Soutik Biswas | BBC Hindistan Muhabiri
Hindistan’daki gazetelerin Rishi Sunak’ın İngiltere Başbakanı seçilmesiyle ilgili manşetleri çok şey anlatıyor.
Ailesi Doğu Afrika’dan İngiltere’ye göç etmiş olan 42 yaşındaki Hint kökenli Muhafazakâr Parti önderinin İngiltere Başbakanı seçilmesi (bu yıl vazifeye gelen üçüncü başbakan) pek çok Hindistanlıyı sevindirmiş görünüyor. Kuşkucular bile kendilerini biraz muzaffer hissetmekten alamıyor.
En çok sevinenlerse, Sunak’a inancı üzerinden sahip çıkan milliyetçiler.
Hindistan’ın en büyük İngilizce yayın yapan gazetesi Times of India, “gururlu bir Hindu” olan Rishi Sunak’ın İngiltere’nin yeni başbakanı olduğunu yazıyor – haberde Hindu sözü beş kere geçiyor. India Today, “Başbakanlıkta Hindu Olmak” başlıklı haberinde Sunak’ın “Hindu olduğu için değil, Hindu olmasına karşın İngiltere’de en üst seviye misyona geldiğini” yazdı.
Diğerleri sömürgeci referanslar kullanıyor. “Eski Hindistan Şirketi, İngiltere’yi yönetmeye hazırlanıyor” diyen Telegraph, Hindistan’ın büyük kısmını paralı askerleriyle denetim eden şirkete atıfta bulunuyor. Hint lisanında yayın yapan Dainik Bhaskar gazetesinin manşeti ise “Ulusa bir öteki Diwali ikramı, Hint kökenli Rishi beyazları yönetecek”.
Birçok Hindistanlının gözünde Sunak’ın yeni vazifesi sembolizm yüklü; yeni başbakanın Hindistan için âlâ olacağına ikna olmuş görünüyorlar.
Sunak, Ağustos ayındaki liderlik yarışını kuzey Londra’da Hindistanlıların çoğunlukta olduğu bir aktifliği klâsik selamlamalarla açmıştı. Konuşmasına da Hintçe başlamış ve başbakan olması halinde Hindistan ile bağları güçlendirmek için çalışacağını söylemişti.
Sunak milletvekili yemini ederken Hinduların kutsal metinlerinden Bhagvad Gita üzerine yemin etmişti. Başbakanlık Konutu’nda Diwali şenliği nedeniyle lamba yakmış ve Hindistan’da din kadar tapılan kriketi sevdiğini söylemişti.
Kayınpederi bir bilgisayar yazılım programı milyarderi ve Hindistan’ın gururu olarak görülen dev firma Infosys’in kurucusu. NR Narayana Murthy kızına yazdığı bir mektupta, o vakitler nişanlısı olan Sunak’ı “tarif ettiğin üzere zeki, güzel ve en kıymetlisi dürüst” bulduğunu belirtiyordu.
Sunak birkaç ay evvelki liderlik yarışına hazırlandığında, Hindistan’da toplumsal medyada bu mevzuyu alaya alanlar olmuştu.
‘Gurur kayağı’
Ancak akademisyen ve muharrir Kancha Ilaiah Shepherd üzere kimileri da, Sunak’ın yükselişini “İngiliz seçmenler ve siyasi sınıf ortasında, çok kültürlüğe karşı kayda kıymet yeni bir müsamaha seviyesine” işaret olarak görüyor.
New York’ta yaşayan Hint müellif Salil Tripathi, Hintlerin diasporanın meslek çizgisinden her vakit etkilendiğini söylüyor.
“Yurtdışında elde edilen muvaffakiyetler Hindistan’ın harikalığının ispatı olarak görülüyor. Bu bireylerin yabancı bir ortamda başarılı olmaları özel bir gurur kaynağı” diyor.
Bu değerlendirmelerde çoklukla eksik kalan şey ise sınıf konusu. Sunak seçkin bir okulda eğitim gördü ve Oxford ve Stanford üniversitelerinde okudu. Tripathi, Hindistan’da da kurumsal muvaffakiyet sahiplerinin çoğunlukla seçkin Hint üniversitelerinin eserleri olduğunu söylüyor.
Tirpathi’ye nazaran, “Sunak’ın başarısı tartışmasız daha kıymetli, zira karmaşık bir sömürge geçmişine sahip bir ülkenin ve ırkçılıkla boğuşmaya devam eden bir toplumun başbakanı oldu”.
Serbest Ticaret Mutabakatı ve beklentiler
Hindistan’ın Muhafazakar Dostları derneğinin yöneticisi Nayaz Qazi de bilhassa İngiltere ile Hindistan ortasında Hür Ticaret Muahedesi üzerinde çalışılan bu devirde Sunak’ın “harika bir başbakan” olacağına inanıyor. Hindistan, deri, mücevher, dokuma ve besin eserleri ihracatını arttırmayı ve öğrenciler ve işletmeler için daha fazla vize sağlamayı umuyor.
İkili ticaretin 2030 yılına kadar ikiye katlanarak 100 milyar dolara çıkarılması hedefleniyor. Sunak, İngiltere’yi geride bırakarak dünyanın en büyük beşinci iktisadı haline gelen Hindistan ile mutabakata ehemmiyet verdiğini söyledi.
Delhi’deki Jawaharlal Üniversitesi’nden Happymon Jacob, Hindistan-İngiltere münasebetlerinin yeni başbakan periyodunda güçleneceğini düşünüyor:
” Sunak’ın Hint kökenli olmasından değil, başbakanlığının iki şeyi gerçekleştirme olasılığından dolayı”: STA ve ” Sunak’ın Çin’e karşı kampanya telaffuzuna bakılırsa, İngiltere Çin’i tehdit olarak görme konusunda daha az belgisiz olacak”.
Jacob, “Delhi STA’yı tamamlamak istiyor ve Batılı güçlerin, bilhassa de İngiltere’nin Çin’i karşısına aldığını görmekten memnuniyet duyacaktır” diyor.
Delhi merkezli siyaset uzmanı Sanjaya Baru ise o kadar emin değil:
“Hindistan, Sunak’ın gündeminin birinci sırasında yer almayacaktır,” diyor. “İçeride halledilmesi gereken ekonomik zorluklar ve Avrupa Birliği ve ABD ile dış istikrarın tekrar sağlanması konusu var. Hasebiyle Hindistan onun bir numaralı önceliği olmayacaktır. Sabırlı olmak gerekecek.”
Baru, 25 ülkede 200’den fazla Hint kökenlinin siyasi iktidar durumlarına seçildiğini ve 10 hükümete Hint kökenli bir kişinin başkanlık ettiğini belirtiyor. Leo Varadkar İrlanda’nın başbakanı olduğunda, hem İngiltere hem de İrlanda Hint kökenli önderlere sahip olacak.
“Birçoğu Hindistan’ın meselesiz dostları oldu, lakin kimileri Hint diplomatların çok çalışmasına neden oldu” diyor.
New York’ta yaşayan Hint müellif Tripathi ise daha ihtiyatlı. Sunak’ın “Hindistan’la özgür ticaret mutabakatı yapmak isteyeceğini fakat bunun İngiltere’nin göçmen siyasetini değerli ölçüde değiştirme değerine olmayacağını” söylüyor.
“Sunak Britanya’nın çıkarlarını ön planda tutacak ve bu nedenle ortam tatsızlaşacaktır.”