve kolluk faaliyeti kapsamında yapılan farklı muameleyi haklı kılacak bir gerekçelendirme yapılmadığını” belirtti.
“Kızılay’da Somalili istemiyorum”
Ret münasebeti: “Videoda gülüşmeler var”
Kurum Abdullah’ın başvurusunu kıymetlendirerek reddetti. Kurumun ret kararında, müracaatçının gözaltında makus muamele gördüğüne ait tezlerinin soyut olduğu ve beyanlarında çelişki bulunduğu öne sürülerek, sunduğu imgelerde de kendisine ilişkin bir özçekim görüntüsünde gülüşme sesleri olduğu, bu nedenle başvuranın makûs muameleye uğradığına ait kanaat oluşmadığı tabir edildi. Müracaatçının, Ankara Göçmen Kaçakçılığıyla Gayret ve Hudut Kapıları Şube Müdürlüğünde tutulduğu müddette şartların yetersiz olduğunu söylemesine rağmen bir komiserin kendilerine olumlu yaklaştığını söylemesini “tutarsızlık” olarak pahalandıran Kurum, “İlgililerin süreçteki olumlu tutumları da nazara alındığında başvuranın argümanlarının tutarlılık taşımadığı, tezlerinin uygun kanıtlarla desteklenmediği ve makul kuşku kalmayacak formda kanıtlanamadığı” gerekçesiyle berbat muamele yasağının ihlal edilmediğine karar verdi.
“Denetimler mevzuat kapsamında”
Kurum, ırk ve etnik köken temelinde ayrımcılık argümanını ise farklı münasebetlerle reddetti. İçişleri Bakanlığınca müracaata karşı verilen karşılıklarda Abdullah’a ilişkin işyerinin çalışma müsaadesi ve işletme denetimleri kapsamında denetlendiğinin kaydedildiği aktarılan Kurum kararında, kontrollerin mevzuat kapsamında yapıldığı belirtildi. Kararda, polis tarafından restorandaki müşterilere yapılan kimlik denetimlerinin de kamu tertibinin sağlanması hedefiyle gerçekleştirildiği tabir edilerek, “İşletmenin çoğunlukla yabancı asıllı şahıslara hizmet verdiği de dikkate alındığında ülkeye kaçak giriş yapan bireylerin olup olmadığının tespiti açısından da kimlik denetimlerinin kamu güvenliğini müdafaayı hedeflediği değerlendirilmektedir” denildi.
“Uygulamalar haklı ve objektif nedenlere dayanıyor”
İçişleri Bakanlığınca, işletme tabelasının zorla değiştirilmesine ait argümana verilen yanıtta, tabelalar için kuralların Türk Standartları Enstitüsü tarafından belirlendiği, polisin denetlemelerinin de bu kapsamda olduğu formundaki cevabına yer verilen kararda “dolayısıyla uygulamanın haklı ve objektif bir nedenden kaynaklandığı anlaşılmaktadır” tabirlerine yer verildi. Kararda polisin mevzuat kapsamında uygulama yaptığı vurgulanarak, şöyle denildi: “Uygulamaların mevzuata uygunluğu sağlamayı ve kamu tertibi ile güvenliğini müdafaayı amaçladığı, hasebiyle uygulamaların legal bir hedefe dayandığı ve kolluk faaliyetlerinin haklı ve objektif bir nedenden kaynaklandığı değerlendirilmiştir. Anılan sebeplerle kolluk faaliyetlerinin yürütülmesi sırasında eşitlik unsuruna ters davranılmayarak ırk ve etnik köken temelinde ayrımcılık yasağının ihlal edilmediği kanaatine varılmıştır”
5 üye muhalif kaldı
11 üyeli Kurum kararı 5’e karşı 6 oyla alındı. Karara muhalif kalan üyeler ise, makûs muamele istikametinden bir ihlal olmadığı lakin ırk ve etnik köken temelinde ayrımcılık yasağının ihlal edildiği gerekçesiyle şerh düştü. Muhalefet şerhlerinde, müracaatçının savlarına ait sunduğu görüntüler ile içeriğinde yer alan röportajlardan, yapılan kontrollerin ırk ve etnik köken temelinde farklı uygulama teşkil ettiği, kontroller ile ulaşılmak istenen emel ortasında adil bir istikrar kurulmadığı, başvurana orantısız bir külfet yüklediği, münasebetiyle yapılan uygulamanın orantılı ve ölçülü olmadığının anlaşıldığı kaydedildi.
“Bakanlık haklı bir gerekçelendirme yapamadı”
İşletme tabelasının kolluk güçleri tarafından zorla boyatıldığına ait tezlerine ait kıymetlendirme de yapılan şerh yazısında, “sunulan imaj ve kayıtlardan bu uygulamanın, başvurana orantısız bir yük yüklediği bedellendirilen uygulamaların devamı niteliğinde olduğu ve yapılan kontrollerin bu tarafıyla de ulaşılmak istenen gaye ile makul bir istikrar içinde olmadığı değerlendirilmektedir” denildi. Şerh yazısında, görüntülerdeki röportajların savları takviyeler nitelikte olduğuna da vurgu yapılarak, “Başvuranın ayrımcılık tezlerinin gerçekliğine ait kuvvetli emarelerin ve karine oluşturan olguların varlığını ortaya koyduğu ve ispat yükünün yer değiştirerek muhatapta olduğu kıymetlendirilmektedir. Fakat muhatap tarafından başvuranın ayrımcılık yasağının ihlal edildiği savlarının aksini kanıtlayıcı bilgi ya da doküman sunulmadığı ve kolluk faaliyeti kapsamında yapılan farklı muameleyi haklı kılacak bir gerekçelendirme yapılmadığı değerlendirilmiştir” tabirleri kullanıldı.
“Ayrımcılık yasağı ihlal edildi”
Şerh yazısında, polis kontrolünün legal bir hedef taşımasına rağmen, tavır ve kontrolün uygulanma biçiminin ölçülü olmadığı kaydedilerek, şöyle denildi:
“Uygulamada makul bir istikrarın gözetilmediği, muhatap Kurumun başvuranın ayrımcılık yasağı ihlaline ait savlarını çürütemediği ve kolluk faaliyetlerinin yürütülmesi sırasında eşitlik unsuruna karşıt davranarak ırk ve etnik köken temelinde ayrımcılık yasağını ihlal ettiği değerlendirilmektedir”